آینده یک انتخابات مهم

اعتماد/ متن پیش رو در اعتماد منتشر شده و انتشار آن به معنی تایید تمام یا بخشی از آن نیست

قرار بود انتخابات مجلس یازدهم نمادی از انسجام و یکپارچگی باشد اما وقتی شورای نگهبان از نتیجه نهایی بررسی صلاحیت‌ها رونمایی کرد، چیزی جز موجی از ردصلاحیت‌ها به چشم نخورد؛ موضوعی که با انتقادهایی گسترده روبرو شد و حتی برخی چهره‌های سیاسی شاخص مانند علی مطهری از آن تعبیر به «مهره‌‌چینی برای مجلس» یازدهم کردند. با وجود آنکه نزدیک به یک هفته از این اعلام نتایج می‌گذرد اما هنوز هضم و درک این اتفاق تقریبا ناممکن است و واکنش‌ها به آن ادامه دارد. برخی این رویکرد را در ساختار شورای نگهبان جست‌وجو می‌کنند، مانند مسیح مهاجری، مدیرمسوول روزنامه جمهوری اسلامی که از واژه «خود ملت‌پنداری» استفاده می‌کند و در سرمقاله روز گذشته این مطبوعه، ضمن درخواست از مدعی‌العموم جهت برخورد با سخنگوی شورای نگهبان به ‌دلیل توییتی که چندی قبل علیه رییس‌جمهوری نوشت، ادامه داد: «آیا قرار نیست شورای نگهبان از اعتبار خودش نگهبانی کند تا بتواند زمینه‌ساز برگزاری انتخاباتی پرشور و پر مشارکت باشد؟!»

خط‌کشی اشتباه
ماجرای ردصلاحیت‌ها تنها یک روی سکه است و روی دیگر آن برچسب‌هایی است که به بهانه‌های مختلف به افراد و چهره‌ها و حتی جناح‌های سیاسی زده می‌شود و حالا «مجلس انقلابی» شده کلید‌واژه‌ای که در این میدان، در دفاع از رویکرد شورای نگهبان برای ردصلاحیت‌ها مطرح است؛ این‌ همان موضوعی است که «علی مطهری» فرزند شهید مطهری و البته ازجمله نمایندگان فعلی مجلس و کسی که ردصلاحیتش از سوی شورای نگهبان محل پرسش افکار عمومی و ناظران صحنه سیاست بود، از جمله افرادی است که نسبت به این رویکرد شورای نگهبان منتقد است. مطهری در این رابطه به ایلنا می‌گوید: «تقسیم مردم به انقلابی و غیرانقلابی کار غلطی است.» او با بیان اینکه نباید بین مردم خط انقلابی و غیرانقلابی راه بیندازیم، می‌گوید: «نباید بی‌جهت آنان را از انقلاب دور کنیم، نباید دایره انقلاب محدود و کوچک شود که در نهایت یک جمع کوچک بماند.» او با یادآوری صحبت‌های امام (ره) ادامه می‌دهد: «امام تمامی جوان‌ها را انقلابی و متدین می‌دانست، به ‌واسطه همین دیدگاه بود؛ حتی جوانانی که نسبت به مسائل دینی یک مقدار سهل‌انگار بودند، وارد انقلاب شدند. سال‌های مشرف به انقلاب جوانانی که اهل شرب خمر بودند، تغییر کردند و وارد انقلاب شدند.» او ادامه می‌دهد: «البته درصدی هم در جامعه وجود دارند که مخالفند؛ اما مدام مردم را به سمت خارج از انقلاب هل ندهیم و مدام این خط‌کشی را تکرار نکنیم؛ این حرف بدی است. مثلا می‌گویند جبهه نیروهای انقلاب؛ این اسم‌گذاری‌ها غلط است یعنی اطرافیان ما در انقلاب هستند و دیگران نیستند این ادعای بزرگ و غلطی است.»

