سیلی آبدار به زیرساختهای ناچیز و ناپایدار
روزنامه شهروند/ متن پيش رو در شهروند منتشر شده و انتشار آن در آخرين خبر به معناي تاييد تمام يا بخشي از آن نيست محمد بلوچزهي/ پس از حضور تني چند از مقامات دولت در مناطق سيلزده بلوچستان و بررسي ميزان خسارات وارده اين سيل ويرانگر، امروز نيز روحاني، رئيسجمهوري، از نزديک در جريان آخرين وضع سيلزدگان قرار خواهد گرفت و از اين مناطق بازديد خواهد کرد. قبل از هر چيز بايد در نظر داشت ناپايداري زيرساختهاي نيمبند سيستان و بلوچستان همواره طي سالهاي متمادي موضوعي مورد بحث بوده است که با وقوع کوچکترين حوادث طبيعي ازجمله بارندگيهاي کمحجم، اين استان بهويژه منطقه بلوچستان را که داراي جمعيتي بالا، بسيار پراکنده و نيز جغرافيايي متکثر است درگير بحرانهاي متعدد کرده است. در توضيح ناپايداري زيرساختهاي ناچيز منطقه بايد گفت که اين استان داراي اقليمي خشک و کمبارش است و ميزان بارندگي ساليانه آن حدود ٧٠ ميليمتر برآورد شده، اما با وجود ميزان پايين بارشها در طول سال، بهدليل احاطهشدن بيشتر جمعيت روستايي و شهري با رودخانهها، بر اثر کمترين بارندگي راههاي دسترسي مسدود ميشود و برقراري ارتباط با مراکز بخش و شهرستانها نيز تا چند روز مطلقا قطع. همين امر يعني انسداد راههاي روستايي بر اثر بارندگي ساليانه که بعضا در زمستان اتفاق ميافتد، روستاييان را تا چندين روز براي تأمين مايحتاج روزانه، تهيه کالاهاي اساسي و مراجعه به مراکز درماني با مشکل مواجه ميکند. در بارندگي سيلآساي اخير بلوچستان نيز که طي دو روز بيش از سه برابر ميانگين حجم بارشهاي ساليانه را شاهد بوديم، يکي از اصليترين عوامل بحرانيشدن منطقه و متعاقب آن گرفتار شدن ٩٠درصد جمعيت روستايي مناطقي چون بخش ٦٨هزار نفري مرکزي نيکشهر، نداشتن ابنيه فني و پل بر مسير رودخانهها و راههاي روستايي است که همواره براي جمعيت قابل توجهي، بهويژه روستاييان، مخاطرات فراواني را رقم زده و خواهد زد. بارها درباره شاخصهاي پايين بهرهمندي از راههاي دسترسي و غير استانداردبودن جادههاي سيستان و بلوچستان و ميزان بالاي مرگ و مير جادهاي که خسارات سنگين جاني و مالي جبرانناپذيري براي ساکنان اين استان در پي داشته گفته و نوشته شده است و نمونه اخير آن نيز که سراسر سيستان و بلوچستان را به سوگ نشاند، درگذشت دکتر محمد نعيم امينيفرد، نماينده فقيد مردم حوزه انتخابيه ايرانشهر در مجلس شوراي اسلامي بود. بنابراين بايد در نظر داشت اصليترين عامل بحران سيل اخير که همين پايينبودن زيرساخت راههاي روستايي است بيشتر خود را در دل اين حادثه نشان داد، بهطوري که با گذشت نزديک به يک هفته از وقوع اين سيل ويرانگر هنوز از سرنوشت بسياري از روستاييان سيلزده بهويژه در مناطق کوهستاني خبري در دست نيست و نگرانيهاي مردمي از اين بابت تشديد شده است. نبايد فراموش کرد که بيشتر مناطق و روستاهاي سيستان و بلوچستان از لحاظ ارتفاعي بالاتر از سطح رودخانهها شکل گرفته است و با وجود احاطهشدن سکونتگاهها با رودخانهها بهدليل اين تفاوت معنادار ارتفاعي کمتر سيلاب وارد خانهها ميشود، مگر معدود روستاهايي که در حريم رودخانهها باشد، ولي روستاهاي حوزه دشتياري چابهار و چند روستاي ديگر در شهرستانهاي سيلزده از اين قاعده مستثنا بودند، چراکه رهاسازي آب سدهاي ذخيرهگاه آب در بالادست روستاها سبب ورود سيلاب به منازل شد و خسارات را نيز دو چندان کرد. اما آنچه باعث حجم خسارات بالا بهويژه در بخش کشاورزي، برق، شبکههاي آب شرب، تلفن و... شد ابتدا گذر ناگزير خطوط تلفن، برق، شبکه آب شرب، چاهها و قنوات از کنار و حاشيه و بعضا از داخل رودخانهها بود و ديگر حجم بيسابقه آب در رودخانهها. به هر روي، خسارات بارندگي سيلآساي اخير به زيرساختهاي ناپايدار سيستان و بلوچستان چنان بالاست و قابل توجه که اين منطقه را سيل ويرانگر به ٤٠سال قبل بازگرداند، بهطوري که اکنون مسيرهاي مواصلاتي بهويژه روستايي، برق، تلفن، کشاورزي و دامداري و قنوات را کاملا از بين برده است و اميدواريم با سفر رئيسجمهوري احياي مشاغل از دسترفته و ترميم زيرساختهاي حوزههاي ياد شده در کمترين زمان ممکن عملي شود.