شرق/
متن پيش رو در شرق منتشر شده و انتشار آن به معني تاييد تمام يا بخشي از آن نيست.
امضاي ١٢٠ نماينده پاي طرح دوفوريتي ساماندهي کولبران در مناطق مرزي است. خبر جانباختن چهار کولبر زير بهمن سنگين غرب کشور حالا تا بهارستان رسيده و نمايندگان شهرهاي مرزي بنا دارند براي يکبار هم که شده، نسخهاي درمانگر براي پديده «کولبري» بپيچند؛ حرفهاي که اگرچه اين روزها ديگر قاچاق بهشمار نميآيد، اما ازز جمله مشاغل سخت و جانکاه است؛ شغلي که به گفته نمايندگان منطقه، سالانه عدهاي را مجروح کرده و جان برخي ديگر را ميگيرد. فقدان آمار و اطلاعات مرتبط در حوزه کولبري از جمله مشکلاتي است که حالا نمايندگان را واداشته تا در مکاتبه با مرکز پژوهشهاي مجلس، طرحي ويژه و پژوهشي در اين بخش را طلب کنند. بر اساس بند الف اين طرح دوفوريتي، «تمامي کولبران رسمي و غيررسمي بايد ظرف ششماه شناسايي شده و نقشه فعاليت آنها روي مرز مشخص شود. اين اطلاعات بايد در اختيار نمايندگان مجلس قرار گيرد». بند ب اين طرح دوفوريتي نيز نشان از آن دارد که «ظرف مدت ٣ تا ٥ سال تمامي کولبران صاحب شغلي پايدار شده و در چرخه اقتصادي رسمي وارد شوند».
آنها که براي تدوين اين طرح دوفوريتي تلاش کردهاند، بر اين باورند که اگر طرح حمايت از کولبرها از وضعيت دوفوريتي خارج شده، به آرشيو مجلس ميپيوندد و اثرگذاري خود را از دست خواهد داد. اين در حالي است که هزاران شهروند مرزنشين اين روزها در سرماي منفي ١٥ درجه در دو سوي مرز ايران و عراق بارهاي تا صد کيلوگرمي را بر دوش گذاشته و هر لحظه در انتظار تهديدي هستند. يکي از رايجترين تهديدهاي پيشروي کولبران مرزنشين، شکستگي و جراحتهاي فيزيکي است. افتادن و سرخوردن روي برف همانا و پايان کار کولبران همانا.
«تعاوني کولبران» براي مرزنشينان
تشکيل تعاوني کولبري – با حضور تمامي کولبران شناساييشده- از ديگر محورهاي کليدي در اين طرح دوفوريتي است. بهاينترتيب بناست تا ٣٠ درصد واردات و صادرات مرزي به اين تعاوني اختصاص يافته و صرف توليد مشاغل پايدار شود.
اولويت جغرافيايي مشخصشده در اين طرح نيز به شکلي است که استانهاي مرزي از جمله آذربايجانغربي، کردستان، کرمانشاه، ايلام و سيستانوبلوچستان مورد تأکيد قرار گرفتهاند. مناطق مرزي از جمله مرز تمرچين (پيرانشهر)، باشماخ (مريوان)، کيلهشين (اشنويه)، شيخ سله (جوانرود)، سيرانبند (بانه) و کيله (سردشت) از جمله مناطق کليدي در پديده کولبري بهشمار ميآيند. بند ج اين طرح نيز بر اين نکته تأکيد دارد که ماليات در مناطق مرزي براي تعاوني کولبران تا توانمندسازي کامل آنها همانند تعاوني مرزنشينان از معافيت برخوردار باشد.
