شرق/
متن پيش رو در شرق منتشر شده و انتشار آن به معني تاييد تمام يا بخشي از آن نيست
پيچ تاريخي ديپلماسي ايران بار ديگر، تهران را به مسقط گره زده است. اگرچه اينبار عمان تنها يار ديپلماتيک ايران نيست اما هنوز يکي از معدود وفاداران است. روز گذشته تهران ميزبان يک ميهمان از مسقط بود. معاون سياسي وزير امور خارجه عمان براي ملاقات با محمدجواد ظريف، وزير امور خارجه ايران به تهران آمد و ملاقاتي بين اين دو ديپلمات انجام شد. در خبرهاي رسمي از اين ملاقات آمده که در آن درباره مهمترين مسائل منطقهاي و توسعه همکاريهاي دوجانبه تبادل نظر شده است. ميهمان عماني «محمد بن عوضالحسان» معاون سياسي وزير خارجه عمان بود که به دليل حوزه گسترده وظايفش با عنوان معاون سياسي، رايزني در حوزههاي مختلف در برنامه کاري او قرار دارد. مرکز ديپلماسي رسانهاي وزارت امور خارجه گزارش داده که در اين ديدار دو طرف ضمن تأکيد بر توسعه همکاريهاي سياسي، اقتصادي و فرهنگي دو کشور، درخصوص مهمترين مسائل منطقهاي گفتوگو کردند.
مسقط سالها کشور دوست ايران بوده؛ از سالهاي جنگ ظفار و حمايت شاه از سلطنت سلطانقابوس و ارسال نيرو به آن کشور پنج دهه گذشته اما رفاقت دو کشور پابرجا مانده است. عمان در سالهاي بعد از انقلاب اين رفاقت را ادامه داد و همه اينها موجب شد تا در برخي زمانهاي مبرم، نقش خود را ايفا کند. اصليترين نقش در اين سالها ميانجيگري عمان بين ايران و آمريکا و کشورهاي اروپايي در دوران تحريم و قطع رابطه بود. آنچنان که مذاکرات مخفي ايران و آمريکا در اواخر دولت احمدينژاد، توسط واسطهاي از عمان و در مسقط انجام شد. اين مذاکرات چند دور و در سطح فرستاده ويژه از سوي دولت دو کشور انجام شد. جان کري در کتاب خاطراتش که اخيرا منتشر شده در مورد اين مذاکرات در يک فصل پرداخته است. براساس روايت کري، «يک فرد عماني بهنام «سالم الاسماعيلي» بعد از ميانجيگري براي آزادي کوهنوردهاي آمريکايي، پيشنهاد مذاکره با ايران در مسائل ديگر را با جان کري که در آن زمان رئيس کميته روابط خارجي سنا بود، در ميان گذاشت و کري بهپيشنهاد «باراک اوباما»، رئيسجمهور وقت آمريکا براي گفتوگوي بيشتر دراينباره راهي مسقط شد». جان کري در بخشي از اين کتاب نوشته «سلطانقابوس راهنماييهاي مهمي در جلسه اول در اختيارم گذاشت. او به من گفت: «زيربناي اين مذاکره بايد احترام واقعي و اصيل باشد. اگر ايرانيها احساس کنند که به آنها زور گفته ميشود يا با آنها ذلتبار برخورد ميشود، فورا مذاکره را ترک ميکنند»».
بعد از اينکه مذاکرات ايران و آمريکا، بهصورت دوجانبه و در قالب يک مبحث حقوقي پيگيري شد، نقش عمان کمرنگ شد اما گويي بهترين فرصت براي بهبود رابطه دوجانبه دو کشور ايجاد شده بود. عمان در مناسبات منطقهاي که با سناريوسازي محمد بنسلمان پيش ميرفت، همراهي نميکرد و يکي از اصليترين آنها، عدم همراهي عمان در تحريم قطر بود. اما شرايط منطقه به سطحي از التهاب رسيده که عمان متمايل به نقشآفريني جديتر شده است. برخي کارشناسان معتقدند که اکنون فرصت مناسبي براي ايفاي نقش منطقهاي پررنگ از سوي عمان است. با توجه به زلزلهاي که ماجراي قتل خاشقجي در منطقه و مناسبات قدرت ايجاد کرده، فرصت مناسبي براي کاستن از اختيارات محمد بنسلمان ايجاد شده، فرصتي که ميتواند بهنفع حل بحران يمن تمام شود.
چنديپيش حسين جابريانصاري دستيار ارشد وزير امور خارجه در امور ويژه سياسي در عمان با يوسف بنعلوي، وزير مشاور در امور خارجه عمان ديدار و گفتوگو کرد. با توجه به تمرکز جابريانصاري بر يمن و سوريه، ميتوان نتيجه گرفت که آن ملاقات بيش از هر چيز به حل بحران در اين دو کشور متمرکز بود. از سوي ديگر، مسائل منطقه نيز در اين ملاقاتها مغفول نيست، بهويژه آنکه در شرايط فعلي مناسبات ايران و عربستان بهطور کلي قطع است درحاليکه هر دو بر معادلات منطقه اثرگذارند.
تيرماه امسال محمدجواد ظريف در سفر به عمان با يوسفبن علوي ديدار کرد و درباره همکاريهاي مشترک دو کشور در زمينههاي مختلف و شيوههاي تقويت و گسترش آن و درباره موضوعات منطقهاي و بينالمللي مورد اهتمام دو کشور تبادل نظر کرد. اسفندماه سال گذشته نيز يوسف بن علوي وزير مشاور در امور خارجي عمان در راستاي توسعه و تعميق مناسبات دوجانبه به تهران سفر کرد.
يک مقام آگاه از ملاقات روز گذشته معاون سياسي وزير خارجه عمان با محمدجواد ظريف گفت که اين ملاقات در قالب کميته سياسي دو کشور و متمرکز بر تقويت رابطه دوجانبه بود. رابطه دوجانبه دو کشور و سطح تعاملات روبهگسترش دو کشور موجب شد تا حتي مقررات رواديد يکطرفه براي ورود اتباع عمان به ايران لغو شود؛ اگرچه با خروج آمريکا از برجام، بار ديگر کانالهاي ارتباطي دو کشور ايران و آمريکا منهدم شد و بهنظر ميرسد عمان غير از پيگيري روابط دوجانبه، پتانسيل بازگشت به کارويژه سالهاي قبلش را دارد؛ هميشه ميانجي. اينبار حل پرونده يمن، سوريه، بهبود رابطه تهران- رياض، تلاش براي آزادي نازنين زاغري و پروندههاي مشابه موضوعاتي است که شايد ميانجيگري عمان را بطلبد.
بازار