از وکالت تا تصوف

شرق/ متن پيش رو در شرق منتشر شده و انتشار آن به معني تاييد تمام يا بخشي از آن نيست نورعلي تابنده، متولد ۲۱ مهر ۱۳۰۶، قطب سلسله نعمت‌اللهي گنابادي بود که روز گذشته در تهران درگذشت. تابنده پيش از انقلاب در زمره مبارزان مخالف رژيم پهلوي بود و بعد از انقلاب در کابينه دولت موقت، مدتي معاون وزارت ارشاد، مدير سازمان حج و زيارت و معاون وزارت دادگستري بود. جد او ملاسلطان‌محمد گنابادي، قطب وقت سلسله نعمت‌اللهي گنابادي بود و به دليل گسترش بسيار زياد سلسله نعمت‌اللهي در آن زمان يعني در زمان قطبيت ملاسلطان محمد، اين سلسله بعد از او به نام نعمت‌اللهي سلطان عليشاهي گنابادي مشهور شد. نورعلي تابنده تعليم و تربيت اوليه را تحت سرپرستي پدرش محمد‌حسن بيچاره‌بيدختي ملقب به صالح عليشاه فراگرفت. او در موطن خود يعني گناباد مقدمات علوم اسلامي را آموخت و سپس هيئت قديم و نجوم را نزد پدر آموخت. بعدازآن براي ادامه تحصيلات به تهران آمد و در سال ۱۳۲۴ از دبيرستان علميه تهران با رتبه اول دانش‌نامه ديپلم ادبي دريافت کرد و سال بعد از همان دبيرستان ديپلم طبيعي نيز گرفت. تابنده در دانشکده حقوق دانشگاه تهران تحصيلات دانشگاهي را ادامه داد و در سال ۱۳۲۷ در رشته حقوق قضائي ليسانس گرفت و هم‌زمان مطالعه و تحقيق را در معارف اسلامي خصوصا فقه و اصول نزد استادان فن بالاخص برادر بزرگ خود حاج سلطان حسين تابنده ملقب به رضا عليشاه ثاني آموخت و در کلاس‌هاي درس محمود شهابي و سيدمحمد مشکوه و شيخ محمد سنگلجي شرکت کرد. تابنده در سال 1329 به وزارت دادگستري منتقل شد و مدت‌ها عهده‌دار شغل رياست اداره سرپرستي دادسراي تهران و در پي آن مستشاري دادگاه استان تهران بود. در اوايل خدمت دادگستري که در دادگستري مشهد مشغول به کار بود، براي ادامه تحصيل به فرانسه رفت و در آنجا در سال ۱۳۳۶ شمسي درجه دکتراي حقوق را از دانشگاه پاريس اخذ کرد. او همچنين در رشته زبان فرانسه نيز مشغول به تحصيل بود و ديپلم آن را نيز دريافت کرد. تابنده در ايام اقامت در فرانسه با اسلام‌شناس مشهور «هانري کربن» که علاقه به عرفان و معارف شيعه داشت در تماس بود و در کلاس‌هاي درس او حاضر مي‌شد. کربن که با بزرگان سلسله نعمت‌اللهي گنابادي آشنايي داشت و به اين سلسله اظهار علاقه مي‌کرد، به او توصيه و اصرار کرد که درباره اين سلسله مطلبي بنويسد و به‌اين‌ترتيب رساله‌اي به زبان فرانسه با موضوع «شرح مکتب و طريقه حاج ملاسلطان محمد گنابادي و يک قرن مکتب او» در انستيتوي تحقيقات عاليه زير نظر کربن را در دست گرفت و به ثبت رسانيد و يادداشت‌هاي تحقيق را فراهم آورد که البته به انجام نرسيد. او پس از بازگشت به ايران در مشاغل مختلف قضائي در وزارت دادگستري و تدريس در دانشکده‌هاي حقوق مشغول شد. بار ديگر در شهريور ۱۳۴۷ با بورس دولت فرانسه براي مطالعات حقوقي قضائي عازم پاريس شد و در مؤسسه بين‌المللي مديريت I.I.A.P مشغول به تحصيل و تحقيق شد و ديپلم مديريت قضائي آن مؤسسه را اخذ کرد. او پس از بازنشستگي در سال ۱۳۵۵ گاه به شغل وکالت دادگستري نيز اشتغال داشت و در دوران انقلاب، وکالت تعدادي از روحانيون و دانشجويان تحت تعقيب را رايگان پذيرفت. پس از انقلاب هم گاهي وکالت مي‌کرد. بعد از انقلاب هم مدت کوتاهي در دولت مهدي بازرگان به سمت معاونت وزارت ارشاد و معاون وزير دادگستري منصوب شد و به عضويت هيئت امنا و مديريت سازمان حج و زيارت درآمد. او دوباره در مهر ۱۳۵۹ خورشيدي، به درخواست خودش بازنشسته شد. تابنده در کنار تحصيل علوم ديني و دانشگاهي و تحقيق و تأليف، در سال ۱۳۳۱ شمسي توسط پدرش وارد عرصه عرفان شد. پس از درگذشت قطب وقت سلسله، علي تابنده در ۲۷ دي‌ماه ۱۳۷۵ با وصيتي که در تاريخ ۲۸ مهرماه ۱۳۷۱ توسط او نوشته شده بود، به مقام جانشيني او با لقب طريقتي «مجذوب عليشاه» رسيد. نورعلي تابنده وکالت چهره‌هاي سياسي مغضوب پيش از انقلاب را بر عهده داشته ‌است. از جمله در دوران پهلوي وکالت آيت‌الله پسنديده، برادر امام خميني و آيت‌الله طاهري را که بعدها امام جمعه اصفهان شد، بر عهده داشت و همچنين پس از انقلاب، وکالت افرادي چون عباس امير‌انتظام در کارنامه وکالتش ديده مي‌شود. تابنده سال‌ها با نيروهاي ملي مذهبي و نهضت آزادي نزديک بود و از جمله امضاکنندگان نامه مشهور ۹۰ امضايي به اکبر هاشمي‌رفسنجاني بود که به دليل امضاي همين نامه بازداشت شد و هشت ماه در زندان بود و همسر او در همين دوره درگذشت. در سال 96 بود که وقتي اخباري مبني‌بر دستگيري او منتشر شد، عده‌اي از طرفدارانش در مقابل منزلش تجمع کردند که اين تجمع‌ها به خشونت کشيده شد. نورعلي تابنده سرانجام روز گذشته در 92سالگي دار فاني را وداع گفت. ما را در کانال «آخرين خبر» دنبال کنيد