تلاش بن سلمان برای بازگرداندن مردی که زیاد می‌داند

دنياي اقتصاد/ متن پيش رو در دنياي اقتصاد منتشر شده و انتشار آن در آخرين خبر به معناي تاييد تمام يا بخشي از آن نيست

از زماني که محمد بن‌سلمان، وليعهد عربستان، رقبا را يکي پس از ديگري به حاشيه راند يا سر به نيست کرد، يکي از مقام‌هاي اطلاعاتي سابق عربستان از ترس جان و از اينکه مبادا به سرنوشت اين مقام‌ها و شاهزادگان سعودي دچار شود، از ديد بن‌سلمان غايب و به خارج از عربستان فرار کرد. بر اساس پيام‌هاي متني (SMS) و اسناد حقوقي که نيويورک تايمز به آنها دست يافته و مورد مشاهده قرار داده است، وليعهد سعودي بارها تلاش کرده «سعد بن خالد بن سعد الله الجابري» را به بهانه دادن پست جديد به او به کشور بکشاند اما وقتي اين حربه او کارگر نيفتاد، کوشيد تا با توسل به اتهام فساد و درخواست از اينترپل، اين مقام سابق را به کشور بازگرداند. «بن هوبارد» در گزارش ۲۴ ژوئيه در نيويورک تايمز نوشت، محمد بن‌سلمان در سپتامبر ۲۰۱۷ به اين مقام سابق نوشت: «تو در پرونده‌هاي بسيار بزرگ فساد درگير بودي که حضورت در آنها اثبات شده است. هيچ کشوري در دنيا نخواهد بود که از عدم استرداد تو سر باز زند.» اما اينترپل درخواست سعودي را به دلايل حقوق بشري و به‌دليل نحوه برخورد اين پادشاهي با پرونده‌هاي فساد در سال‌هاي گذشته رد کرده است و اعلام کرده برخورد با الجابري هم با انگيزه سياسي صورت مي‌گيرد. اينترپل در سندي اعلام کرد استرداد وي به سعودي نقض قواعد اين سازمان است. بنابراين، اين سازمان بين‌المللي نام الجابري را از سيستم خود حذف کرد.

---

بازار

---

اسنادي که نيويورک تايمز به آن دست يافته پرتوي مي‌افکند بر ميزان فشاري که محمد بن‌سلمان بر مخالفان خود وارد مي‌آورد. او مي‌کوشد تا مخالفان را به وحشت افکنده و آنها را به تسليم در برابر خود وادارد. اين وضعيت در سال جاري سرعت هم يافته است. در ماه مارس، وليعهد سعودي دو تن از فرزندان الجابري و برادر او را دستگير و روانه زندان کرد. اين امر باعث شد تا بستگان آنها و البته مقام‌هاي ايالات‌متحده هشدار دهند که آنها گروگان بن‌سلمان هستند تا بازگشت الجابري تضمين شود. هفته گذشته رسانه دولتي سعودي به مقاله‌اي در وال استريت ژورنال اشاره کرده و به نقل از مقام‌هاي بي‌نام سعودي گفته بود الجابري به تلف کردن ميليون‌ها دلار از بودجه دولتي پرداخته و از اين پول‌ها براي ثروتمند کردن خود و بستگانش استفاده کرده است. يک روزنامه سعودي هم تصويري از او را با عنوان «تحت تعقيب» منتشر کرد. هدف از اين کار، لکه‌دار کردن چهره و وجهه او در عربستان است. اين افشاگري‌ها و اتفاقات در بحبوحه نگراني در مورد سلامت ملک سلمان رخ داده است. مرگ پادشاه عربستان باعث مي‌شود محمد بن‌سلمان رسما عهده‌دار امور کشور شود و احتمالا چندين دهه در راس قدرت بماند. پادشاه ۸۴ ساله هفته گذشته به‌دليل جراحي صفرا در بيمارستان بستري شد.

