یک شب یلدای ساده چقدر آب می‌خورد؟

آفتاب يزد/متن پيش رو در آفتاب يزد منتشر شده و انتشار آن در اخرين خبر به معناي تاييد تمام يا بخشي از آن نيست

کمتر از 48 ساعت ديگر، پاييز روزگار را به زمستان مي‌سپارد و در روزهايي که بايد کولاک و برف به سياق چند دهه پيش خيابانها را بپوشاند و کرسي‌ها برپا شود؛ رسانه‌ها درباره قيمت سبد يلدا حرف‌هاي زيادي براي گفتن دارند. و شيوع کرونا نيز همانطور که پيش‌بيني مي‌شد مانع اين نشد که شبهه برگزار نشدن يلدا باعث کاهش تقاضاي اقلام شب يلدايي شود. امسال با وجود محدوديت‌هاي کرونايي که مهماني‌هاي خانوادگي قرار نيست مثل گذشته باشد و شور و هيجان خريد تنقلات براي دورهمي‌هاي صميمانه در بلندترين شب سال طبق روال هميشگي نيست، اما رد پاي تورم در بازار کالاهاي اساسي همچنان هويداست و با نگاهي به قيمت ميوه، آجيل، گوشت، برنج و حتي پوشاک به نظر مي‌رسد رد عميق‌تر از گراني‌ در بازارها به جاي مانده است! مردم مي‌گويند يلدا ديگر ساده نيست و چند سالي مي‌شود که به سوي يک شب‌نشيني مجلل رفته است. تزئين سفره شب يلدا از خريد شمع گرفته تا ظرف‌هاي آجيل، با هزينه‌هاي ميليوني ديگر از توان اقشار ضعيف خارج شده و با حقوق‌هاي 2 تا 3 ميليون توماني دهک‌هاي درآمدي پايين جور درنمي‌آيد. قيمت بسياري از ظروف تزئيني سفره‌هاي يلدا حدود نصف دستمزد يک حداقل‌بگير است؛ در يکي از فروشگاه‌ها، قيمت انواع ظروف ميوه و آجيل کمتر از يک ميليون و 350 هزار تومان نيست و فروشنده مي‌گويد با بالا رفتن قيمت ارز، بساط کاسبي در آستانه جشن‌هاي سنتي نيز حسابي از رونق افتاده است.

هر چند خيلي از اقشار ضعيف دغدغه‌هايشان خريد ظرف و وسايل تزئيني براي يلدا نيست و به گفته خودشان به دليل افزايش قيمت اين اجناس لاکچري، سال‌هاست که قيد تزئين سفره را زده‌اند، اما نگاهي به قيمت انواع خوراکي‌هاي يلدايي نشان مي‌دهد که افزايش قيمت ميوه و آجيل نيز دست کمي از ظروف و وسايل تزئيني يلدا ندارد. در اين ميان برخي معتقدند که در شرايط فشار اقتصادي، بايد فرهنگ سنتي يلدا و پرهيز از اسراف و اشرافي‌گري را زنده کرد، اما در مواجهه با چنين افرادي بايد گفت که اين‌روزها حتي خريد حداقل‌هاي سفره طولاني‌ترين شب سال هم براي خيلي‌ها کاري سخت و نفس‌گير است. کارگري با دستمزد سه ميليون تومان را در نظر مي‌گيريم، فردي که از يک خانواده به طور متوسط چهار نفره برخوردار است و نمي‎تواند از زير بار هزينه‌هاي شبي که فقط يکبار در سال است در برود و فرزندانش را محروم کند؛ طبق رسم بسياري از خانواده‌ها در بلندترين شب سال، سبزي‌پلو با ماهي در سفره‌هايشان دارند؛ آن‌طور که رصد قيمت انواع برنج ايراني و خارجي در بازار نشان مي‌دهد قيمت اين کالاي اساسي که به عنوان يکي از اصلي‌ترين اقلام مصرفي کاربرد دارد، نسبت به سال گذشته رشد قابل‌توجهي را تجربه کرده است. بر همين اساس، افزايش قيمت برنج وارداتي که از حدود يکسال پيش همچنان ادامه دارد حالا تا جايي پيش رفته که نسبت به پارسال بيش از ۱۴۰درصد رشد داشته است؛ از سوي ديگر، بررسي وضعيت قيمت و تورم برنج براساس گزارش مرکز آمار نشان مي‌دهد که قيمت هر کيلو برنج ايراني به طور متوسط در آبان ماه امسال ۳۱هزار و ۸۰۰تومان بوده و تا ۳۵هزار و ۴۰۰تومان هم قيمت خورده است.

