سفر سرنوشتساز گروسی

اعتماد/ متن پيش رو در اعتماد منتشر شده و انتشار آن در آخرين خبر به معناي تاييد تمام يا بخشي از آن نيست
عبدالرضا فرجيراد/ مديرکل آژانس بينالمللي انرژي اتمي تصميم دارد عازم ايران شود تا با مقامات کشورمان ديدار و گفتوگو داشته باشد؛ ديداري که با توجه به قطعنامه اخير شوراي حکام ميتواند بسيار حايز اهميت باشد. در قطعنامه مذکور که با ابتکار سه کشور اروپايي عضو برجام مطرح شد و از سوي اعضاي شوراي حکام به تصويب رسيد، از ايران خواسته شده است با آژانس نهايت همکاري را داشته باشد. هر چند جمهوري اسلامي ايران به درستي اعلام ميکند که بيشترين همکاري را با آژانس داشته و بازرسان اين نهاد بيشترين بازرسي را از تاسيسات هستهاي ايران به عمل آوردهاند، اما در شرايط کنوني و با توجه به فشارهاي امريکا در سازمان ملل متحد براي تمديد تحريم تسليحاتي و استفاده از مکانيسم ماشه همکاري با آژانس و رفع بهانههاي واهي از طريق گفتوگو يک ضرورت است. از همين رو ميتوان تصريح کرد که جمهوري اسلامي تشخيص داد تا بار ديگر روش اعتمادزايي را در پيش گيرد و اعتماد ميان ايران و آژانس بينالمللي انرژي اتمي را که از زمان رفتن يوکيا آمانو، کمرنگ شده بود بار ديگر تقويت کند. اين سفر در موقعيت و زمان خوبي اتفاق ميافتد و ميتواند نگاهها به ايران در جهان را تصحيح کند؛ چرا که باقي ماندن هر گونه اتهام حل نشده ميتواند از سوي امريکاييها مورد استفاده قرار گيرد و در شرايطي که ايالات متحده به دليل اتخاذ مواضع يکجانبه در شوراي امنيت در موضع انزوا قرار گرفته، اهتمام ايران به حل اختلافات با آژانس ميتواند مفيد واقع شود. نگاهي به سفرهاي اخير مقامات امريکايي به وين و نگراني آنها از احتمال حل و فصل اختلافات ايران و آژانس نيز نشان ميدهد که آنها روي گزارش آخر رافائل گروسي درباره ايران و همچنين قطعنامه اخير شوراي حکام براي تحت فشار گذاشتن ايران حساب ويژهاي باز کرده بودند اما اکنون اين احتمال ميرود که بار ديگر دستشان براي بهانهجويي خالي بماند.
دولت ترامپ از ابتدا تلاش داشته به هر وسيلهاي اجماع عليه ايران ايجاد کند اما سياستهاي يکجانبه اين کشور و بيتوجهي واشنگتن به منافع متحدانش سبب شد تا ايالات متحده نتواند در اين مسير موفق عمل کند. با اين وجود اين نگراني به طور جدي مطرح بود و البته هنوز نيز مطرح است که در صورت حل نشدن اختلافات با آژانس امريکا بتواند از اين مهم براي اجماعسازي بهره بگيرد. ين اميد وجود دارد که با آمدن رافائل گروسي به ايران اعتماد در روابط ايران و آژانس حاکم شود و ما بتوانيم به زماني بازگرديم که گزارشهاي خوب اين نهاد ناظر بينالمللي درباره ايران، ثابتکننده حقانيت جمهوري اسلامي در مسير استفاده صلحآميز از فناوري هستهاي باشد. هر چند با توجه به سطح اختلافات هنوز اين نگراني مطرح است که شايد دو طرف نتوانند به راهحلي براي رفع نگرانيها دست يابند. موضوعاتي که باعث اختلاف ميان ايران و آژانس شده و تاسيساتي که آژانس اصرار دارد بدون ارايه مدارک از آنها بازرسي کند، بر اساس گزارشهايي که رسانههاي خود کشورهاي اروپايي نيز مطرح ميکنند مربوط به بازه زماني ابتداي دهه 2000 ميلادي بوده و بررسي اين فعاليتها در دسامبر 2015 در قالب پرونده موسوم به PMD مختومه اعلام شده است. اينکه ميان ايران و آژانس چه اتفاقي افتاده و چه مذاکراتي شکل گرفته هنوز مشخص نيست اما تلاش براي شفافسازي مسائل و رفع اتهاماتي که بيدليل به جمهوري اسلامي ايران منسوب ميشود، اقدامي مثبت است و ميتواند مانع از افزايش فشار به کشورمان شود. هر چند بايد در نظر گرفت سفر آقاي گروسي لزوما نتيجه خاصي - چه مثبت و چه منفي - به همراه نخواهد داشت؛ چراکه سفر مديرکل آژانس بينالمللي انرژي اتمي به ايران آغاز مسيري طولاني براي حل اختلافات و اعتمادسازي دوباره ميان ايران و آژانس است. در مجموع اما نفس اين سفر مثبت است؛ زيرا نمايانگر آن است که هر دو طرف يعني هم جمهوري اسلامي ايران و هم آژانس بينالمللي انرژي اتمي آماده همکاري با يکديگرند و تصميم گرفتهاند که از طريق گفتوگو و در فضايي سازنده به حل اختلافات بپردازند. همين موضوع باعث ميشود ديگر کشورها امکان سوءاستفاده از اختلافات را پيدا نکنند.