مقاومت فعال علیه تحریم و تهدید
صبح نو/ متن پيش رو در صبح نو منتشر شده و انتشار آن در اخرين خبر به معناي تاييد تمام يا بخشي از آن نيست
در مواجهه با تحولات سياسي اخير در آمريکا، آنطور که از صحنه سياسي ايران برميآيد سه نحله فکري خود را مدعي نشان دادهاند؛ يک گروه آنهايي که بهطور مطلق هرگونه مذاکره را نفي ميکنند، يک گروه آنهايي که راهحل نهايي را در هضم و جذم تمام عيار نظام اسلامي در خواستههاي طرف مقابل ميجويند و گروه سومي که بر ديپلماسي فعال و مطالبهگرانه در عين بدبيني به ذات سياستورزي غرب تاکيد دارند. طرح راهبردي مجلس براي لغو تحريمها نيز فرصت ظهور براي اين سه نحله انديشهاي را فراهم کرده است. پس از پيروزي بايدن در انتخابات آمريکا، جريانهاي سياسي در داخل ايران نسبت به اين اتفاق و نسبتي که ميتوانست با حوادث ايران داشته باشد، رويکردهاي مختلفي اتخاذ کردند. مهمترين نسبتي که پيروزي دموکراتها ميتوانست با ايران داشته باشد، آخر و عاقبت برجام و سياستي بود که تيم دموکراتها درقبالآن اتخاذ ميکردند. رويکردها در ايران طيف مختلفي را شامل ميشد اما سه مورد از آنها ويژهتر از بقيه بودند. اين سه رويکرد عبارت بودند از، مخالفان راديکال مذاکره، موافقان راديکال مذاکره و سرآخر، ميانهروها، يعني آنهايي که نگاهي بينابين به مذاکره با آمريکا و بايدها و نبايدهاي آن داشتند. در ادامه به ترتيب اين سه رويکرد مورد بررسي قرار خواهد گرفت.
نوع مواجهه با برجام داراي تنوع در سطح سياست داخلي ايران است. طرفداران دولت و اصلاح طلبان کاملا خوش بينانه به غرب مي نگرند و همچنان منتظر بايدن هستند تا مذاکرات را احيا کنند. در طرف مقابل اما برخي اساسا توجهي به مطالبه حقوق ايران در توافق هسته اي ندارند و بدون توجه به مطالبات ايران جلو مي روند . نگاه ديگري که حاکي از عقلانيت انقلابي است، مطالبه گرفتن حقوق ايران و حرکت به سمت بي اثر کردن تحريم هاست که طرح مجلس در زمينه هستهاي آن را نمايندگي مي کند.
آمريکاي خوب، آمريکاي بد
نگاه اصلاحطلبان که در ايران در نسبت با غرب و مذاکره وجود دارد، مذاکره بيچون و چرا بدون توجه به نتايج حاصله اعم از سود و زيان است. اين گروه، نگاهي تماماً روشن به غرب دارند و معتقدند که حل مشکلات در داخل اعم از نرخ ارز و قيمت اجناس و کالاها در بازار، در گروي صرفاً مذاکره با آمريکاست.
اين گروه که از آنها با عنوان اصلاحطلبان ياد ميشود، معتقدند که رويکرد کلي بايدن در مقايسه با ترامپ متفاوت است و بايد از فرصت قدرت گرفتن دموکراتها در آمريکا به نفع خود استفاده کنيم. البته در ميان اصلاحطلبان، جناحها و سلايق مختلفي وجود دارد و بعضاً مذاکره را حتي رد ميکنند اما سرجمع خرد ايشان، تجويزکننده مذاکره با غرب است.
اين نگاه را متاسفانه در ميان کارگزاران دولت نيز شاهد هستيم بهگونهاي که آنچه اين روزها به وفور در ميان مقامات ارشد دولت بروز دارد، برساخت آمريکاي خوب و آمريکاي بد است. از نگاه ايشان، ترامپ و جمهوريخواهان نماد آمريکاي بد يعني جنگطلبي اما دموکراتها بهخصوص بايدن، نماد آمريکاي خوب يعني صلحطلبي، دموکراسي و گفتوگوي منطقي هستند که ميشود با او، ايران را از مخمصه تحريمها و تضييقات نجات داد.
