نفت؛ پاشنه آشیل بایدن؟
دنياي اقتصاد/متن پيش رو در دنياي اقتصاد منتشر شده و انتشار آن به معني تاييد تمام يا بخشي از آن نيست
سارا مالکي/ آخرين مناظره دو نامزد انتخابات رياستجمهوري ايالات متحده آمريکا پنجشنبه گذشته برگزار شد. در اين مناظره، دونالد ترامپ تلاش کرد تا بايدن دربارهگذار از انرژيهاي فسيلي به سمت انرژيهاي پاک اظهارنظر کند؛ اظهارنظري که به سرعت از آن بهرهبرداري کرد و در مورد از دست رفتن مشاغل نفتي به ايالتهايي هشدار داد که آراي آنها نقشي تعيينکننده در روند انتخابات دارد.
پنسيلوانيا، تگزاس، اکلاهاما و اوهايو از جمله ايالتهاي نفتخيزي هستند که ترامپ آنها را خطاب قرار داد و در مورد از بين رفتن صنايع نفت آنها در صورت انتخاب شدن بايدن بهعنوان رئيسجمهوري آمريکا، ابراز نگراني کرد. بر اساس تحليلهاي منتشر شده، ترامپ در مناظره شب گذشته تلاش کرد ظاهري آرامتر و متعارفتر داشته باشد اما در مقابل بايدن چندان موفقيتي کسب نکرد. با اين حال صحبت از حذف تدريجي سوختهاي فسيلي با گذشت زمان، اين فرصت را به ترامپ داد که با حمله به رقيب دموکرات خود، دستاوردهاي نفتي خود را برجسته کند.
توليد نفت آمريکا در دوران رياستجمهوري ترامپ به رکورد تاريخي ۱۳ ميليون و ۱۰۰ هزار بشکه در روز دست يافت. هرچند اين رکورد تبديل به روتين توليد نفت آمريکا نشد، اما در کنار شرايط بازار نفت، بدون حمايتهاي دولت ترامپ شايد دست يافتن به اين رکورد ممکن نميشد. ترامپ از ابتداي به دست گرفتن قدرت در آمريکا نشان داد که ميانهاي با انرژيهاي پاک ندارد. او با خروج از پيمان پاريس دهنکجي بزرگي به حاميان محيطزيست کرد و در عين حال با صدور مجوزهاي حفاري در مناطق حفاظتشده، به صنايع نفتي ميدان داد تا براي توسعه خود ابتکار عمل بيشتري داشته باشند. دونالد ترامپ يکي از مهمترين پستهاي کابينهاش را نيز به فردي نفتي داد تا رشتههاي ارتباطش با فعالان صنعت نفت آمريکا محکمتر شود. رکس تيلرسون که براي سالها رئيسهيات مديره و مديرعامل اکسون موبيل بود، بعد از بازنشستگي در اين شرکت نفتي، در قامت وزير امور خارجه دولت ترامپ وارد کاخ سفيد شد تا واسطهاي قوي ميان ترامپ و شرکتهاي نفتي آمريکا باشد.
ترامپ طي چهار سال حضورش در کاخ سفيد، بارها بهطور مستقيم در تصميمات اوپک دخالت کرد. توييتهاي پي در پي او خطاب به اوپک و در راس آن سعوديها براي کاهش توليد بيشتر به منظور حفظ قيمت نفت، حمايتي آشکار از توليدکنندگان شيل آمريکا بود. در کنار تمام اينها، تحريمهاي نفتي عليه بازيگران قديمي بازار نفت (مانند ايران يا ونزوئلا) نيز به معناي فرصتي براي حضور فعالانهتر شرکتهاي نفتي آمريکايي در بازار بود.