از زماني که ملک سلمان در سال ۲۰۱۵ به قدرت رسيد، فرزندش محمد که اکنون ۳۴ سال دارد مسووليت امور نظامي، اقتصادي و اجتماعي را به دست گرفته؛ در حالي که همزمان منتقدان و مخالفان خود را به شيوه‌هاي مختلفي مانند ممانعت از سفر، بازداشت و پيگرد قضايي هدف قرار داده و حاشيه‌نشين کرده يا سر به نيست کرده است. به‌طور مثال، يکي از تاکتيک‌هاي وحشيانه پادشاهي سعودي که توجه جهاني را به خود جلب کرد در قضيه جمال خاشقجي بود. او يک نويسنده و البته منتقد سعودي بود که در کنسولگري عربستان در استانبول در سال ۲۰۱۸ قطعه قطعه و سوزانده شد. اين اقدام عربستان موجب محکوميت جهاني اين کشور شد. اقدام عليه الجابري اين بار مورد توجه واشنگتن قرار گرفته است. در واشنگتن بسياري از مقام‌ها او را يک شريک اطلاعاتي ارزشمند مي‌شمارند. در ماه جاري، چهار سناتور نامه‌اي به رئيس‌جمهور آمريکا نوشته و با اشاره به الجابري او را «دوست و متحد نزديک آمريکا» ناميدند و افزودند ايالات‌متحده «تعهد اخلاقي دارد تا هر آنچه در توان دارد انجام دهد تا امنيت و آزادي وي و فرزندانش تضمين شود».

مقام‌هاي سفارت عربستان در واشنگتن به سوالات نيويورک تايمز در مورد پيام‌هاي بن‌سلمان به الجابري و اتهامات اين پادشاهي عليه وي پاسخ ندادند. نيويورک تايمز از طريق شرکت حقوقي «نورتون رُز فولبرايت کانادا» که مسووليت دفاع حقوقي از الجابري را بر عهده دارد و نيز با دستيابي به اسناد اينترپل که به الجابري در مورد تصميمات سعودي عليه او هشدار مي‌داد توانست متن‌هاي مبادله شده ميان بن‌سلمان و الجابري را مطالعه کند. ظهور و سقوط الجابري به ارتباط وي با شاهزاده محمد بن نايف که رقيب محمد بن سلمان بود، بازمي‌گردد. بن نايف مدتي وزير کشور بود و سپس در سال ۲۰۱۵ به وليعهد اول عربستان تبديل شد. اما او نيز پس از چندي به‌دليل فشارهاي بن‌سلمان از وليعهدي خلع شد و به حبس خانگي رفت.

الجابري زبان‌شناسي است که در زمينه هوش مصنوعي داراي درجه دکتري است. او در دوران وزارت کشور محمد بن نايف توانست مراتب پيشرفت را به سرعت طي کند. اين امر باعث شد وي در ارتباط نزديک با ديپلمات‌هاي آمريکايي و مقام‌هاي سازمان سيا قرار گيرد. بسياري عملکرد حرفه‌اي الجابري در زمينه اطلاعاتي را ستوده‌اند. «داگلاس لاندن»، افسر سابق اطلاعاتي در سرويس مخفي سيا و محقق غيرمقيم در موسسه خاورميانه واقع در واشنگتن، مي‌گويد: «الجابري واقعا باهوش است و يک دانش دايره المعارفي دارد.» اين مقام سابق سيا مي‌گويد: «وي به قول خود عمل مي‌کرد و روي حرف خود مي‌ايستاد. اگر کاري را مي‌توانست انجام دهد، وعده انجامش را مي‌داد و اگر نمي‌توانست به صراحت اعلام مي‌کرد.» ستاره بخت الجابري با افول محمد بن نايف، رو به افول رفت. او در سال ۲۰۱۵ با فرمان پادشاه برکنار شد و از دهه ۹۰ تا سال ۲۰۱۵ که با فرمان پادشاه از کار برکنار شد در سمت‌هاي مختلفي خدمت کرد. در دوران بن نايف در دستگاه وزارت کشور بود اما پس از او، اين الجابري بود که سکان وزارت کشور را به دست گرفت و بعدها به مشاور بن نايف (که وليعهد عربستان شده بود) تبديل شد.

