امکان و وجوب مذاکره

اعتماد/ متن پيش رو در اعتماد منتشر شده و انتشار آن در اخرين خبر به معناي تاييد تمام يا بخشي از آن نيست

اعلام پيروزي جو بايدن در انتخابات رياست‌جمهوري ايالات متحده امريکا و خروج دونالد ترامپ از کاخ سفيد در ماه‌هاي پيش ‌رو، سبب شد تا بار ديگر گفتمان مذاکره در ايران تقويت شود. گفتماني که البته اگر تا چند سال پيش مسيري سخت را مقابل خود براي ايجاد تعامل ميان جمهوري اسلامي و دولت‌هاي اروپايي و امريکايي مي‌ديد با اقدامات صورت گرفته توسط ترامپ و تيم همراهش در کاخ سفيد، به مراتب سخت‌تر از گذشته شده و حالا مخالفان ارتباط صلح‌آميز و با حفظ اقتدار ايران و ايراني با جهان، بيشتر از پيش قدرت يافته و خود را در آستانه پيروزي در انتخابات سيزدهمين دوره رياست‌جمهوري ايران مي‌پندارند؛ با اين حال حضور بايدن در کاخ سفيد و احتمال بازگشتش به توافقنامه هسته‌اي موسوم به برجام و لغو برخي تحريم‌هاي اقتصادي اعمال شده عليه ايران و بازگشت اموال حاصل از صادرات ايران به کشور، مي‌تواند تا حد زيادي با وجود انکارهاي صورت گرفته در انتخابات رياست‌جمهوري اثرگذار باشد و طيف ميانه‌رو را مقابل تندروها تقويت کند. هر چند که الزاما نمي‌تواند موجبات حضور پرشور دوباره مردم در پاي صندوق‌هاي راي را فراهم اورد با اين حال آنچه در اين ميان حائز اهميت است، شرط و شروط ايران براي مذاکره با امريکاست؛ شرط و شروطي که مشاور نظامي عالي‌ترين مقام جمهوري اسلامي تا حدي از آن سخن به ميان آورده است.