---

بازار

---

ميوه‌فروشي‌هاي مرکز شهر تهران هندوانه شب يلدا را کيلويي ۴هزار و ۵۰۰ تومان تا 5 هزار تومان مي‌فروشند، يعني حدود دو برابر سال گذشته؛ در آذر پارسال هندوانه کيلويي يک هزار و ۷۰۰تومان نرخ‌گذاري شد. مشاهدات نشان مي‌دهد دلايل گراني هندوانه نسبت به سال گذشته کاهش سطح زير کاشت و همين‌طور بالا رفتن هزينه‌هاي توليد است. هندوانه محصولي بسيار آب‌بر است و با توجه به شرايط خشکسالي که کشور در آن قرار دارد از ۵ سال پيش محدوديت‌هايي براي کاشت هندوانه در مناطق جنوبي کشور اعمال شد. اين محدوديت‌‌ها باعث کاهش سطح زير کشت و عرضه در بازار و همچنين تغيير کارکرد زمين‌‌هاي زير کشت هندوانه شد. البته تمرکز اين کاهش توليد روي صادرات بود و کمبودي در بازار داخلي ايجاد نکرد و هندوانه شب يلداي ايرانيان تامين است. براساس آمار در سال گذشته نزديک به ۹۰۰هزار تن هندوانه و خربزه صادر شده است که بيشتر از ۵۰درصد ميزان توليدي هندوانه در کشور است. هندوانه درجه يک شب يلداي امسال ۴هزار و ۵۰۰تومان نرخ‌گذاري شده است.
انار ميوه‌اي است که پاي ثابت و محبوب سبد شب يلداست. در سال گذشته نزديک به ۹۰۰ هزار تن انار در کشور توليد شد و آمارها نشان مي‌دهد هر ساله ايران بين ۱۵ تا ۳۵ هزار تن انار صادر مي‌کند که البته به سبب افزايش نرخ ارز و جذابيت بازارهاي 
صادراتي به نظر مي‌رسد امسال عدد بيشتري ثبت شده باشد. انار در آذر سال گذشته کيلويي ۷ هزار و ۵۰۰ تومان نرخ‌گذاري شد، اما امسال به بالاي ۲۰ هزار تومان رسيده است. به سبب خارج شدن نهاده‌هاي کشاورزي از ليست دريافت‌کنندگان ارز دولتي، قيمت اين اقلام گاه تا ۴ برابر هم افزايش داشته که در کنار افزايش کرايه حمل‌ونقل و دستمزد کارگران پازل دلايل گراني بازار ميوه تکميل مي‌شود. مشاهدات ميداني نشان مي‌دهد انار شب يلدا بسته به نوع و کيفيت از ۲۰ تا ۲۵ هزار تومان نرخ‌گذاري شده است.
با شرايطي که شيوع کرونا ايجاد کرده، احتمالا امسال پرتقال و ليموشيرين جزو جدانشدني سفره يلداي همه ايرانيان است. سالانه نزديک به ۵ميليون تن مرکبات در کشور توليد مي‌شود. پرتقال در آذر سال گذشته کيلويي ۷هزار تومان فروخته شد و شب يلداي امسال ۱۳هزار و ۵۰۰تومان. البته پرتقال درجه دو و سه بين ۸هزار و ۵۰۰ تا ۱۰هزار تومان نرخ‌گذاري شده است. همين‌طور ليموشيرين ۱۵ هزار تومان فروخته مي‌شود که نشان مي‌دهد نسبت به مدت مشابه در سال گذشته ۵۰ درصد افزايش قيمت داشته است. 
حال با احتساب ميانگيني از موارد فوق مي‌توان پرسيد در يک کلام يک خانواده 4 نفره براي ميوه شب يلدا چقدر بايد هزينه کند!؟ به‌عنوان پيش‌فرض، براي سبد ميوه اين خانواده 4نفره از هر ميوه يک کيلو را در نظر مي‌گيريم؛ به جز هندوانه که 2کيلو حساب مي‌شود. يک هندوانه 2 کيلويي ۱۰هزار تومان براي اين خانواده تمام مي‌شود. همين‌طور براي خريد يک کيلو سيب درختي زرد ۱۹هزار تومان، پرتقال ۱۳ هزار تومان، ليموشيرين ۱۵هزار تومان، نارنگي ۱۸هزار تومان، انار ۲۵هزار تومان و کيوي ۱۹هزار تومان بايد کنار بگذارد. جمع اين سبد ميوه ۱۱۹ هزار تومان مي‌شود که با توجه به قيمت سال گذشته اين سبد ميوه نشان از افزايش بيش‌از دوبرابري دارد.