در سال ۲۰۱۷ و زماني که محمد بن‌سلمان در تلاش بود تا محمد بن نايف را از ولايتعهدي کنار بزند و خود جامه وليعهدي به تن کند، الجابري ترسيد که مبادا او نيز به ترکش بن‌سلمان دچار شود و در زمره تصفيه‌شدگان قرار گيرد. بنابراين، پيش از اينکه «پَر» محمد او را «بگيرد»، کشور را ترک کرد و در ترکيه اقامت گزيد. در ۱۸ ژوئن همان سال، بن‌سلمان به وي پيام داد و از او خواست به کشور بازگردد و يک مساله حل نشده در مورد محمد بن نايف را حل کند. متن پيام بن‌سلمان به الجابري از سوي شرکت حقوقي که وکالت او را بر عهده دارد، ترجمه شده است. محمد بن‌سلمان نوشته بود: «مي‌خواهم برايت توضيح دهم که اين روزها چه اتفاقاتي رخ داده و مي‌خواهم در مورد يک استراتژي براي حل تمام مشکلات، با تو به يک توافق برسم.» الجابري پاسخ داده بود که «من آماده پذيرفتن هر آن چيزي هستم که شما امر کنيد.» وليعهد گفت من سه نفر را مامور مصالحه کرده ام تا با تو ديدار کنند «و در مورد هر چه که بتواند باعث بازگشت تو به کشور شود با تو مصالحه کنند».

در ۲۰ ژوئن الجابري اعلام کرد به‌دليل مسائل درماني نمي‌تواند في‌الفور به عربستان بازگردد. محمد بن‌سلمان گفت که من تو را «فراخوانده‌ام» زيرا «به کمک فوري تو نيازمندم». روز بعد، محمد بن‌سلمان وليعهد اول يعني همان محمد بن نايف را از ولايتعهدي خلع کرد و او را در حبس خانگي قرار داد و دو فرزند الجابري يعني سارا که ۱۷ سال داشت و عمر که ۱۸ ساله بود ممنوع از سفر شدند و حق خروج از اين پادشاهي را نداشتند. الجابري وقتي وضعيت را چنين ديد به محمد بن‌سلمان اعلام وفاداري و با او بيعت کرد اما شاهزاده محمد که وليعهد شده بود و عملا به نمايندگي از پدر تاجدارش عهده‌دار امور کشور شده بود از الجابري خواست براي يک کار مهم زودتر به کشور بازگردد. شاهزاده نوشت:«وقتي در امن و امان بازگشتي، من سابقه اين مشکلات را برايت خواهم گفت. مي‌خواهم با هر کس که مي‌کوشد ناامني و نزاع به وجود آورد برخورد کني.» الجابري اما از شاهزاده خواست شرط بازگشت او آزادي فرزندانش و برداشتن ممنوع‌السفري آنها باشد اما شاهزاده پاسخي نداد. اين درخواست و پاسخ‌هاي محمد که «وقتي برگردي، سوابق را برايت توضيح خواهم داد» بارها ظرف چند ماه آينده تکرار شد. اما ديري نپاييد که محمد بن‌سلمان زبان به تهديد گشود و باعث شد الجابري ترکيه را به سوي کانادا ترک کند زيرا يکي ديگر از فرزندانش به نام خالد در کانادا اقامت داشت. به دنبال اين پيام‌ها بود که مقام‌هاي سعودي از اينترپل بازداشت و استرداد او را خواستار شدند اما اينترپل با توجه به سابقه عربستان و تلاش وکلاي الجابري، از استرداد او سر باز زد و اعلام کرد که انگيزه بازداشت او سياسي است. در هر حال، سناتور پاتريک جي. ليهي از ورمونت ماه جاري در توييتر خود نوشت:«خانواده سعودي سارا و عمر، فرزندان الجابري، را گروگان گرفته است. اينکه دولتي از اين تاکتيک‌ها استفاده کند شرم‌آور است.»

به پيج اينستاگرامي «آخرين خبر» بپيونديد
instagram.com/akharinkhabar