وزارت کار، کولبران را بيمه کند
کولبران بايد بارهاي تا صد کيلويي را از آنسوي مرزهاي عراق تا اينسوي مرز ايران بياورند و کارشان بهگونهاي «ترخيص کاري» با اعمال شاقه بهشمار ميآيد. عبدالکريم حسينزاده، نماينده نقده و اشنويه، در گفتوگو با «شرق» درباره جزئيات اين طرح دوفوريتي، ميگويد: «براساس بندهاي مختلف اين طرح دوفوريتي وزارت کار موظف خواهد شد تا کولبران را بيمه کند. وزارت صنعت و معدن و تجارت نيز موظف است سالانه به ميزان ١٠ درصد کل تسهيلات کشور را در اين مناطق سرمايهگذاري کند». شکستگي مهرههاي کمر، پا و دست ازجمله تهديدهاي پيشروي کولبران مرزنشين است. «اسماعيل امام»، کولبر پيرانشهري که چند هفته پيش در حين کار مهرههاي کمرش شکسته، حالا خانهنشين است. او ٣٤ سال دارد و حالا در خانهاش در روستاي «کهنهلاجان» بستري است. او با کولبري ماهانه ٤٠٠ تا ٥٠٠ هزارتومان درآمد داشت و حالا بهجز هزينه يک ميليون و ٥٠٠ هزارتوماني عمل کمرش، نگران خرج و بَرج خانه است و همسر و دو فرزندي که چشم به راه درآمد او بودند. در بندهاي ديگر اين طرح دوفوريتي آمده که «برنامهريزي براي بهکارگيري کولبران در کارگاههاي توليدي چه بهعنوان کارآفرين و چه به عنوان نيروي کار از سوي وزارت صنعت و معدن انجام شود».حسينزاده همچنين تأکيد دارد: «براساس اين طرح دوفوريتي، وزارت اقتصاد و وزارت امور خارجه موظفاند در مدت يک سال نسبت به ايمنسازي و تجاريسازي نقاط مرزي اقدام کرده و در تعامل با کشورهاي همسايه از جمله ترکيه، عراق و پاکستان مقدمات سرمايهگذاري و بهبود وضعيت معيشتي مرزنشينان را به وجود آورند».
امکان حمل بار کولبران با موتور يا گاري فراهم شود
نزديکيهاي مرز تمرچين در پيرانشهر در هواي منفي ١٠ درجه کولبران مشغول به کارند. کمي آنسوتر در نقطه صفر مرزي، جماعتي بارهاي سنگين بر دوش به اينسوي مرز آمده و حالا خودشان بار را تا پاي ماشينها ميآورند. بارها سنگين است و هوا سرد. گاهي موتورها به کمک کولبران ميآيند تا باري از دوش آنها بردارند. هزينه حمل بار از نقطه صفر مرزي تا تمرچين ١٠هزارتومان است و گاهي کولبرها ترجيح ميدهند ادامه راه را نيز پاي در برف گذاشته تا همه هزينه کولبري از آن خودشان باشد. طرح دوفوريتي مجلس که اين روزها از سوي نمايندگان مناطق مرزي مطرح شده، اميدهايي براي ساماندادن به معيشت مرزنشينان به وجود آورده است.
رسول خضري، عضو کميسيون اجتماعي مجلس، بر تسهيل شرايط فعاليت کولبران تأکيد دارد و ميگويد: «بايد امکان حمل بار کولبران با موتور يا گاري فراهم شده و مبالغ اخذشده از آنها صرف بيمه اين قشر شود».نماينده مردم سردشت و پيرانشهر با بيان اينکه وزارت کشور و شوراي امنيت کشور مسئول نظارت مستقيم معابر مرزي هستند، به خانه ملت گفته «بدون شک، اين حق کولبران است که طبق اصول و قوانين کار فعاليت کنند و در اين ميان لازم است مسئولان امر مسيرها را آماده کنند تا افراد بتوانند دستکم با گاري يا با موتور اين کالاها را جابهجا کنند نه اينکه اين افراد مجبور به کولکردن کالاها شوند که اين موارد نيز از ديگر موضوعاتي است که بايد مورد تأکيد و توجه قرار گيرد».
به گفته او، وزارت کشور بايد مبالغي را که بابت ورود اين کالاها از کولبران اخذ ميکند، خرج بيمه آنها کند تا اين افراد نيز مشمول بيمه بيکاري، بازنشستگي و ديه شوند، به همين ترتيب لازم است وزارتخانههاي صنعت، کار و کشور پاي کار باشند تا حمايتي از اين افراد صورت گيرد چراکه کولبران به دليل نبود شغل اقدام به اين کار ميکنند و بايد ساماندهي شوند.
