نقطه اشتراک و افتراق واکنش های داخلی به پیروزی دموکرات ها
اعتماد/متن پيش رو در اعتماد منتشر شده و انتشار آن در اخرين خبر به معناي تاييد تمام يا بخشي از آن نيست
رسانهها و منابع خبري امريکايي جو بايدن را پيروز انتخابات رياستجمهوري اعلام کردند تا چهل وششمين ساکن کاخ سفيد يک دموکرات باشد. اما اعتراض دونالد ترامپ، رقيب جمهوريخواه بايدن به آراي شمارش شده و ارجاع اين اعتراض به ديوان عالي باعث شده که به رغم اعلام رسمي، ناظران همچنان منتظر باشند تا شايد نتايجي متفاوت از اين انتخابات پرحاشيه مخابره شود که چندين و چند روز است توجه جهانيان را به خود معطوف کرده؛ همان طور که از آسياي شرقي تا امريکاي لاتين بسياري پيگير نتايج انتخاب رييسجمهوري يک ابرقدرت غربي بودند، چشم بسياري از ايرانيان نيز به ينگه دنيا دوخته شده بود و البته به دليل افزايش تنشها از سال ۹۷ به اين سو و سرنوشت توافق هستهاي برجام که ايالات متحده به طور يکجانبه از آن خارج شده، توجه افکار عمومي ايرانيان به نتايج انتخابات امريکا چندان عجيب نبود. هر چند اين مساله در ميان صفحات کاربران فضاي مجازي صريح و آشکار به چشم ميآمد در گفتار و رفتار مقامات و کارگزاران نظام چندان با صراحت همراه نبود .
واکنش مجازي رهبري
در اين ميان دفتر رهبر انقلاب براي واکنش به نتايج انتخابات ايالات متحده، شيوه مجازي را برگزيد. چنانکه صفحه توييتر انگليسي پايگاه اطلاعرساني دفتر حضرت آيتالله خامنهاي در واکنش به شکست ترامپ در انتخابات نوشت:«اوضاع در ايالات متحده و آنچه آنها خود در مورد انتخابات خود ميگويند يک نمايش است! اين نمونهاي از چهره زشت ليبرال دموکراسي در ايالات متحده است. صرف نظر از نتيجه، يک چيز کاملا واضح است، سقوط قطعي سياسي، مدني و اخلاقي رژيم ايالات متحده است»؛ اشاره اين توييت به اختلافات ايجاد شده بر سر شمارش آرا و ادعاي تقلبي است که از سوي ترامپ و وکيلش مطرح شده است.
دولتيهاي محافظهکار
رييسجمهوري هم اگرچه روز شنبه در نشست ستاد ملي مديريت کرونا اشارهاي مختصر و گذرا به انتخابات ايالات متحده کرده بود اما در نشست روز يکشنبه ستاد هماهنگي اقتصادي دولت به طور مستقيم دولت جديد امريکا را مخاطب قرار داد و گفت:«اينک فرصتي براي دولت آينده امريکا پيش آمده است که اشتباهات گذشته را جبران کند و با احترام به قواعد جهاني به مسير پايبندي به تعهدات بينالمللي، بازگردد.» حسن روحاني البته يادآور شد که جمهوري اسلامي ايران همواره به تعهدات خود در صورت رعايت مسوولانه از سوي همه اطراف تعهد، پايبند بوده و تعامل سازنده با جهان را راهبرد خود ميداند.
حسامالدين آشنا، مشاور فرهنگي رييسجمهوري که به اغلب اتفاقات، واکنش مجازي نشان داده و توييت ميکند هم از نخستين دولتيهايي بود که در مورد انتخابات ايالات متحده نوشت:«ايرانيان مردانه ايستادند تا نامرد هم رفتني شد.» اما اين واکنش که از سوي برخي کاربران مخالف دولت به نوعي خوشحالي از آمدن بايدن تعبير شده بود احتمالا باعث شد که آشنا در توييتي ديگر بنويسد: «با همت ملي و غيرت اسلامي در برابر امريکاي ترامپ ايستاديم و سر خم نکرديم. اگر بايدن بيايد به او هم ميگوييم آزموده را آزمودن خطاست»؛ توييتي که نشان ميدهد آن طور که اصولگرايان مخالف مذاکره ميگويند، دولت منتظر آمدن بايدن نبوده است. از ميان اعضاي کابينه هم برخي از جمله وزير ارشاد، وزير آموزش و پرورش يا وزير ارتباطات نسبت به انتخابات واکنش نشان دادند؛ واکنشهايي اغلب بيتفاوت و خنثي يا صرفا مبتني بر خوشحالي از رفتن ترامپ که خود مسالهاي جدا از ايالات متحده بود. سيدعباس صالحي نوشت:«ترامپ رفت، ايران ماند، فردا و فرداها نيز چنين خواهد بود.» محسن حاجيميرزايي هم توييت کرد که مگر ميشود از رفتن ترامپ خوشحال نبود و محمدجواد آذريجهرمي هم ترامپ را ترامپ قمارباز خطاب کرد.
