هیس! کلیدها میچرخد
صبح نو/ متن پيش رو در صبح نو منتشر شده و انتشار آن در آخرين خبر به معناي تاييد تمام يا بخشي از آن نيست رييسجمهوري دوشنبه و پس از دو روز تاخير به مناسبت روز دانشجو در دانشگاه «فرهنگيان» حضور يافت؛ دانشگاهي که اکنون 6 سال است رياست هيات امناي آن را بهعهده دارد. حضور رييسجمهوري در اين دانشگاه، البته با استقبال سرد تشکلهاي دانشجويي مواجه شد. مسوولان اطلاعرساني نهاد رياستجمهوري نيز ترجيح دادند براي مکتوم ماندن حواشي احتمالي حين سخنراني روحاني، از هيچ خبرنگاري براي پوشش برنامه، دعوت نکنند.
روحاني: نقد دانشجو بايد بامحتوا باشد
حسن روحاني روز گذشته در جمع دانشجويان دانشگاه فرهنگيان، اظهارات خود را با لزوم نقد دانشجويان آغاز کرد. وي با بيان اينکه نظام حتما بايد به دانشجو اعتماد کند و به دانشجو احترام بگذارد، گفت: قدرت بايد نقد شود چون اگر نقد نشود، احتمال انحراف دارد و کشور دانشجويي ميخواهد که با صراحت و شهامت حرف بزند و مسوولان را نقد کند. رييسجمهوري در عين حال با اعلام اينکه «نقد دانشجو بايد بيمحابا و در عين حال با محتوا باشد»، تصريح کرد: واقعيتها را بيان کنيم، انتقاد کنيم اما برچسب نزنيم.
بنزين دونرخي فسادزاست، اما مجبوريم
رييسجمهوري بخش ديگري از سخنان خود را به ماجراي دونرخيشدن بنزين و حواشي آن اختصاص داد. او در اظهاراتش در جمع دانشجويان اظهارات سال 94 خود مبني بر فسادزايي بنزين دونرخي را تکرار کرد و گفت: بنزين دونرخي و دلار چندنرخي سخت و فسادآور است، اما گاهي شرايط اضطرار به وجود ميآيد. رييسجمهوري در عين حال تصريح کرد: «بايد در دوران سختي را قبول کنيم و همه بايد در کنار هم باشيم و دانشگاهها در چگونگي اجراي اين طرح وارد شوند». اظهارات رييسجمهوري مبني بر فسادزايي دو نرخيشدن بنزين، امر تازهاي نيست. روحاني خرداد سال 94 نيز در اظهاراتي گفته بود: «بنزين دونرخي ايجاد فساد ميکرد و به همين دليل آن را تکنرخي کرديم».
سه سال پس از اين اظهارات روحاني و در ماههاي پاياني سال 97، رگههايي از تمايل دولت به دونرخيکردن بنزين مشاهده شد. زنگنه، وزير نفت بهمن همين سال، با اشاره به افزايش بهاي بنزين گفته بود: «افزايش قيمت سوخت تا ميزاني که مردم تحمل کنند، منطقي است. جز سهميهبندي و افزايش قيمت، راهي نداريم». زنگنه در همين اظهاراتش تاکيد کرده بود که تصميم درباره افزايش قيمت بنزين بهعهده «کميسيون تلفيق» مجلس خواهد بود. وزير نفت همچنين تصريح کرد: «افزايش قيمت بنزين هم بلاشک اثر تورمي دارد». با اين حال و با وجود اينکه خود زنگنه و بقيه اعضاي کابينه تا روزهاي پاياني آغاز طرح اصلاح مصرف سوخت، افزايش بهاي بنزين را غيرممکن ارزيابي ميکردند، به ناگهان در شامگاه 23 آبان دونرخيشدن از سوي شخص رييسجمهوري رسانهاي شد.
به اذعان بسياري از تحليلگران، افزايش بهاي حاملهاي سوخت بايد از همان سال اول فعاليت دولت يازدهم و به صورت تدريجي در دستور کار زمامداران پاستور قرار ميگرفت. بنا بر قانون هدفمندي يارانهها مصوبه دي سال 88، بايد سالانه 20 درصد قيمت حاملهاي انرژي افزايش مييافت و به همان نسبت، بر يارانه نيز افزوده ميشد اما دولت تدبير با کان لميکنکردن اين قانون، به يکباره به افزايش قيمت بنزين در آبان سال جاري مبادرت کرد که منجر به تحميل هزينههاي مادي و معنوي بسيار بر کشور شد.
جداي از اين، دولت که از همان ابتدا منتقد دونرخيبودن بنزين بود، اما طي اين 6 سال سياست ديگري را براي اصلاح مديريت مصرف سوخت در پيش نگرفت و باوجود اينکه در اين مدت کارشناسان اقتصادي طرحهاي متعددي بابت اين موضوع پيشنهاد کردند، دولت ترجيح داد اين قانون را با همان شيوه دولت احمدي نژاد اجرا کند.
شکست ارز جهانگيري
با اينکه کماکان روحاني دونرخيشدن بهاي بنزين را مايه فساد ميداند، سياستهاي چندنرخي او در قبال موضوع ارز طي سال گذشته و امسال، منشا فسادها و رانتهاي زيادي شد. فروردين سال 97 بود که دولت و مجلس براي جلوگيري از افزايش قيمت کالاهاي اساسي، ارز چهار هزار و 200 توماني(ارز ترجيحي يا يارانهاي) را به واردات اين کالاها يا مواد اوليه آنها اختصاص دادند. در ابتدا اين ارز براي واردات تمام کالاها تخصيص يافت، اما از آنجا که اين طرح با انحرافاتي همراه شد، دولت در مرداد سال گذشته تصميم گرفت اين ارز را فقط براي واردات 25 قلم کالاي اساسي اختصاص دهد.