بر اساس گزارش مرکز آمار ايران، تورم خوراکي‌ها در آبان ماه بيشترين فشار را به خانواد‌ه‌هاي ايراني آورده که در دسته ميوه و خشکبار ۲۰ درصد نسبت به ماه قبل بوده است. 
> پايان دوران دورهمي‌هاي عاشقانه و صميمانه؛ حتي اگر کرونا نبود!
شايد در اين ميان تحليل رضا پورقرايي، کارشناس بازار در گفتگو با خبرنگار «آفتاب يزد» قابل تامل و مويد مشاهدات ميداني خبرنگار آفتاب يزد باشد که در خصوص وضعيت حاکم بر بازار مواد غذايي آن هم در شبهاي منتهي به شب يلدا مي‌گويد: «افزايش قيمت برنج ايراني در آبان امسال نسبت به آبان پارسال بيش از ۳۷ درصد بوده است. اين افزايش هزينه‌ها با رصد هر يک از کالاهاي اساسي نشان از رشد قابل‌توجه قيمت‌ها نسبت به سال گذشته دارد. با احتساب اين قيمت‌ها، در صورتي که اين خانواده 4 نفره، نيم کيلوگرم برنج ايراني خريداري کنند، بايد به طور ميانگين 16هزار تومان هزينه بپردازد! افزايش قيمت برنج تنها در محصولات داخلي مطرح نيست و با نگاهي به گزارش‌ها گفته مي‌شود که هر کيلو برنج خارجي به طور متوسط در آبان امسال نسبت به مهرماه حدود ۷.۹درصد و در مقايسه با آبان پارسال تا ۱۴۳درصد افزايش قيمت داشته است که در هر صورت حکايت از گران‌تر شدن قيمت‌ها نسبت به سال گذشته را دارد و مي‌توان گفت که هزينه کالاها نسبت به پارسال رشد قابل‌توجهي را تجربه کرده است.
وي با بيان اينکه از سوي ديگر، رشد هزينه تمام‌شده توليد و صيد انواع ماهي و ميگو، زمينه افزايش قيمت اين مواد پروتئيني در بازار مصرف را فراهم کرده است مي‌گويد: نکته قابل تامل اينجاست که با وجود تاکيد کارشناسان تغذيه بر ضرورت مصرف ماهي و ميگو، سهم اين اقلام در سبد مصرفي خانوارهاي ايراني به‌خصوص دهک‌هاي درآمدي پايين جامعه به‌شدت کاهش يافته است و آن‌طور که رصد قيمت‌ها نشان مي‌دهد امسال هم شايد خريد اين مواد پروتئيني حداقل براي سفره يلدا از توان قشر ضعيف برنيايد. 
پورقرايي با اشاره به اينکه در حال حاضر در بازار در بين ماهيان دريايي پر مصرف از درياي شمال، ماهي سفيد با قيمت هر کيلوگرم ۶۰ تا ۱۳۰ هزار تومان و از درياي جنوب، ماهي شوريده و شير به ترتيب با قيمت هر کيلوگرم ۵۰ تا ۱۲۰هزار تومان و ۷۰ تا ۱۲۰هزار تومان عرضه مي‌شود؛ اظهار مي‌دارد: اين يعني در صورتي که اين خانواده 4 نفره از همين حالا که آخر ماه است و درآمد خانوارها براي رسيدن به پايان خط به شمارش افتاده‌اند، هزينه کند، بايد حداقل 50 تا 130 هزار تومان براي خريد اين ماده غذايي پروتئيني هزينه کند!