حالا اين حامي بزرگ شرکتهاي نفتي آمريکا در حال رقابت با کانديدايي است که برنامهاي ۲ تريليون دلاري برايگذار از سوختهاي فسيلي به سمت انرژيهاي پاک دارد و احتمالا با ورود او به کاخ سفيد، تحريمهاي نفتي ايران و ونزوئلا نيز دچار تخول خواهد شد. در چنين شرايطي که ميتوان گفت چشم دنيا به انتخابات رياستجمهوري آمريکا و کانديداي منتخب آن دوخته شده تا شايد بار ديگر عقلانيت به کاخ سفيد بازگردد، حمله ديشب ترامپ به برنامههاي نفتي بايدن اين سوال را مطرح ميکند که آيا نفت پاشنه آشيل بايدن در انتخابات پيش رو خواهد شد؟
کمپين انتخاباتي ترامپ از سال ۲۰۱۷ به اين سو حدود ۱۳ ميليون دلار کمک نقدي از حدود ۸۰ درصد از شرکتهاي نفتي آمريکايي دريافت کرده است. در مقابل، بايدن از پيش اعلام کرده بود بيش از ۲۰۰ دلار از شرکتهاي نفتي کمک نقدي دريافت نخواهد کرد، با اين حال چيزي حدود يک ميليون دلار از سوي اين شرکتها روانه کمپين انتخاباتي اين نامزد حزب دموکرات شده است. هرچند اخيرا شرکتهاي بزرگ نفتي آمريکا با چرخش به سمت حزب دموکرات کمکهاي نقدي بيشتري به اين حزب اختصاص دادهاند، اما به نظر ميرسد اکثر شرکتهاي نفتي و کارکنان آنها با نظرات ترامپ همراه هستند. «دنياياقتصاد» پيش از اين در گزارشي با عنوان «چراغ سبز غولهاي نفتي آمريکا به بايدن»، روند تغييرات کمکهاي نقدي شرکتهاي نفتي به دو حزب جمهوريخواه و دموکرات را بررسي کرده است. حال بايد ديد سياستهاي نفتي ترامپ در نهايت موجب تمديد حضور چهار ساله او در کاخ سفيد خواهد شد يا طرفداران بايدن مانع اين اتفاق ميشوند؟
بازي ترامپ در زمين بايدن
بر اساس گزارش منتشر شده در بلومبرگ، در مناظره روز پنجشنبه، دونالد ترامپ به نوعي بايدن را مجبور کرد در رابطه با جايگزيني سوختهاي فسيلي با انرژيهاي تجديدپذير اظهارنظر کند. هرچند برنامههاي نفتي بايدن از پيش مشخص شده و سياستهاي او در راستاي کاهش گازهاي گلخانهاي نيز مشخص است، اما طرح اين موضوع در مناظره تلويزيوني اتفاقي بود که باعث توجه بيش از پيش به اين موضوع شد.
بر اساس اين گزارش، ترامپ اظهارات بايدن برايگذار از سوختهاي فسيلي را به مثابه هشداري براي رايدهندگان ايالتي دانست و «در خطر بودن مشاغل نفت و گاز» را مورد تاکيد قرار داد. اظهارنظر بايدن در رابطه با انرژيهاي پاک در واقع پاسخ او به سوالي بود که ترامپ در مناظره روز پنجشنبه در نشويل مطرح کرد. ترامپ در اين مناظره به معاون سابق رئيسجمهوري آمريکا گفت «آيا تو ميخواهي صنعت نفت آمريکا را تعطيل کني؟»
طرح اين سوال يکي از جديترين پاسخهاي جو بايدن را به همراه داشت، زمانيکه او گفت: بله، من ميخواهم از صنعت نفتگذار کنيم. بحث عبور از سوختهاي فسيلي و کاهش گازهاي گلخانهاي در آمريکا يکي از مهمترين موضوعات کمپين انتخاباتي بايدن است. اين نامزد حزب دموکرات در ادامه گفت: صنعت نفت آلودگيهاي زيادي ايجاد ميکند. صنعت نفت بايد به مرور با انرژيهاي تجديدپذير جايگزين شود.»
بر اساس گزارش منتشر شده در بلومبرگ، چنين اظهارنظري بهخصوص در آخرين روزهاي رقابتهاي انتخاباتي در آمريکا، ريسکهاي زيادي براي بايدن به همراه دارد. بهويژه آنکه براي هفتهها بايدن به رايدهندگان ايالت پنسيلوانيا اطمينان ميداد که محدوديتهاي مدنظر او براي حفاري، تنها مختص زمينهاي فدرال است و به معناي محدود کردن بخش عمده فعاليتهاي نفت و گاز نخواهد بود. بايدن روز شنبه راهي پنسيلوانياست تا در آنجا کمپين انتخاباتي خود را برگزار کند. احتمالا در اين روز بازتاب سخنان نفتي او در آخرين مناظرهاش با ترامپ، بيشتر آشکار خواهد شد.
ترامپ ناجي نفتي آمريکا؟
دونالد ترامپ که با طرح سوال و پاسخ بايدن به هدف خود رسيده بود، در ادامه مناظره گفت: «اساسا چيزي که او ميگويد به معناي از بين رفتن صنعت نفت نيست؟» او در ادامه گفت: آيا ما در آينده آن تگزاس را به خاطر خواهيم آورد؟ آيا آن پنسيلوانيا، آن اوکلاهاما يا آن اوهايو را به خاطر خواهيم آورد؟»
ترامپ در همين حال تلاش کرد تصوير يک ناجي صنعت نفت را از خود ترسيم کند، وقتي که در بهار امسال و با افت تاريخي تقاضاي نفت خام دنيا به علت شيوع ويروس کرونا، باعث نقشآفريني در کاهش توليد نفت به نفع حفظ قيمتها شد. او با افتخار گفت: ما صنعت نفتمان را حفظ کرديم و اين صنعت حالا سرزنده است. در واقع ترامپ در آخرين مناظره خود با بايدن در تلاش بود تا در سال ۲۰۲۰ لحظهاي را بازآفريني کند که قبلا يک بار در سال ۲۰۱۶ از آن در مقابل هيلاري کلينتون استفاده کرده بود. در مناظره آن سال کلينتون گفت: ما ميخواهيم بسياري از صاحبان معادن زغالسنگ و شرکتهاي زغالسنگي را از فعاليت بازداريم. واکنش ترامپ در مقابل اين اظهارنظر حمايت جدي از توليد و مصرف زغالسنگ در آمريکا و حتي خروج از پيمان محيطزيستي پاريس بود.
