دروغهای سریالی پایان ندارد
ايران/متن پيش رو در ايران منتشر شده و انتشار آن به معناي تاييد تمام يا بخشي از آن نيست
کنايهها و اشارات مستقيم در متهم کردن مسئولان دولتي از وزير امور خارجه و معاونان او گذشته و به رئيس جمهوري رسيده؛ فصل دوم سريال «گاندو» با حجم وسيعي از اين دست اشارات، نوروز 1400 را درگير حواشي سياسي زيادي کرد. مقامات دولتي روايت اين سريال را «دروغ» خواندهاند اما در آن طرف در ميان حاميان اين روايت هستند کساني که حتي ميگويند بر اساس همين سريال بايد منتظر محاکمه برخي دولتيها بود. ظريف پيشتر گفته بود که فصل اول گاندو عليه او ساخته شده است. با وجود اين فصل دوم اين سريال حتي بحثبرانگيزتر و تندتر از فصل اول آن به نظر ميرسد. جايي که از ادعاي حضور جاسوس در تيم هستهاي تا زيانبار بودن لوايح FATF براي کشور مطرح ميشوند.
ظريف؛ گاندو دروغ است
از همان روزهاي پاياني سال 99 که خبر پخش سري دوم اين سريال در ايام نوروز منتشر شد، معلوم بود که اين اتفاق پر از حاشيه خواهد بود. در همان روزهاي اول يعني 5 فروردين، محمدجواد ظريف با انتشار يک ويدئو در اينستاگرام خود نوشت: «منو بشناس که من ايرانم.» بسياري اين نوشته را واکنش به سري دوم سريال گاندو برآورد کردند که از همان ابتدا شخص او و وزارت خارجه را زير بار اتهامات متعددي برده بود. البته يک روز بعد هم دوباره وزيرخارجه کشورمان واکنشي غيرمستقيم به بخش ديگري از اين سريال داشت که برجام را زير سؤال برده و آن را عامل مشکلات کشور دانسته بود. او اين بار در اينستاگرام خود نوشت: «براي مصالح همين ولي نعمتانمان که هر چه داريم از آنان و لطف خدا و دعاي پاکان است، همچو مادري که دو نيم کردن فرزند دلبندش را برنتابيد و او را به مدعي ناراست سپرد، دم از پاسخ به نارواها فروبستهايم.» اما صريحترين واکنش ظريف به اين سريال در يک جلسه مجازي در شامگاه 11 فروردين بود که به صراحت گفت: «گاندو از اول تا آخر دروغ است.»
نگراني دولتيها براي اعتماد ملي
بجز ظريف، مقامات دولتي و شخصيتهاي ديگري هم در نوروز 1400 به اين سريال واکنش نشان دادهاند. از جمله حسامالدين آشنا روز 6 فروردين نوشت: «اي کاش ضداطلاعاتي داشتيم که جرأت ميکرد تحليلي واقعبينانه از کارکرد امنيتي مجموعههاي گاندو ارائه نمايد. اي کاش آقاي ظريف و وزير اطلاعات حقايق را روشن کرده و قوه قضائيه هم عاقبت پرونده متهم جاسوسي در مذاکرات را اعلام ميکرد. نبايد کوتاهبينيهاي مقطعي جاي هنر راهبردي را بگيرد.» او در همين روز با اشاره به افتتاح طرح عظيم خط لوله گوره-جاسک توسط رئيس جمهوري نوشت: «هزار سريال بسازيد و مسخره کنيد، همه باد هوا ميشود. ولي خط لولهاي که صادرات نفت ايران را از تنگه هرمز و خليج فارس بينياز ميکند براي اين کشور باقى ميماند.» وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي نيز در توئيتي تند و تيز نوشت: «کارنامه کشور در رسانه رسمي در قالب خبر، گزارش، مصاحبه، فيلم مستند، سريالهاي سريالي! چنين است: مسئولان چپاولگر اموال عمومي و جاسوس خارجي هستند!» او در ادامه اين مطلب تأکيد کرد: «آيا با اين سطح از تبليغات منفي در تدارک مشارکت حداکثري هستند؟» همچنين علي جنتي وزير پيشين فرهنگ و ارشاد اسلامي هم در حساب توئيتري خود نوشت: «پيشنهاد ميکنم صدا و سيما گاندو 3 را به افشاي شيوههاي نفوذ جاسوسان اسرائيلي در نهادهاي اطلاعاتي، امنيتي و نظامي کشور اختصاص دهد که مرکز مهم هستهاي نطنز را منفجر کردند، هزاران سند بهکلي سري را سرقت کردند و در روز روشن شهيد محسن فخريزاده را به شهادت رساندند و کمترين ردپايي از خود بهجاي نگذاشتند.» علي ربيعي سخنگوي دولت نيز در روز 10 فروردين در واکنش به ادعاهاي مطرح شده در فصل دوم سريال گاندو در نشست خبري با خبرنگاران تأکيد کرد: «آنچه از صدا و سيما پخش ميشود بايد متضمن افزايش اعتماد عمومي به ارکان و چهرههاي شاخص نظام باشد. نبايد حاوي تصاويري غيرمنصفانه از دستگاه ديپلماسي ميشد.» محسن ميرزايي وزير آموزش و پرورش نيز ديگر چهرهاي بود که در واکنش به سريال گاندو نوشت: «چگونه ميتوان اعتماد ملي و اميد به آينده را در نسل نو تقويت کرد وقتي که رسانه ملي چنين تصويري از اداره کنندگان کشور ارائه ميدهد؟ در رسيدن به مقاصد کوتاه، به اهداف بلند آسيب نرسانيم.»
