سرنوشت مبهم بن سلمان بعد از انتشار گزارش قتل خاشقجی
الف/متن پيش رو در الف منتشر شده و انتشار آن به معناي تاييد تمام يا بخشي از آن نيست
کارشناسان معتقدند در مرحله بعد از انتشار گزارش سيا درباره قتل جمال خاشقجي، روزهاي سختي در انتظار محمد بن سلمان بوده و ممکن است براي مدتي نسبتا طولاني در انزواي بينالمللي قرار بگيرد
دفتر مدير اطلاعات ملي آمريکا روز جمعه گزارش غيرمحرمانه اي را منتشر کرد که نشان مي دهد قتل «جمال خاشقجي» روزنامه نگار منتقد سعودي با تاييد محمد بن سلمان انجام شده است که اين نتيجه گيري بر اساس کنترلي که وليعهد عربستان بر تصميم گيريهاي پادشاهي سعودي دارد، مداخله مستقيم يکي از مشاوران اصلي او و اعضاي تيم حفاظتي او در عمليات استانبول، و همچنين حمايت وليعهد عربستان از استفاده از خشونت براي ساکت کردن ناراضيان خارج از کشور از جمله خاشقجي، استوار است.
به دنبال انتشار گزارش سازمان اطلاعات آمريکا در خصوص قتل جمال خاشقجي، ستون نويس سعودي در روزنامه واشنگتن پست، در سرمقاله خود نوشت عاملان جنايت فجيع عليه ساکن ايالت متحده و نويسنده موثر در روزنامه واشنگتن پست بايد مجازات شوند.روزنامه واشنگتن پست در ادامه نوشت محمد بن سلمان بايد ممنوع السفر و تمام داراييهاي وي بلوکه شود.
واشنگتن پست افزود رئيس جمهور آمريکا بايد محمد بن سلمان را مجازات کامل کند که اين مجازات از جمله بلوکه کردن داراييهاي وليعهد سعودي و ديگر افراد متهم در قتل اين روزنامه نگار سعودي است.تغييرات اساسي که جو بايدن در روابط آمريکا و عربستان سعودي وعده داده بود، نشان مي دهد که شامل مجازات وليعهد بيپروا و جنايتکار نخواهد بود و بنابراين بعيد است که وليعهد سعودي از ادامه رفتارهاي جنايتکارانه خود منصرف شود.
به نوشته اين روزنامه جو بايدن ممکن است به حمايت بي سابقه «دونالد ترامپ» رئيسجمهور سابق آمريکا از عربستان پايان دهد ؛چرا که محمد بن سلمان از خلال «جرد کوشنر» داماد و مشاور ارشد ترامپ از دسترسي ويژهاي به کاخ سفيد برخوردار بود، در حالي که دولت جديد آمريکا بيان کرد که ارتباطات ميان واشنگتن و رياض تنها از خلال «ملک سلمان بن عبدالعزيز» پادشاه عربستان صورت ميگيرد. همچنين دولت دموکرات ها از توقيف فروش تسليحات به عربستان خبر داد. وجود روابط واشنگتن با رياض در دوران بايدن هم ممکن است مانند قبل از دوره دونالد ترامپ به نظر برسد زماني که واشنگتن با عربستان به عنوان هم پيمان اصلي در خاورميانه رفتار ميکرد. دولت جديد تاکيد کرد که فروش سلاحهاي دفاعي به عربستان ادامه خواهد يافت و تنها فروش سلاحهاي تهاجمي متوقف شده است.
اگرچه ممکن است جو بايدن با وليعهد سعودي تماس نگيرد و يا او را به واشنگتن دعوت نکند اما مقامات عالي رتبه آمريکا همچنان با محمد بن سلمان ارتباط برقرار ميکنند، همانطور که اخيراً « لويي آستين» وزير دفاع آمريکا تماس تلفني با محمد بن سلمان برقرار کرده بود. يک استدلال عملي براي اين سياست وجود دارد که محمد بن سلمان همچنان قدرتمند ترين فرد در منطقه خليج فارس است و اگر جانشين پدرش به عنوان پادشاه عربستان شود همانطور که انتظار مي رود ممکن است براي دههها در اين سمت باقي بماند و آمريکا نيز براي تثبيت بازار جهاني نفت و کمک به تلاشهاي ضد تروريسم به عربستان سعودي وابسته است.