 راهبردهاي ديپلماتيک يک نظامي
حسين دهقان ازجمله گزينه‌هاي احتمالي اصولگرايان براي حضور در انتخابات رياست‌جمهوري 1400 به شمار مي‌رود. او که در دولت يازدهم به عنوان وزير دفاع و پشتيباني نيروهاي مسلح مشغول فعاليت بود، با خداحافظي از دولت به عنوان مشاور نظامي فرمانده کل قواي جمهوري اسلامي به فعاليت پرداخت و حالا در شرايطي زمزمه‌هاي حضورش در انتخابات رياست‌جمهوري شنيده مي‌شود که از قرار معلوم ميان او و محمدباقر قاليباف و محسن رضايي و البته علي شمخاني، به عنوان 3 گزينه باسابقه نظامي و مدعي رياست‌جمهوري آينده ايران نيز جلساتي برگزار شده است. دهقان درجريان گفت‌وگوي مفصل خود با آسوشيتدپرس که خبرگزاري فارس اقدام به بازنشر آن کرده، تلاش دارد راهبردهايي ديپلماتيک را براي حل و فصل تخاصم‌هاي موجود ميان تهران و واشنگتن ارايه کند ولي نفس حضور او در راس قوه مجريه مي‌تواند پيامي نه چندان مثبت به طرف‌هاي غربي به همراه داشته باشد. دهقان در پاسخ به پرسشي درباره روابط تهران و دولت آينده امريکا، در ابتدا به تجربيات حاصل از مذاکره با دولت دموکرات باراک اوباما اشاره کرده و گفته است: «ايران نشان داده که نه قابل براندازي است و نه تسليم مي‌شود. در دو دهه اخير، به خصوص در زمان آقاي اوباما، دوره‌اي را با امريکايي‌ها تجربه کرديم به نوعي دوران صلح سرد است. در اين دوران ما مذاکره کرديم، صلح کرديم و با ديپلماسي فعال با امريکايي‌ها و اروپايي‌ها کار کرديم اما در همان دوران تحريم بوديم.» او همچنين در بخش ديگري از اظهاراتش به سابقه روابط ايران و امريکا و اقدامات دونالد ترامپ عليه ايران اشاره کرده و درباره نوع نگاه تهران به مقوله ارتباط با جهان نيز گفته است: «ما دنبال ايجاد جنگ نيستيم اما مذاکره براي مذاکره و وقت دادن و وقت خريدن از طرف مقابل براي تضعيف هر چه بيشتر ملت ما و اعمال تحريم‌هاي بيشتر بر اين ملت را هم نمي‌پذيريم.» او ترامپ را اجرا‌کننده سياست‌هاي صهيونيست‌ها اعلام کرده و شکست او در انتخابات رياست‌جمهوري امريکا را «نه بزرگ» امريکا به او توصيف کرده است. دهقان درباره دولت آينده امريکا نيز گفته است: «به نظرم چيزي که مي‌تواند شکل بگيرد، تغيير رويکرد و نگاه امريکايي‌هاست. اگر آنان ايران و قدرتش در منطقه را به رسميت بشناسند، ايران هيچ مشکلي را براي آنان ايجاد نکرده و نمي‌کند. اگر قرار باشد که اهداف راهبردي‌شان را در منطقه ما تعريف کنند در حالي که اين راهبردها در نقطه مقابل اهداف راهبردي ما باشد، همواره داراي تنش خواهد بود و مي‌تواند زمينه و بستر درگيري‌هايي را فراهم کند. اما ما فکر مي‌کنيم که امريکايي‌ها در عين اينکه توسعه‌طلب و زياده‌خواه هستند، عمل‌گرا هم هستند و کمي عقلانيت در رفتارهاي‌شان وجود دارد. به عبارت ديگر، هزينه - منفعت مي‌کنند و مي‌دانند براي تصميم‌هايي که مي‌گيرند چه هزينه‌هايي به آنها تحميل مي‌شود.» او البته مطابق معمول مذاکره درباره صنعت دفاعي ايران را رد کرده و گفته که «ما حتما موشک مي‌سازيم و متناسب با تهديدات اين کار را مي‌کنيم. جمهوري اسلامي در هيچ شرايطي روي توان دفاعي و عناصر قدرت ملي خود با هيچ کس مذاکره نخواهد کرد.»