اما وزير جوان واکنش متفاوت اينستاگرامي هم داشت. او به طنز الماني از بازي Among Us منتشر کرد که در اين بازي ۳ قاتل در ميان ۷ گيمر وجود دارند و قاتل يا قاتلها بايد از سوي گيمرها از بين بروند. استوري اينستاگرامي آذريجهرمي نشان ميدهد، شخصيت نارنجي که مثلا ترامپ است توسط شخصيت آبي که کشور امريکا نامگذاري شده از بين ميرود.
علي شمخاني، دبير شوراي عالي امنيت ملي نيز کارنامه ترامپ را توام با قلدري و زورگويي توصيف کرد و در توييتر نوشت: آيا دولت منتخب اين درک را دارد که زير قاب عکس او در کاخ سفيد به جاي عبارت چهلوپنجمين رييسجمهوري بنويسد:«عبرت آيندگان».
واکنشهاي دردسرساز
در ميان واکنشهاي اغلب محافظهکارانه دولتيها، اسحاق جهانگيري معاون اول رييسجمهوري و محسن هاشمي رييس شوراي شهر تهران واکنشهايي خبرساز و البته تا حدي دردسرساز داشتند. حسين کياني، خبرنگار عضو تحريريه پايگاه خبري انتخاب بخشي از سريال طنز ساختمان پزشکان را در توييتر خود منتشر کرد که البته با نامگذاري «جمهوري اسلامي، جامعه جهاني و مردم ايران» بر شخصيتها و ديالوگهاي اين پلان به نوعي خوشحالي جمهوري اسلامي از پيروزي بايدن را تداعي ميکرد. ماجرا اما وقتي به بحث داغ سياسي تبديل شد که حساب کاربري اسحاق جهانگيري اين توييت را بازنشر کرد. هر چند ساعاتي بعد محمود نادري، معاون ارتباطات دفتر جهانگيري به پيوست اين توييت نوشت که «اشتباه ادمين بوده است.» جهانگيري پس از آن در توييتي ديگر در مورد انتخابات 2020 ايالات متحده نوشت که اميدوار است شاهد تغيير سياستهاي مخرب امريکا و بازگشت به قانون و تعهدات بينالمللي و احترام به ملتها باشيم. علاوه بر واکنش حاشيهساز جهانگيري، محسن هاشمي رييس شوراي شهر نيز در يک برنامه صبحگاهي تلويزيون صحبتهاي خود را با انتخابات ايالات متحده آغاز کرد و پيروزي بايدن را به مردم ايران به خصوص خانواده سردار سليماني تبريک گفت! اين تبريک ساده اما با واکنش عجيب و سراسر دستپاچه مجري روبهرو شد تا مگر هر چه سريعتر از صحبت از تبريک بابت انتخابات امريکا عبور کند.
مخالفان هميشه مخالف
کنار موضعگيريهاي محافظهکارانه که اغلب بر شکست ترامپ به عنوان عامل اصلي شرايط اقتصادي ۲ سال گذشته تاکيد ميشد، برخي گروههاي داخلي از بازگشت دموکراتها در ايالات متحده نيز احساس نگراني ميکردند، همان مخالفان هميشه مخالفي که هراس دارند مبادا با بازگشت دموکراتها برجام ترميم شود. در همين راستا احمد راستينه، نماينده شهرکرد در مجلس در توييتي خطاب به موافقان تعامل و مذاکره نوشت که گشودن قفل برجام به دست جو بايدن خوش خيالي جريان غربگراست، ترامپ و بايدن تفاوتي ندارند. مصطفي ميرسليم، نماينده تهران هم از اين نوشت که مشکلات اقتصادي به ترامپ و بايدن وابسته نيست. مهدي عسکري، نماينده کرج از رفتن «قاتل سردار دلها» ابراز خوشحالي کرد و البته يادآور شد «گره زدن مسائل ميهن به بدهکارترين کشور بدعهد دنيا، سرابي است که سال اخير صرف آن شد.» سيدنظامالدين موسوي ديگر نماينده تهران نيز «ترامپ» را «زامبي» خواند و محصول «کارخانه ليبرال سرمايهسالاري»! مالک شريعتي، نماينده ديگر تهران نيز در توييتي عجيب نوشت:«...به شرط حيات، طراحي و ارتباطات مرموز و پيامهاي مخفيانه رد و بدل شده ميان دلالان وطنفروش با کدخداي جديد رسوا خواهد شد؛ همانها که سال ۱۳۷۹ «ديک چني» را مخفيانه به تهران آوردند و...» محسن زنگنه نماينده تربت حيدريه نيز جو بايدن را با يک دستکش مخملي ديگر با دستهاي چدني توصيف کرد تا اغلب واکنشهاي پارلماني به نوعي خط و نشان براي دولت روحاني باشد تا مبادا گمان کند بار ديگر سال ۹۴ و برجامي ديگر تکرار خواهد شد.