اين سياست کمکم ناکارآمدي خود را نشان داد و زمينه را براي ايجاد رانت فراهم کرد، در حالي که با وجود تخصيص اين ارز، طبيعتا نبايد تغييري در قيمت فهرست
25 فقرهاي دولت و مجلس روي ميداد، اما آمارهاي رسمي نشان ميدادند که بيشترين حد تورم در اين گروه و در کالاهايي نظير گوشت، کاغذ و کالاهاي اساسي رخ داد. بر اساس گزارش مرکز پژوهشهاي مجلس در زمستان سال 97، طرح تخصيص ارز ترجيحي براي واردات کالاهاي اساسي بهمنظور ثبات قيمتي آنها متأسفانه موفق نبوده و کالاهاي اساسي طي ۱۰ماهه اسفند 96 تا آذر97، حدود 40 درصد افزايش قيمت داشتهاند و با توجه به تحريمها از يکسو و افزايش تقاضاي ورود کالاي اساسي از سوي ديگر، ادامه روند تأمين ارز با نرخ 4200تومان ميتواند در آينده به کمبود منابع ارزي شدت بخشيده و به بحران ارزي و افزايش قابل توجه مجدد نرخ ارز بينجامد. با وجود گزارشهايي از ناکارآيي سياست ارز ترجيحي، دولت در لايحه بودجه سال 98، بار ديگر 14 ميليارد دلار ارز يارانهاي براي واردات اقلام اساسي در نظر گرفت.
کليد ما چرخيد!
روحاني در بخش ديگري از اظهارات خود در جمع دانشجويان دانشگاه فرهنگيان، کما فيالسابق برجام را از قلم نينداخت. او درباره برجام گفت: «برجام نه مقدس است و نه لعنتي، برجام يک قرارداد بينالمللي است که بايد تلاش کنيم از مزاياي آن استفاده کنيم». او گفت: «همين توافق موقت گشايشي در پولهاي کشور ايجاد کرد و کليد ما چرخيد و 700 ميليون دلار طبق توافق ژنو به صورت ماهانه آزاد شد». وي در پاسخ به انتقاد يکي از دانشجويان درباره اعتماد دولت به آمريکا، گفت: «ما به آمريکا اعتماد نکرديم، به همين خاطر گفتيم که توافق را بعد از تصويب در سازمان ملل ميپذيريم و امضا ميکنيم، ما کار خود را درست انجام داديم». رييسجمهوري در حالي از عدماعتماد به آمريکا سخن گفت که روز 13 آذر و در بيستوششمين همايش ملي بيمه و توسعه درباره پيشنهاد مذاکره آمريکاييها در سازمان ملل به ايران، اظهار کرد: «آنها ميگفتند ابتدا ملاقات کنيم، بعد راجع به تحريم بحث کنيم. خب اين ديگر به آن معنا بود که ميخواستند نسبت به هوش ايراني و ملت ايران ترديد کنند. گفتيم ما ديگر حاضر نيستيم سرمان کلاه برود».
فرياد دغدغه دانشجويان
در بخش ابتدايي حضور روحاني در دانشگاه فرهنگيان، جمعي از نمايندگان تشکلهاي مختلف نظرات خود را بيان کردند. محمد زادمهر، دبيرکل اتحاديه جامعه اسلامي دانشجويان زماني که ميشود با افزايش درصد ماليات اقشار پردرآمد جامعه يا حتي افزايش درصد ماليات بر دخانيات، کسري بودجه را جبران کرد؛ چرا مردم ؟ چرا اقشار مستضعف جامعه؟ آقاي روحاني اين انقلاب براي مستضعفان بود و حافظان اصلي اين انقلاب نيز مستضعفان هستند. وي در ادامه اظهارات خود تاکيد کرد: آقاي رييسجمهور! فکر نميکنيد که چرخ تدبير شما نهتنها به نفع جيب مستضعفان نميچرخد، بلکه آنها را در لابهلاي معافيتهاي مالياتي سلبريتيها لِه ميکند؟
حميدرضا قائمپناه، دبير شوراي تبيين مواضع بسيج دانشجويي دانشگاه فرهنگيان نيز با بيان اينکه قرار بود آنقدر رفاه بياوريد که ۴۵ هزار تومان به حساب هم نيايد، نه آنکه امروز خيل مردم گرفتار نان شب باشند، اظهار کرد: آقاي روحاني، براي پيشرفت کشور بايد به درون کشور برگرديد. اتکا به جوانان برومند ايران اسلامي تنها راهحل برونرفت از مشکلات فعلي است؛ بياييد در اين ماههاي پاياني دولتتان، باقيات صالحات به جا بگذاريد و از فرصت باقيمانده براي حل مشکلات کشور با همت بيشتر بهره ببريد.
عليرضا کريمي، نماينده انجمنهاي علمي و کرسيهاي آزادانديشي از پرديس حکيم فردوسي دانشگاه فرهنگيان کرج نيز فرد ديگري بود که در حضور رييسجمهوري نطق کرد. او درباره مشکلات کشور و راههاي حل آن گفت: راهحل برونرفت از بحرانهاي گريبانگير جامعه ايران، گفتوگوست؛ گفتوگوي بين مردم و همه ارکان نظام؛ گفتوگويي در چارچوب عقلانيت، فهم مشترک با اميد و تلاش براي حل مشکلات. وي افزود: آقاي روحاني، امروز شاهد کمرنگشدن فضاي گفتماني دولت با دانشجويان ايران هستيم. دانشجويان در خط مقدم تحولات جامعه قرار دارند. گفت وگو با دانشجويان ميتواند به حل مشکلات کشور کمک کند.