 مذاکره از ديد يک ديپلمات
آن‌ سوي ميدان اما يک ديپلمات واقعي نه در گفت‌وگو با رسانه‌هاي برون‌مرزي، بلکه در صفحه شخصي‌اش در شبکه اجتماعي توييتر در يادداشتي به نوع روابط ايران و دولت آينده امريکا اشاره کرده و صراحتا از مواضع اخير محمدجواد ظريف در قامت وزير امور خارجه انتقاد کرده است. وزير امور خارجه جمهوري اسلامي پيش‌تر بازگشت امريکا به برجام را بي‌نياز از مذاکره اعلام کرده بود ولي حميد ابوطالبي که تا همين چندي پيش به عنوان مشاور سياسي رييس‌جمهوري مشغول فعاليت بود، آن را «خطايي استراتژيک» خوانده و نوشته است: «بايدن به احتمال قوي نخواهد پذيرفت بدون مذاکره به برجام بازگردد؛ و اعلام کرده خواهان مذاکره‌اي همه‌جانبه با ايران براي بازگشت و رفع تحريم‌ها است. ايران چه استراتژي روشني در اين برهه براي بازگشت طرفين دارد؟ و چه اهدافي را براي تامين منافع ملي دنبال خواهد کرد؟ ترامپ منطقه را هم به برجام گره زده است، لذا معضلات ايران و امريکا ديگر منحصر به مسائل هسته‌اي نبوده و تمام مشکلات فيمابين را دربر مي‌گيرد؛ از اين رو، رفع تمامي تحريم‌ها و بازگشت مطمئن طرفين نيازمند اجماعي ملي ‌براي حضور در ميز مذاکره خواهد بود.» اين ديپلمات ايراني همچنين درباره برخي اظهارات مطرح شده در ايران به عنوان شروط مذاکره با امريکا نوشت که «مبناي هر مذاکره در سياست خارجي، نه قابل اطمينان بودنِ طرفين است و نه قابل اعتماد بودن و نه دست برداشتن از خلق و خو؛ چنين امکاني در هيچ کجاي دنياي روابط بين‌الملل وجود ندارد. هدف مذاکره در روابط خارجي، صرفا تامين منافع ملي است؛ نه ايجاد تغيير در مسوولان کشورها.» او همچنين خواستار حل و فصل معضلات موجود ميان ايران و امريکا به صورت يک‌جا شد و نوشت: «چنانچه مشکلات ايران و امريکا يکجا حل و فصل نشود، اجتماعيات و سياست ‌و اقتصاد ايران همواره دستخوش تغييرات سياسي در امريکا، تحولات مخرب منطقه‌اي و تابعي از تصميمات ديگران و هزينه‌هاي ناشي از آن خواهد بود. منطق علوم اجتماعي، غير از اين حکم نمي‌کند. لذا هرگونه رد يا تعليقِ مذاکرات، حل ناقص و بدون راهبرد، شروط مبهم پيش از مذاکرات و بازگشتِ امريکا ‌و ايران بدون مذاکره واقعي به برجام، خطاهايي اساسي ‌و استراتژيکند که نتيجه‌اي را جز خدشه‌دار کردن منافع ملي ايران رقم نمي‌زنند.»

  موانع داخلي به روايت يک تحليلگر
حشمت‌الله فلاحت‌پيشه، رييس کميسيون امنيت ملي دهمين دوره مجلس شوراي اسلامي، سومين چهره‌اي بود که روز گذشته درباره مذاکره ايران و امريکا اظهارنظر کرد. گفته‌هاي او نيز به نوعي در پاسخ به اظهارات وزير امور خارجه جمهوري اسلامي بود. اين تحليلگر مسائل جهان برخلاف ابوطالبي که بازگشت امريکا را فرآيندي حقوقي دانسته بود، معتقد است که «برگشت به برجام کار دشواري نيست؛ هم براي ايران و هم براي امريکا و صرفا نيازمند يک عزم سياسي است.» او همچنين مخالفان داخلي حل معضلات بين تهران و واشنگتن را عاملي پررنگ دانسته و تاکيد کرده که «در مقطع کنوني آنچه بيش از ارتباط به خود برجام داشته باشد، موانع داخلي ايران و امريکاست.» فلاحت‌پيشه البته مذاکره با امريکا را شمشيري دولبه توصيف کرده ولي با تاکيد بر لزوم دوري ايران از تحريم‌ها، خاطرنشان کرده است: «واقعيت اين است که هر کس بتواند ايران را از تحريم دور کند، خدمت کرده است و هر فرد يا هر جرياني که تحريم‌ها را براي ايران تحکيم کند، مرتکب خيانت شده است و خيانت به کشور هم افتخار نيست. اکنون که اميد تغيير نسبي وضعيت در عرصه بين‌المللي وجود دارد فرصت‌سوزي به هيچ ‌وجه مورد پذيرش واقع نمي‌شود و بلکه حماقت است. پس تاکيد مي‌کنم اگر شرايط بين‌المللي مهياي رفع تحريم‌ها باشد و برخي در جهت حفظ ‌کردن تحريم‌ها قدم بردارند هم حماقت کرده‌اند هم خيانت.»
 

---

بازار

---

به پيج اينستاگرامي «آخرين خبر» بپيونديد
instagram.com/akharinkhabar