اين درحالي است که به زعم بسياري از کارشناسان، ابزار تحريم مهمترين و اصليترين اهرم براي نظام آمريکا جهت کنترل و مهار جمهوري اسلامي ايران است که هيچگاه و تحت هيچ شرايطي، لغو نخواهند شد. با وجود اين دو نگاه، سومين نگاه اما رويکردي کاملاً متفاوت به برجام و مذاکره دارد.
بهرهبرداري منطقي از ديپلماسي
نگاه غالب نيروهاي اصولگرايي بهويژه نمايندگان مجلس، حول اين ايده منطقي ميچرخد که با وجود همه بدعهديها از سوي طرفهاي باقي مانده در برجام، ايران بايد با بررسي طرحها و لوايح قانوني بهعنوان يکي از ابزارهاي مقاومت فعال، تا جايي که امکان دارد، فشارهاي لازمه را بر آنها وارد و شيرفهمشان کند که اگر عامل به وظايف بديهي خود در برجام نباشند، نبايد انتظار و بيعملي از سوي تهران را داشته باشند.
آنچه در واقع بايد از سوي ايران در پيش گرفته شود، اتخاذ راهبرد ديپلماسي فعال در عين پيگيري حقوق خود از طريق کاهش تعهدات برجامي خود است. همين راهبرد کلان نيز چند ماهي ميشود که تبديل به وجهه همت قوه تقنيني کشور شده و در اين باره، نمايندگان مجلس براي مقابله به مثل شايسته با نظام تحريمها، جلسات کارشناسي را با حضور مسوولان ذيربط برگزار کردهاند که نتيجه آن روز 9آذر99 در قالب تصويب دو فوريت طرح راهبردي مجلس براي لغو تحريمها به ظهور رسيد. طرحي که در 9ماده تهيه شده و قرار است چندي ديگر، در صحن علني به رأي نمايندگان گذاشته شود. براساس آنچه وحيد جلالزاده، عضو کميسيون امنيت ملي و سياست خارجي مجلس چندي پيش در گفتوگو با «صبحنو» مطرح کرد، طرح راهبردي مجلس، در واقع متممي بر پنج گام دولت در سال گذشته است که طي آن، تعهدات برجامي ايران بهدليل نقض تعهدات از سوي طرف اروپايي، کاهش يافت.
در ادامه و در گفتوگو با دکتر عباس گلرو ديگر عضو کميسيون امنيت ملي مجلس، به اين سؤال پاسخ داديم که در شرايط تهديد، تحريم و ترور، چگونه بايد با غرب برخورد کرد. او در عين حال که معتقد است ايران هيچگونه مذاکرهاي با آمريکا نداشته و نخواهد داشت و نوع عملکرد اروپا نيز چندان تفاوتي با آمريکا ندارد، مذاکره را صرفاً ابزاري براي تأمين منافع ملي کشور ميداند. او درباره طرح الزامآور و راهبردي اخير مجلس نيز توضيحاتي به ما ارائه کرد که در ادامه از نظر خواهيد گذراند.
بين عملکرد برجامي اروپا و آمريکا تفاوتي نمي بينيم
عباس گلرو؛ نماينده مردم سمنان، مهديشهر و سرخه در مجلس در گفتوگو با خبرنگار «صبحنو» در خصوص مذاکره و اختلاف ديدگاهها در اين رابطه گفت کشورها براي تأمين منافع ملي و تبيين روايتها و گفتمانهاي خود، از مذاکره بهعنوان يک ابزار استفاده ميکنند. بنابراين، مذاکره در عالم ديپلماسي و تعاملات بينالمللي، ابزاري براي پيشبرد اهداف و منافع ملي است اما اين سؤال اساسي مطرح است که مذاکره با چه طرفي يا طرفهايي و براي چه هدف و موضوعي بايد انجام بشود.