اين کارشناس بازار با بيان اينکه با افزايش قيمت کالاهاي اساسي بعيد به نظر مي‌رسد قشر ضعيف در روزهايي مثل حالا که هنوز تا سرماه چند روزي باقي مانده و موعد حقوق سرنرسيده، براي خريد اين کالاها بتوانند هزينه کنند چنين نتيجه مي‌گيرد: بر همين اساس، اگر به گفته مسئولان اين حوزه قيمت‌ ماهي تا شب يلدا بالاتر برود، اين خانواده 4 نفره بايد مبلغ بيشتري براي خريد اين محصول پروتئيني هزينه کند. 
وي با استناد به قيمت‌هايي که اين روزها در سوپرمارکت‌ها ديده مي‌شود مي‌گويد: البته پاي گراني امسال تنها به برنج و ماهي نرسيده و قيمت شيريني و ميوه نيز نسبت به سال گذشته افزايش قابل‌توجهي را نشان مي‌دهد. مثلا اگر هر کيلوگرم پاي سيب در سال گذشته 30هزار تومان بود، حالا قيمت اين شيريني پرطرفدار به 55هزار تومان در انواع قنادي‌ها رسيده است. باقلوا نيز هر کيلوگرم در سال گذشته 47 هزار تومان بود و حالا به 75 هزار تومان به ازاي هر کيلو رسيده است؛ هر کيلوگرم شيريني دانمارکي نيز در سال گذشته 28 هزار تومان به فروش مي‌رفت که حالا با رشد نزديک 
به دو برابري به 45 هزار تومان رسيده است. در بازار ميوه‌ها نيز رشد عجيبي از قيمت‌ها را نسبت به سال گذشته مي‌توان ديد؛ به‌طوري‌که قيمت هر کيلوگرم انار از 12 هزار تومان سال گذشته به 25هزار تومان رسيده است. قيمت هر کيلوگرم هندوانه نيز از 5هزار تومان سال98 به 7هزار تومان رسيده است. نارنگي از 6هزار و 500 به 25هزار تومان، سيب از 9هزار و 500 تومان به 23هزار تومان و خرمالو نيز از 15 هزار تومان به 28 هزار تومان رسيده است. رشد قابل‌تامل قيمت‌ها در بازار انواع آجيل‌هاي شيرين و شور نيز وجود دارد، بطوري‌که قيمت هر کيلوگرم آجيل شور از 160هزار تومان سال گذشته به 275 هزار تومان رسيده است. در بازار آجيل شيرين نيز قيمت هر کيلو، از 170 هزار تومان سال گذشته به 265هزار تومان رسيده و آجيل شب يلدا نيز از 130هزار تومان به 220هزار تومان رسيده است. با چنين نگاهي به نظر مي‌رسد يک شب يلدا براي هر خانواده ايراني با احتساب حداقل‌ها حدود 500 هزار تومان آب مي‌خورد.
اين کارشناس بازار با بيان اينکه ادعاي امکان تهيه اين اقلام از ميادين ميوه و تره بار آن هم در روزهايي که شيوع کرونا افراد متعهد و مراعات‌کننده را از رفتن به ميادين پرازدحام باز مي‌دارد مي‌گويد: وقتي يک کيلو آجيل يلدا شامل مغز گردو، پسته، مغز فندوق، بادام منقا، بادام هندي، کشمش سبز، مويز، برگه، انجير، توت خشک، مغز بادام، انجير کرمانشاهي، نوقا، لوکوم ميوه‌اي و 3 عدد باسلوق بيش از 200 هزار تومان قيمت داشته باشد چگونه آن شب يلدا به تحکيم روابط عاشقانه و صميمانه بين اعضاي خانواده‌ها خواهد انجاميد!؟
با اين وضعيت شايد ديگر نتوان چشم انتظار شنيدن قصه‌هاي شيرين مادربزرگ‌ها بود و از آن انتظار مرور خاطرات دوست داشتني خانواده را در کانوني گرم و در سرماي زمستاني را داشت.

به پيج اينستاگرامي «آخرين خبر» بپيونديد
instagram.com/akharinkhabar