پروندهسازي يا واقعيت؟
اما طيف مخالفان دولت اين سريال را مطابق با واقعيت توصيف کردند. از جمله مجتبي اميني، تهيهکننده اين سريال در پيامي توئيتري در واکنش به اظهارات ربيعي نوشت: «جناب آقاي ربيعي سريال گاندو دقيقاً براي حفظ امنيت کشور ايران ساخته شده تا هيچ کسي اجازه تجاوز به حريم کشور را به خود ندهد و کشور را به حراج نگذارد. در گاندو اگر همه واقعيت پروندهها را به تصوير ميکشيديم، بسياري از آقايان حتي جرأت سربلند کردن هم نداشتند.» همينطور سيدمحمد حسيني، وزير ارشاد در دولت احمدينژاد هم در حساب توئيتري خود نوشت: «سريال گاندو 2 تعدادي از جاسوسان دولت و تيم مذاکرهکننده را به تصوير کشيده که بلافاصله جيغ بنفش حاميان بلند شده است. خونسرد باشيد، اين هنوز از نتايج سحر است. بزودي سريال گاندو 3 نقش همدستان جاسوسان را آشکار خواهد کرد و در پايان دولت، دستگاه قضايي قاطعانه به سراغ شان خواهد رفت.» اين نوشته با واکنشهاي متعددي مواجه شد. عده زيادي پرسيده بودند که اگر چنين واقعيتي وجود دارد چرا دستگاه قضايي بايد تا پايان دولت صبر کند؟ عباس عبدي نيز در واکنش به همين توئيت، نوشت: ««تلويزيون ندارم نميدانم گاندو۱و۲ دقيقاً چيست. ولي ميدانم که اين توئيت دادرسي کشور را بياعتبار ميکند. چون در جامعه سالم اول دادرسي ميکنند سپس از روي پرونده فيلم ميسازند. اينجا اول فيلم ميسازند بعد دادگاه بايد مطابق آنحکم دهد! اگر دادگستري مستقل نباشد، جاسوسي آسيب رايجي ميشود.»
بازارگرمي براي جاسوسسازي در تيم هستهاي
اما حواشي اين سريال به همين دست اظهارنظرها محدود نميشد. بازارگرمي سازندگان اين سريال براي قسمت 5 آن هم يکي از حواشي آن بود. جايي که اعلام شد اين قسمت به بحث حضور جاسوسان در تيم مذاکره کننده هستهاي خواهد پرداخت. ساعاتي قبل از شروع اين قسمت، رسانهها و خبرگزاريهاي مخالف دولت اعلام کردند اين بخش از سريال به دليل فشار دولت به صدا و سيما با تأخير پخش خواهد شد و قرار است بخشهايي از آن سانسور شود. خبري که به سرعت در رسانهها و فضاي مجازي چرخيد اما کمي بعد مشخص شد هيچ فشاري از سوي دولت در کار نبوده و تيم سازنده اعلام کردند «اين حذفيات جمعبندي عوامل سريال بوده.»
اکنون در شرايطي که از يکسو انتخابات رياست جمهوري دوره سيزدهم را در پيش داريم و از سوي ديگر کشور درگير دور جديد مسائل هستهاي و سياست خارجي و تأثير آن بر مسائل داخلي است، جديترين سؤال اين است که منفعت ساخت چنين دست برنامههايي توسط صدا و سيما براي چه کساني خواهد بود؟ مضافاً اينکه پيام اين نوع برنامهها به مردم و همچنين فضاي بينالملل چيست؟ و از همه مهمتر، اگر در حساسترين وزارتخانه دولت و در چنين سطح عالي اين تعداد جاسوس و فرد غيرقابل اعتماد «نفوذ» کردهاند چرا تاکنون کسي کاري نکرده؟ مضاف بر اينکه نگراني از نامزدي احتمالي محمدجواد ظريف براي 1400 آيا بهانه و توجيه مناسبي براي اين حجم از دروغبافي جناحي و زير سؤال بردن مديريت کشور است؟ البته که ظريف خود خطاب به گاندوسازان گفته که کانديدا نميشود و دوست دارد گاندوسازان اجازه دهند کارش را تا پايان دولت انجام دهد.