گلرو ماهيت روابط ايران با آمريکا را متفاوت از يک رابطه عادي و غيرخصمانه دانست و گفت روابط ايران و آمريکا قبل و بعد از انقلاب، فرايند پيچيدهاي را طي کرده است و لذا بحث مذاکره با آمريکا از اساس مطرح نيست.
رييس کميته روابط خارجي کميسيون امنيت ملي و سياست خارجي مجلس، اضافه کرد: مذاکرات هستهاي در فرآيندي چندجانبه پيش رفت و آمريکا بهعنوان يکي از اعضاي آن فرآيند چندجانبه، از برجام خارج شد و اکنون آنچه وجود دارد، 1+4 است و ما ميان نحوه عملکرد و ماهيت عمل کشورهاي اروپايي باقي مانده در برجام و آمريکا، تفاوتي نميبينيم؛ آنها نيز نسبت به وظايف خود در برجام ملتزم نماندند. وي با اشاره به تدابير مجلس براي تأمين منافع ملت ايران گفت: آنچه در مجلس امروز جريان دارد، واکنش به دو امر است؛ اول واکنش قاطع و صريح به رفتار طرفهاي متعاهد در توافق هستهاي بهدليل عدم تعهدشان به برجام که طبيعتاً استمرار اين وضعيت، به نفع کشور ما نخواهد بود و ما بايد به اين بلاتکليفي خاتمه دهيم. دوم واکنش به اقدام مجرمانه آمريکا و رژيم صهيونيستي با استفاده از عوامل نفوذي در جهت تخريب برنامه هستهاي ايران و ترور دانشمندان هستهاي بهويژه شهيد فخريزاده که اخيراً بهدست عوامل نفوذي رژيم صهيونيستي و پشتيباني آمريکا به شهادت رسيد .
گلرو با اشاره به مفاد طرح دو فوريتي مجلس تاکيد کرد: يکي از بندهاي طرح بحث پروتکل الحاقي است. افرادي در قالب ناظران و بازرسان آژانس و در چارچوب پروتکل الحاقي، به ايران ميآيند که اين نوع دسترسي، منافع و امنيت ملي ما را با خطر مواجه کرده است.
گلرو افزود مجلس طرح «اقدام راهبردي براي لغو تحريمها و صيانت از منافع ملت ايران» را آماده کرده که قرار است کليات آن، امروز(سهشنبه 11آذر) در صحن علني به تصويب برسد و طبق آن، دولت جمهوري اسلامي ايران موظف خواهد شد تا مفاد و جزئيات آن را اجرا کند.
رييس کميته روابط خارجي کميسيون امنيت ملي و سياست خارجي مجلس در پاسخ به اين سؤال که جزئيات طرح مجلس، آيا تکميلکننده پنج گام برداشته شده توسط دولت در سال98، مبني بر کاهش تعهدات برجامي است و اگر هست، سازوکار آن چگونه خواهد بود، گفت: آنچه بهعنوان طرح دوفوريتي مجلس ارائه شده، بهعنوان قانون به تصويب نمايندگان ملت ميرسد و اجراي آن براي دولت جنبه الزامآور دارد.
گلرو با اشاره به رويکرد مجلس در قبال دسترسيهاي آژانس طبق پروتکل الحاقي و فراتر از آن، گفت: در بحث پروتکل الحاقي طبق طرح جمهوري اسلامي ايران، تعهداتي را به طرف1+4 از جمله در مسائل روابط بانکي، رفع موانع صادرات و فروش کامل نفتي و فراوردههاي نفتي و نيز بازگشت کامل ارز حاصل از فروش نفت، اعلام کرده که اگر آنها اجرايي نشوند، پروتکل الحاقي متوقف خواهد شد.
در بحث پروتکل الحاقي طبق طرح جمهوري اسلامي ايران، تعهداتي را به طرف1+4 از جمله در مسائل روابط بانکي، رفع موانع صادرات و فروش کامل نفتي و فراوردههاي نفتي و نيز بازگشت کامل ارز حاصل از فروش نفت، اعلام کرده که اگر آنها اجرايي نشوند، پروتکل الحاقي متوقف خواهد شد