اروپا مرعوب «قلدری» آمریکا
همشهري/ متن پيش رو در همشهري منتشر شده و انتشار آن در آخرين خبر به معناي تاييد تمام يا بخشي از آن نيست آلمان تأييد کرد که ارجاع ايران به کميسيون مشترک برجام با تهديد آمريکا صورت گرفته است
«اروپاييها، آنچه از برجام باقي مانده را هم فروختند تا از تعرفههاي تجاري ترامپ در امان بمانند.» اين جملهاي بود که روز پنجشنبه محمدجواد ظريف در پستي توييتري منتشر کرد و 3کشور اروپايي عضو برجام يعني انگليس، فرانسه و آلمان را متهم کرد که توافق هستهاي را قرباني معامله خود با آمريکا کردهاند.
ظريف که براي شرکت در يک کنفرانس امنيتي به هند سفر کرده بود در انتقادي تند خطاب به اروپاييها نوشت: «اگر ميخواهيد اخلاق را قرباني کنيد، بفرماييد؛ اما ديگر ژست اخلاقي هم نگيريد.» اشاره ظريف به گزارش روزنامه واشنگتنپست بود که مدعي شده است رئيسجمهور آمريکا با تهديد کشورهاي اروپايي به اعمال تعرفههاي جديد باعث شده تا آنها سازوکار حلوفصل اختلافات در توافق هستهاي را فعال کنند که ممکن است در نهايت به بازگشت اتوماتيک تحريمهاي بينالمللي عليه ايران منجر شود. وزير خارجه همچنين در سخنراني خود در کنفرانس دهلينو، آمريکا را به «بچه قلدري» تشبيه کرد که در مدرسه ديگران را مورد آزار و اذيت قرار ميدهد. او خطاب به اروپاييها گفت: «اتحاديه اروپا بزرگترين قدرت اقتصادي جهان است. چرا به آمريکا اجازه ميدهيد به شما زور بگويد؟ قلدرهاي مدرسه را يادتان ميآيد؟ آنها ابتدا بچههاي کوچکتر را کتک ميزنند، اما در نهايت سراغ خود شما هم ميآيند.»
گزارش واشنگتنپست يک روز پس از آن منتشر شد که سران 3کشور اروپايي انگليس، فرانسه و آلمان با انتشار بيانيهاي از ايران خواستند به اجراي کامل تعهداتش در چارچوب برجام بازگردد. آنها در بيانيه خود همچنين اعلام کردند که در اعتراض به اقدامات اخير ايران در کاهش از تعهدات خود، موضوع را به کميسيون مشترک برجام ارجاع ميدهند. اين روند نقطه آغاز مسيري است که يک سوي آن برگزاري گفتوگوها ميان ايران و کشورهاي باقي مانده در برجام و يک سوي ديگر آن، ارجاع مسئله به شوراي امنيت سازمان ملل و بازگشت تمامي تحريمهاي بينالمللي است؛ اتفاقي که به «مکانيسم ماشه» معروف شده و بهمعناي پايان عمر برجام است.
واشنگتن پست در گزارش خود به نقل از برخي مقامهاي اروپايي که نخواستهاند نامشان ذکر شود، فاش کرده يک هفته مانده به انتشار بيانيه 3کشور اروپايي، دولت آمريکا مقامهاي اين کشورها را تهديد کرده درصورتي که مکانيسم ماشه را فعال نکنند، روي خودروهاي ساخت اروپا تعرفه 25درصدي اعمال خواهد کرد. چند روز بعد از اين تحريم بود که اروپاييها ايران را به تخطي از برجام متهم کرده و روند حرکت به سمت اجراي مکانيسم ماشه را آغاز کردند.
اروپاييها متحدان قديمي آمريکا به شمار ميروند و اين نخستين بار است که در يک ماجراي سياسي، واشنگتن عليه آنها از ابزار فشار اقتصادي و تعرفهاي استفاده ميکند. پيش از اين دونالد ترامپ اروپاييها را در مذاکرات دوجانبه براي رسيدن به يک توافق تجاري تازه به استفاده اعمال تعرفه 25درصدي روي خودروهاي ساخت اروپا تهديد کرده بود اما استفاده از اين روش براي ديکته کردن رويکردي در سياست خارجي ميان آمريکا و اروپا، براي نخستين بار اتفاق ميافتد.
اروپاييها وجود چنين تهديدي از سوي آمريکا را ابتدا تکذيب کردند؛ چرا که معناي آن پايان استقلال آنها در زمينه سياست خارجي است. بااين حال، ديروز وزير دفاع آلمان در نشستي خبري در لندن، مطرح شدن اين تهديد از سوي آمريکا را تأييد کرد. آنگرت کرامپ کارن بائر که براي مذاکره بر سر روابط دفاعي و امنيتي ميان آلمان و انگليس پس از برگزيت به لندن رفته در پاسخ به سؤال خبرنگاري در مورد گزارش واشنگتن پست در مورد تهديد اروپا از سوي آمريکا گفت: «اين جمله يا تهديد يا هرچه اسمش را ميخواهيد بگذاريد؛ بله وجود داشته است.»
آمريکا با اعمال فشار به اروپا براي ارجاع موضوع کاهش تعهدات ايران به کميسيون مشترک برجام و آغاز مکانيسم ماشه بهدنبال افزايش فشارها به ايران است. اگرچه اروپاييها در بيانيه خود تأکيد کردهاند که هدفشان نجات برجام و يافتن راهي براي خروج از بنبست کنوني است، برخي تحليلگران ديدگاه ديگري دارند. واشنگتنپست به نقل از علي واعظ، مدير برنامه ايران در مرکز بينالمللي بحران، نوشته است که اقدام اروپا به بحراني منجر ميشود که 3کشور اروپايي مدعي تلاش براي جلوگيري از وقوع آن هستند. سران انگليس، فرانسه و آلمان در بيانيه مشترک خود همچنين تأکيد کردهاند که قصد ندارند در کنار سياست «فشار حداکثري» دونالد ترامپ عليه ايران قرار بگيرند. واعظ معتقد است که اگرچه اين اقدام نميتواند فشار اقتصادي بيشتر از آنچه اکنون وجود دارد به ايران تحميل کند اما در نهايت ظرفيت اروپا براي ميانجيگري ميان ايران و آمريکا را از آن خواهد گرفت.