ارزیابی "رسانه آمریکایی" از پیام پنهان کاهش پایبندی ایران به برجام
ديپلماسي ايراني/ متن پيش رو در ديپلماسي ايراني منتشر شده و انتشار آن به معني تاييد تمام يا بخشي از آن نيست بوني کريستين-واشنگتن اگزماينر/ رئيس برنامه هسته اي ايران از دو برابر شدن شمار سانتريفيوژهاي پيشرفته فعال خبر داده است که امکان توليد اورانيوم غني شده با 10 برابر سرعت مجاز طبق توافق هسته اي 2015 را فراهم مي آورد. اين اقدام ايران در يک تحليل ساده انگارانه احتمالا پيشروي به سمت تسليحات هسته اي انگاشته مي شود، اما چنين برداشتي کوته بيني و خطرآفرين است. در چنين تحليلي، بستر گسترده تر چندين ماه اقدامات تحريک آميز ايران در ديگر جبهه ها ناديده گرفته مي شود و ايالات متحده را به سمت يک درگيري فاجعه آميز سوق مي دهد. واقعيت اين است که عقب نشيني از تعهدات برجام تنها بخشي از استراتژي گسترده تر جمهوري اسلامي شامل انهدام هواپيماي بدون سرنشين آمريکايي و توقيف نفتکش بريتانيايي و غيره است. هدف تهران اين است که به دولت ترامپ نشان دهد کمپين «اعمال فشار حداکثري» عواقبي دارد و بدين ترتيب، کشورهايي را که هنوز در برجام مانده اند، به کمک به تسهيل فشار تحريم هاي اقتصادي و کشاندن واشنگتن به ميز مذاکرات ترغيب کند. ايران به دنبال شروع جنگ نيست؛ سعي دارد دور جديدي از مذاکرات را آغاز کند. تصميم تهران به اعلام عمومي افزايش شمار سانتريفيوژهاي فعال اين مساله را به وضوح نشان مي دهد. اگر ايران حقيقتا تصميم داشت بمب هسته اي بسازد، منطقي تر اين بود که فعاليت هاي غني سازي خود را تا پس از تکميل سلاح هسته اي پنهان نگاه دارد. گفت و گو با جهان پس از داشتن يک زرادخانه هسته اي مي توانست به ايران در بازداري از مداخله نظامي خارجي و تلاش ها براي تغيير نظام کمک کند. اما در مقابل، پيشروي به سمت سلاح هسته اي در حالي که همه جهانيان از اين مساله آگاه هستند، به معناي دعوت به حمله است و بي شک سران ايران از اين موضوع آگاهي کامل دارند. خودداري ايران از پنهان کاري دقيقا همان سرنخ واضحي است که تمايلات واقعي آن را نشان مي دهد. يکي ديگر از سرنخ ها هم اظهارات متناقض ايران است. آيت الله علي خامنه اي روز يکشنبه عليه ديپلماسي با ايالات متحده صحبت کرد و اظهار داشت که چنين کاري بي معني است چون بي شک واشنگتن هيچ امتيازي براي تهران قائل نمي شود. درست يک ماه پيش از اين اظهارات رهبري ايران، حسن روحاني، رئيس جمهوري اين کشور، با توافق چهارجانبه پيشنهادي امانوئل ماکرون، رئيس جمهوري فرانسه، به عنوان مبنايي براي مذاکرات جديد بين آمريکا و ايران موافقت کرده و آن را گزينه اي معنادار براي هر دو طرف خوانده بود. روحاني تنها زماني از اين برنامه عقب نشيني کرد که ترامپ در اظهاراتي متناقض با پيشنهاد توافق شده، از برنامه دولت خود براي اعمال مجازات هاي بيشتر عليه تهران خبر داد. همه اين اظهارات نشان مي دهند که ايران به مذاکره با ايالات متحده تمايل دارد، اما تنها زماني چنين کاري خواهد کرد که امتيازات قابل توجهي به ويژه در زمينه تسهيل تحريم ها به عنوان اساس گفت و گوي سازنده به آن پيشنهاد شود. براي دولت ترامپ بهترين کار اين است که به دو دليل اساسي، با اين خواسته تهران موافقت کند: اول اينکه موافقت روحاني با توافق پيشنهادي ماکرون نشان مي دهد ايران آمادگي قائل شدن امتيازات براي ايالات متحده را دارد. در حقيقت، از 4 وجه توافق پيشنهادي ماکرون تنها يکي به لغو تحريم هاي تازه اعمال شده عليه ايران مربوط مي شد و باقي همه محدوديت هايي بر فعاليت هاي ايران از جمله ممانعت از دستيابي آن به تسليحات هسته اي، تعهد کامل به برجام و خودداري از اقدامات تحريک آميز در منطقه و تلاش براي تحقق صلح و ثبات در منطقه مربوط مي شد. دوم اينکه توافق با حسن نيت تنها راه براي متوقف کردن يا دست کم کاهش ماجراجويي هاي منطقه اي ايران و فاصله گرفتن از مخاطره جنگ تمام عيار است. تنها يک توافق اينچنيني «برد-برد» خواهد بود. در اينکه کمپين اعمال فشار حداکثري شکست خورده هيچ شکي نيست. ايران نشان داده که اين رويکرد آمريکا آن را به وحشت نينداخته و تا زماني که دولت ترامپ مسير خود را تغيير ندهد، تهران هم از مقاومت و مقابله دست بر نخواهد داشت. اعمال فشار حداکثري تا اينجاي کار تاثيري در پيشبرد منافع ايالات متحده نداشته و حتي به ضرر آن تمام شده و گزينه هاي سياست گذاري واشنگتن را محدود کرده است. اعمال فشار حداکثري ايالات متحده را در مسير درگيري قرار داده و ممانعت از وقوع چنين اتفاقي هم بر عهده ايالات متحده است. حرکت به سمت ديپلماسي پايدار و صميمانه که امتيازات متقابل از جمله تسهيل تحريم ها را شامل شود، تنها راه محتاطانه در پيش روست. تصميم ايران به استفاده از سانتريفيوژهاي پيشرفته تهديدي به معناي پيشروي آن به سمت سلاح هسته اي نيست؛ دعوتي نوميدانه براي مذاکره است و واشنگتن بايد به آن پاسخ مثبت دهد. ترجمه طلا تسليمي