در همين راستا محسن رضايي، دبير مجمع تشخيص مصلحت نظام نيز در حساب کاربرياش در توييتر نوشت که «خوشبيني دولتهاي گذشته نسبت به امريکا و اروپا» بارها به ملت ايران آسيب زده و فرصتهاي «اقتصاد ملي» را از ميان برده است. او همچنين تحريمها و نسبت آنها با روسايجمهوري را اينگونه توصيف کرد که «دولتي در امريکا آمده ايران را تحريم کرده و دولت ديگري ميآيد و آن را در کاغذ برميدارد. سريال کاغذي و قهرمانبازي عدهاي در ايران و امريکا با شکست برجام کاملا آشکار شده است.» شايد علي مطهري، نماينده پيشين تهران جزو معدود کساني باشد که در توييتي کوتاه دستهبندي دقيقي از واکنشها به پيروزي بايدن نوشت. او توضيح داد که ضدانقلاب خارجنشين با آرزوي براندازي و انقلابيون داخلي از ترس احياي برجام خواهان پيروزي ترامپ بودند. دستهبندياي که در مورد اغلب واکنشها به پيروزي بايدن به چشم ميخورد. در اين ميان روزنامه کيهان نيز واکنشي متفاوت به شکست ترامپ نشان داد و نوشت که اگرچه شکست ترامپ در انتخابات از حيث نوع شکست سياستهاي ضدايراني امريکا ميتواند دستاوردي بزرگ تلقي شود اما دولت جمهوري اسلامي بايد از اين فرصت 6 ماهه تا تثبيت دولت جديد امريکا استفاده کرده و براي رفع محدوديتها و دور زدن تحريمها حداکثر تلاش خود را به کار ببندد؛ چراکه به نوشته اين روزنامه، امريکا در ضعيفترين دوران خود قرار دارد؛ اشاره کيهان به ادعاي تقلب و حواشي است که در امريکا با اعتراض دونالد ترامپ به اين شکست مطرح شده است. روزنامه جمهوري اسلامي نيز ترجيح داد همچون کيهان پس از اين پيروزي توصيهاي براي دولت داشته باشد. اين روزنامه نوشت، دولت روحاني ميتواند با ايجاد گشايشهاي اقتصادي در فرصت 9 ماهه باقيمانده، اميد را به مردم برگرداند. اشاره جمهوري اسلامي به بازگشت اميد براي حضور پرشمار مردم در انتخابات ۱۴۰۰ بود؛ موضوعي که پس از مشخص شدن حضور بايدن در کاخ سفيد به موضوع بحث ميان کنشگران سياسي در فضاي رسانهاي و مجازي مبدل شد. برخي حضور يک ديپلمات بر مسند رياستجمهوري را پيشبيني کردند، برخي شانس بالاي اصولگرايان را در انتخابات پيش رو يادآور شدند و برخي نيز چون حشمتالله فلاحتپيشه نيز معتقد بودند که انتخاباتي کردن مناسبات بايدن با ايران اشتباه استراتژيک است، چراکه گفتمان حاکم بر انتخابات ۱۴۰۰ اقتصادي است نه سياست خارجي. در خلال واکنشها به شکست ترامپ که برخي از سردار قاسم سليماني ياد ميکردند، برخي از برجام گفتند و بعضي از تفاوت دموکرات و جمهوريخواه و برخي نيز به شيوه انتخاباتي ايالات متحده ايراد گرفتند و دموکراسي حاکم بر اين کشور را زير سوال بردند؛ گرچه شمارش مجدد آرا نزديک به هم در برخي ايالات يا کانتيها امري مرسوم و معمول است با اين حال در ميان اظهارنظرها برخي شيوه رايگيري و نظام انتخاباتي ايالات متحده را زير سوال بردند. چنانکه فرمانده سپاه حضرت سيدالشهدا(ع) استان تهران با اشاره به اينکه ايران بهترين نظام دموکراسي جهان را در اختيار دارد، گفت:«انتخابات امريکا نشان داد دموکراسي در اين کشور فقط شعار است.» با اين همه شايد بتوان پديده انتخابات اخير ايالات متحده را عبدالرضا داوري دانست. مشاور احمدينژاد که نگاهي به صفحه توييترش نشان ميداد، طرفدار پر و پا قرص حضور مجدد ترامپ است؛ تا جايي که پا به پاي ستاد انتخاباتي ترامپ و جمهوريخواهان دو آتشه از تقلب در انتخابات امريکا فرياد اعتراض سر ميداد.