تلاش بايدن براي خنثي کردن هدف ترامپ
پس از بحث بر سر گذار از سوختهاي فسيلي، بايدن تلاش کرد تا اظهارنظرش در رابطه با صنعت نفت را تلطيف کند. او تاکيد کرد «صنعت سوختهاي فسيلي دستکم تا سال ۲۰۵۰ از بين نخواهد رفت و قرار نيست کارگران صنعت نفت شغل خود را از دست بدهند» بلکه برعکس، «طرح اقليمي او به معناي ايجاد شغلهاي جايگزين بسيار بيشتري نسبت به صنعت نفت است.» اين بحث تا لحظه خروج بايدن از نشويل هم ادامه داشت؛ جايي که او به خبرنگاران گفت: ما براي مدت طولاني از شر سوختهاي فسيلي خلاص نخواهيم شد.
با اين حال به نظر ميرسد تفکرات زيستمحيطي و سياستهاي سبز بايدن با وجود چرخش بسياري از آمريکاييها به سمت حمايت از محيطزيست، هنوز براي بسياري از اقشار تاثيرگذار آمريکايي بيش از حد مدرن است. براي مثال نمايندگاني در اکلاهاما و نيومکزيکو بهعنوان مناطقي که اقتصادشان به صنعت نفت و گاز گره خورده، با اظهارنظرهاي نفتي بايدن مخالفت کردهاند. کندرا هورن از ايالت اکلاهاما در اين زمينه گفت: اينجا يکي از نقاطي است که من و بايدن مخالف همديگر هستيم، ما بايد براي حفظ صنعت نفت و گاز خود ايستادگي کنيم.
يکي ديگر از نمايندگان نيومکزيکو نيز در توييتي نوشت: من با اظهارات امشب بايدن مخالفم. انرژي بخشي از ستونفقرات اقتصاد نيومکزيکو است. ما بايد با هم همکاري کنيم تا توليد مسوولانه انرژي را تقويت کنيم و از اين طريق تغييرات آب و هوايي را متوقف کنيم نه اينکه يک صنعت را طرد کنيم.
برنامه اقليمي بايدن چيست؟
طبق آنچه در برنامه آب و هوايي بايدن اعلام شده، هدف اين برنامه حذف کامل انتشار گازهاي گلخانهاي ناشي از توليد برق ايالات متحده آمريکا تا سال ۲۰۳۵ است. اين هدف به نفع انرژيهاي پاک همچون انرژي باد، خورشيد و هستهاي است و فضاي کمي براي نيروگاههايي باقي ميگذارد که با گاز طبيعي کار ميکنند مگر آنکه آنها با استفاده از تکنولوژي گرانقيمت «جذب کربن» به کار خود ادامه دهند.
در گزارش روزنامه «دنياياقتصاد» با عنوان «اثر ايران و آمريکا بر نفت دوران بايدن» نيز در رابطه با برنامههاي آب و هوايي بايدن تاکيد شده: شکست ترامپ وضعيت را براي شرکتهاي انرژي داخلي اين کشور و سياستهاي اين حوزه به شدت تغيير خواهد داد. برنامه ۲ تريليون دلاري نامزد حزب دموکرات در رابطه با کنترل گرمايش زمين شامل موارد زير ميشود: ۱- نياز به اعمال محدوديتهاي شديد آلودگي متان در عمليات فعلي و جديد نفت و گاز، ۲- حفاظت دائمي از پناهگاه ملي حيات وحش قطب شمال و مناطق ديگر، ۳- ممنوعيت اجازه عملياتهاي جديد نفت و گاز در زمينها و آبهاي عمومي و ۴- اصلاح حق امتيازها (براي عمليات نفت و گاز) به سود هزينههاي آبوهوايي.
برخي تحليلگران با تاکيد بر برنامه اقليمي بايدن ميگويند اين موضوع ميتواند عرضه نفت اين کشور را تا چند سال آينده ۲ ميليون بشکه در روز کاهش دهد. حال بايد ديد بازتاب اظهارنظرهاي بايدن در مناظره صبح جمعه در ايالتهاي نفتخيز آمريکا که از آنها بهعنوان ميدان اصلي نبرد انتخابات ياد ميشود، چه واکنشهايي به همراه خواهد داشت؟ در اين ميان توجه به اين نکته هم ضروري است؛ اينکه غولهاي نفتي آمريکا از قبل برنامههايي براي حرکت به سمت انرژيهاي پاک داشتهاند و ممکن است حالا منافع بلندمدت خود را در روي کار آمدن بايدن جستوجو کنند.