بهانه‌ای برای ردصلاحیت
در مقابل انتقادهای ریز و درشت نسبت به موج ردصلاحیت‌ها، پاسخی که به گوش می‌رسد به عملکرد مجلس دهم ختم می‌شود. آن هم با این استدلال که مجلس دهم نتوانست عملکرد مثبتی داشته باشد؛ پس باید از تکرار آن جلوگیری کرد. مطهری در پاسخ به این استدلال نیز می‌گوید: «عملکرد مجلس دهم از دو دوره قبل بسیار بهتر بوده است، اما متاسفانه به دلیل تبلیغاتی که علیه این مجلس شکل گرفت، این را در ذهن مردم به وجود آوردند که این مجلس بی‌کفایت بوده است. حالا شما نگاه کنید اگر مجلس بعدی مطابق میل‌شان باشد، چگونه آن را بالا می‌برند.» این عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی همچنین گفته است: «به دلیل آنکه در مجلس دهم تعداد نیروهای معتدل و اصلاح‌طلب قابل توجه است، می‌خواهند آن را بکوبند، در حالی که اکثریت مجلس دهم اصولگرا هستند، معتقدم عملکرد مجلس دهم از مجالس هشتم و نهم بسیار قابل قبول‌تر بوده است.» این نماینده دهمین مجلس شورای اسلامی درباره اظهارات سخنگوی شورای نگهبان مبنی بر اینکه ۹۰ نفر از نمایندگان فعلی مجلس به دلیل مسائل مالی ردصلاحیت شده‌اند، گفته است: «این امر باعث بدبینی مردم خواهد شد؛ در حال حاضر سوال برای مردم ایجاد شده است که علت اصلی ردصلاحیت‌ها فسادهای مالی و سوءاستفاده از منصب است. بیان کردن چنین مطالبی در واقع متهم کردن وکلای ملت است در صورتی که این طور نیست.»

فتنه خاموش
در میان انتقادهای متعدد به رویکرد و رویه شورای نگهبان در ردصلاحیت کاندیداهای انتخابات که عمدتا از سوی اصلاح‌طلبان مطرح شده، در طیف مقابل نیز تلاش می‌شود که هر طور شده این میدان بدون رقیب را حفظ کند و برای همین در این روزها دست روی دست نگذاشته و مقابل انتقادهای جناح چپ، آنها را به قانون‌گریزی متهم می‌کنند. این موضوع به همین‌ نقطه ختم نمی‌شود و حتی برخی در این انتقادها از تعبیر «فتنه خاموش» استفاده می‌کنند. مجید انصاری، عضو مجمع روحانیون مبارز که به جرات می‌توان گفت تنها چهره شاخص جریان اصلاحات است که توانسته از سد شورای نگهبان عبور کند، درباره عبارت «فتنه خاموش» که اصولگرایان برای حضور کمرنگ اصلاح‌طلبان در انتخابات از آن استفاده می‌کنند، انتقاد آنها از ردصلاحیت‌های شورای نگهبان را نیز در همین چارچوب می‌بیند و می‌گوید: «درباره این موضوع خود افرادی که مساله را مطرح می‌کنند باید پاسخ بدهند؛ این صحبت و تهمتی کلی است که گفته می‌شود و فضای جامعه را مشوش می‌کند؛ باید از این نوع اظهارات که فضای جامعه را دو قطبی و آرامش مورد نیاز فضای انتخابات را مخدوش می‌کند، پرهیز کنیم.»

این عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام با بیان اینکه اصلاح‌طلبان خواسته‌ای فراتر از قانون ندارند، گفته است: «آنها می‌گویند جمع زیادی از کاندیداهای‌شان ردصلاحیت شده‌اند و باید مثل سایر افرادی که ردصلاحیت شده‌اند، طبق قانون و شفاف به درخواست‌شان پاسخ داده شود و مستندات ردصلاحیت به افراد ارایه شود تا بتوانند از خودشان دفاع کنند.»

در این میان هر چند برخی معتقدند رایزنی ها چندان نمی‌تواند راه به جایی ببرد اما آن‌ طور که این عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام می‌گوید، ظاهرا پرونده رایزنی با شورای نگهبان هنوز بسته نشده است و همچنان عارف وظیفه این رایزنی را به عهده دارد. انصاری می‌گوید: «با توجه به صحبتی که با آقای عارف داشتم، ایشان گفتند که در حال بررسی و برنامه‌ریزی هستند که با شورای نگهبان در این مورد صحبت کنند.»