انتقاد از برخورد چکشي با کولبرها
خضري با انتقاد از عملکرد نيروي انتظامي گفته «نمايندگان غرب کشور نسبت به عملکرد نيروي انتظامي در برخورد با کولبران نقطهنظرات زيادي دارند زيرا گاهي با مرزنشينان برخوردهاي چکشي صورت ميگيرد درحاليکه بايد نيروي انتظامي افراد آشنا به منطقه را به کار گيرد؛ به عنوان مثال چنديپيش در شهرستان پيرانشهر نيروي انتظامي به تعدادي از اين افراد که هيچ کالايي نيز با خود نداشتند، شليک کرد و باعث زخميشدن تعدادي از آنها شد، درحاليکه اينها مرزنشين هستند و در کوهها زندگي ميکنند و نبايد هرکسي را که در کوه مشاهده کردند، هدف قرار دهند و به سوي آنها شليک کنند». يکي از کولبران پيرانشهري که سالها پيش هدف گلوله قرار گرفته، به «شرق» ميگويد: «شکر خدا که حالا براي ما مجوز صادر شده، شکر خدا که ديگر در معرض تهديد نيستيم و هفتهاي يکي، دو بار ميشود از آنسوي مرز بار آورد و درآمدش را صرف هزينههاي خانوادهها کرد». به گفته نماينده پيرانشهر، «اگر نيروي انتظامي باري از کولبران به صورت غيرقانوني دريافت کرده، اين حق براي نيروي انتظامي باقي است تا آنها را به دستگاه قضا ارجاع دهند تا اگر جرمشان احراز شد، براساس آن جريمه شوند». خضري در تذکري به وزير کشور خواستار ارائه توضيحاتي در اين زمينه شده تا نيروي انتظامي نسبت به اين موضوع پاسخگو باشد. پديده کولبري در مناطق مرزي ايران پديدهاي مرسوم است و فقر، شاهکليد حضور شهروندان مرزنشين در اين عرصه دشوار است. خيليها بر اين باورند که نميتوان کولبري را شغل ناميد با اين حال کولبران در فقدان سرمايهگذاري و اشتغال در مناطق مرزي، نگاهشان به کولبري نوعي اشتغال است و از اينکه ماهانه اندکدرآمدي از قبل کولبري عايدشان ميشود، خوشحالاند.نمايندگان مرزنشين از کردستان و آذربايجان غربي گرفته تا سيستانوبلوچستان و ايلام به دنبال ساماندهي پديده کولبري هستند. پديدهاي که در سايه فقر گسترده در مرزها حالا تنها دستاويز جوانان و پيران اين منطقه براي فراهمکردن لقمهناني بر سر سفرههايشان شده است.
نکاتي درباره طرح دوفوريتي
طرحها و لوايح دوفوريتي، آنهايي هستند که پس از تصويب دوفوريت، بلافاصله براي چاپ و توزيع آنها اقدام ميشود و پس از ۲۴ ساعت از موقع توزيع در صحن علني ارائه ميشوند. لوايح و طرحها در مواقعي دوفوريتي ميشوند که تصويب آنها از لحاظ امکان وقوع خسارت و فوت فرصت و جهات مشابه مستلزم سرعت فوقالعاده باشد. طرح دوفوريتي به گفته حسينزاده، با امضاي ١٠ نماينده نيز ميتواند تقديم هيئترئيسه شود اما هرچه تعداد امضاها بيشتر باشد اعتبار طرح بيشتر خواهد بود. او اميدوار است امروز امضاهاي بيشتري پاي اين طرح ثبت شود تا به پشتوانه آن تصويب اين طرح در صحن علني محقق باشد. طرح دوفوريتي حمايت از کولبرها در رديف طرحهاي دوفوريتي کنوني مجلس قرار گرفته و منتظر طرح بحث خواهد بود. حسينزاده تأکيد دارد نمايندگان ميتوانند با امضاي نامهاي با حداقل ٥٠ امضا خواهان بررسي خارج از نوبت طرح شوند يا اينکه از امضاکنندگان طرحهاي ديگر بخواهند اجازه دهند اين طرح جلوتر در صحن مطرح شود. او خوشبين است که دوفوريت اين طرح با اکثريت آرا در مجلس دهم به تأييد برسد. طرح دوفوريتي در صورت تصويب بايد تا ٧٢ ساعت در دستور کار مجلس قرار گيرد.
*آمنه شيرافکن
با کانال تلگرامي «آخرين خبر» همراه شويد