محمد بن سلمان که از آغاز وليعهدي اش بسياري از مخالفان را سرکوب و روابط بهتري با رژيم اسرائيل برقرار کرد، در هفتههاي اخير با آزادي برخي از زندانيان برجسته از جمله شهروندان آمريکايي و پايان دادن به محاصره تحميل شده بر قطر سعي در جلب رضايت بايدن کرد. با اين وجود جو بايدن شخصي را از مجازات عفو ميکند که طي سالهاي اخير شديدترين سرکوبگري را در تاريخ معاصر عربستان انجام داده و باعث بيثباتي در سراسر خاورميانه شده است و دولت بايدن بايد وليعهد سعودي را به دليل مشارکت در قتل خاشقجي و به دليل جنايت هاي حقوق بشري محاکمه کند.
به دنبال انتشار گزارش سازمان اطلاعات مرکزي آمريکا «سيا» درباره قتل «جمال خاشقجي» روزنامه نگار منتقد سعودي، نام «محمد بن سلمان» وليعهد سعودي با محوريت جنايت ترور خاشقجي در صدر رسانههاي جهان قرار گرفته است.
با وجود اينکه همه واقعيتهاي مربوط به پرونده ترور خاشقجي در گزارش سيا ذکر نشده و طبق گفته «مجتهد» افشاگر معروف اسرار آل سعود به تماسهاي محمد بن سلمان با «خالد بن سلمان» برادر کوچک و «سعود القحطاني» مشاور سابق وي و ساير جزئيات مربوط به اين جنايت اشاره نشده بود، اما شرايطي نگران کننده براي شاهزاده جوان سعودي به وجود آورده است.
بن سلمان طي 3 سال گذشته هرگونه اتهام مربوط به همدستي در قتل جمال خاشقجي را رد کرده بود، البته هيچگونه نهاد رسمي نيز مدارکي مستند مبني بر جزئيات نقش بن سلمان در اين قتل را ارائه نداده بودند. بنابراين گزارش سيا اولين گزارش رسمي در اين زمينه به شمار ميرود که ميتواند موجب انزواي بينالمللي وليعهد سعودي دست کم تا مدتي نسبتا طولاني گردد.
روزنامه روسي «نزاويسمايا گازتا» نيز در همين رابطه در مقالهاي نوشته است که اقدامات دولت بايدن به مثابه يک محاصره سياسي براي «محمد بن سلمان» است و واشنگتن ترجيح ميدهد به جاي وليعهد، با پادشاه سعودي در ارتباط باشد؛ با وجود اينکه بن سلمان حاکم واقعي عربستان محسوب ميشود و مسئوليت اقدامات سرکوبگرانه آل سعود عمدتا بر گردن وي است.
همچنين انتظار ميرود روابط سرد ميان جو بايدن، رئيس جمهوري آمريکا و محمد بن سلمان تا مقطعي نه چندان طولاني به همين شکل باقي بماند، به ويژه اينکه رئيس جمهور جديد آمريکا قصد ندارد متهم به نقض عهد شده و به وعدههاي خود درباره رسيدگي به پرونده حقوق بشري و تغيير سياست واشنگتن در قبال رياض پشت پا بزند.
از طرف ديگر تحليلگران معتقدند، آنگونه که از رفتارهاي جو بايدن پيداست، وي برخلاف ترامپ به نوعي از محمد بن سلمان بيزار است و شايد حتي قصد داشته باشد «محمد بن نايف» وليعهد سابق سعودي که ضمن اهداف کمپين بازداشتهاي بن سلمان قرار گرفت را جايگزين وي کند. همچنين جو بايدن از همان روزهاي نخست قتل خاشقجي، مخالفتش را با محمد بن سلمان ابراز کرده بود. از سوي ديگر بن نايف در گذر ساليان دراز از سوي سيا به قول معروف پخته و آماده بر قدرت نشستن شده و آمريکا سرمايه گذاري زيادي روي او کرده بود.