آرایش انتخاباتی اصلاح‌طلبان
«انتخابات بدون لیست»، «لیست حداقلی یا ائتلافی» یا «تحریم انتخابات»؛ اینها بعضی از سناریو‌هایی است که درباره گام‌ بعدی اصلاح‌طلبان مطرح شده است. اما در این میان تنها موضوعی که به قطعیت پرونده‌اش از روی میز برداشته شده است، موضوع «تحریم انتخابات» است؛ به این ‌معنا که بسیاری از چهره‌های اصلاح‌طلب عنوان می‌کنند این احتمال وجود دارد که اصلاح‌طلبان به دلیل آنکه کاندیدایی ندارند، لیستی هم ارایه ندهند اما به هیچ‌ عنوان این موضوع به معنای تحریم انتخابات نیست. «شهیندخت مولاوردی» دبیرکل جبهه زنان اصلاح‌طلب که اتفاقا مُهر ردصلاحیت شورای نگهبان شامل حال او نیز شد، درباره این رویکرد به ایلنا می‌گوید: «متاسفانه شورای نگهبان مثل سنوات گذشته اقدام به ردصلاحیت گسترده چهره‌های اصلاح‌طلب کرد تا کشور در شرایطی که به انسجام و یکصدایی احتیاج دارد، به استقبال انتخابات مجلس برود.» معاون سابق رییس‌جمهوری ادامه می‌دهد: «در شرایط فعلی هنوز درباره چگونگی ورود جریان اصلاحات به انتخابات مجلس یازدهم حرف و حدیث‌هایی مطرح می‌شود. چیزی که تا امروز مشخص است، این است که شورای عالی در انتظار نتیجه تعیین صلاحیت‌های شهرهای دیگر است تا با مشخص شدن نتیجه نهایی موضع نهایی اعلام شود. البته اعضای شورای عالی شدیدا به رویکرد یک‌جانبه‌گرای شورای نگهبان اعتراض داشتند.» مولاوردی درباره آرایش انتخاباتی اصلاح‌طلبان می‌گوید: «تلاش‌هایی که برای یکدست کردن مجلس بعدی شروع شده است، در واقع نشان می‌دهد دیگر قرار است مجلس به ‌جای عصاره ملت عصاره جناح‌های سیاسی باشد. این برخورد در شرایطی صورت می‌گیرد که با توجه به اتفاق‌های خاص چند وقت اخیر و تبعات نگران‌کننده تحریم‌، توقع می‌رفت اعضای شورای نگهبان این ‌بار رفتاری اصلاح ‌شده از خود نشان دهند.» او ادامه می‌دهد: «اصلاح‌طلبان هیچ ‌وقت قطع امید نمی‌کنند. اما شورای نگهبان با این روش فضای ناامیدکننده و فاقد اعتماد عمومی را تشدید کرد. به همین دلیل جای تعجب است که چطور چنین عملکردی از خود نشان می‌دهند. فرآیند طوری است که گویی برای بخشی از سیستم اصلا و ابدا اهمیت ندارد افکار عمومی چه قضاوتی درباره کارهایش می‌کنند که باید گفت این پدیده‌ای خطرناک است.»

سیدعبدالواحد موسوی لاری، از اعضای حقیقی شورای عالی سیاستگذاری اصلاح‌طلبان نیز در همین رابطه به «برنا» می‌گوید: «تا جایی که به ما گزارش شده در اکثر استان‌ها چهره‌های بسیار ارزشمند را از گردونه رقابت خارج و فضای انتخابات را به فضای حذف چهره‌ها تبدیل کرده‌اند. این اتفاق خطرناکی برای امروز و فردای ایران است.»

سالی که نکوست از بهارش پیداست
«سالی که نکوست از بهارش پیداست؛» تعبیری است که شهیندخت مولاوردی و موسوی لاری درباره پیش‌بینی‌شان از مجلس یازدهم به کار می‌برند. واقعیت آن است که در چنین شرایطی، یعنی وقتی یک طرف منتقدان قرار دارند و آن‌ سوی دیگر، نهادی که تمام‌قد حامی رویکرد ردصلاحیت است، این معما مطرح می‌شود که در این میان چه مجلسی می‌تواند زمام قوه قانونگذاری مجلس را به عهده بگیرد. موضوعی که مطهری آن را موکول به نتیجه نهایی بررسی صلاحیت‌ها می‌داند و می‌گوید: «باید ببینیم نتیجه چه می‌شود؛ شاید بعضی از این افراد تایید شوند.» او ادامه می‌دهد: «اگر شورای نگهبان به این روند ادامه دهد مجلس بعدی از افراد حُر و آزاده خالی خواهد شد و بخشی از مردم نماینده‌ای در مجلس نخواهند داشت، ان‌شاءالله که این شورا روش معقولی را در پیش گیرد و فقط افرادی که واقعا فساد مالی و اخلاقی دارند را ردصلاحیت کند و صرف اظهارنظر کسی را رد نکند.» مطهری می‌گوید: «اگر روش‌ها اصلاح شود باز امید است مجلس واقعی تشکیل شود اما مطرح شدن این مطلب به معنی دست پیش گرفتن و عقب نیفتادن است.»