عباس عبدی: درباره قربانیان کرونا آمار دقیق بدهیم
اعتماد/متن پيش رو در اعتماد منتشر شده و انتشار آن به معناي تاييد تمام يا بخشي از آن نيست
عباس عبدي/ در هفته پاياني سال 1399 يادداشتي در «اعتماد» نوشتم با عنوان «يک نظرسنجي مفيد» که توصيف و تحليل نظرسنجي پژوهشگاه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي از مردم ايران درباره کرونا بود. يکي از مهمترين فرازهاي آن تخمين تعداد فوتيهاي ناشي از کرونا بر اساس پاسخ به يکي از پرسشهاي اين نظرسنجي بود. نوشته بودم، تا آن تاريخ حداقل 150 هزار نفر فوتي کرونايي داشتهايم که ۲.۵ برابر رقم رسمي است. طرز محاسبه اين عدد را نيز توضيح داده بودم. هر کس با قدري آشنايي و دقت متوجه منطق محاسبه بنده ميشد. ضمن اينکه پيشتر نيز اين تفاوت در دو آمار محاسبه و منتشر شده بود و تاکنون نيز حداقل دو تن از مقامات ستاد کرونا به صراحت گفتهاند که تعداد واقعي مرگ و مير ۲.۵ تا 3 و حتي 4 برابر آمار رسمي است که رقم درست همان ۲.۵ برابر است. ممکن است در آينده اين رقم تغيير کند، ولي فعلا همين حدود است. در هفته گذشته متني از طرف پژوهشگاه وزارت ارشاد منتشر شد که هدف آن توضيح چگونگي محاسبه اين رقم و توجه مسووليت آن به اينجانب بود که دقيق و درست نوشته شده بود و البته چيزي اضافه بر توضيحات يادداشتم درباره نظرسنجي نبود ولي قدري عجيب بود که چرا چنين توضيح واضحاتي داده شده است؟ کاشف به عمل آمد که از طرف دستاندرکاران مبارزه با کرونا مورد سوال واقع شدهاند که اين تخمين چگونه محاسبه شده است؟ پاسخ اوليه پژوهشگاه نيز مشکل آنان را رفع نکرده، لذا مجبور شدهاند پاسخ جديدي داده و آن را منتشر کنند. تحليل بنده اين بود که آنان خودشان به خوبي ميدانند که اين تخمين به نسبت دقيق و درست است (با خطاي اندک) لذا تعجب کردهاند که چگونه از روي نظرسنجي به دست آوردهاند.
مشکل اصلي مسوولان مبارزه با کرونا اين است که اگر به جاي تمرکز بر اين انتشار دادههاي نادرست که دير يا زود حقيقت آنها آشکار ميشود، ميکوشيدند که اطلاعات درستي در اختيار مردم قرار دهند، امروز وضع بهتري در ماجراي کرونا داشتيم. آنچه به عنوان يک ناظر متوجه نميشوم، اين است که اولا، پنهانکاري در آمار فوتيهاي کرونا ممکن نيست و خيلي سريع برملا خواهد شد و نتيجه آن آبروريزي است و دنيا هم فريب ارقام رسمي را نخواهد خورد. ثانيا، اين کار نه تنها هيچ سودي براي مقابله با کرونا ندارد، بلکه زيانبار هم هست و بخشي از پايين بودن حساسيت مردم نسبت به کرونا، ناشي از پايينتر اعلام شدن آمار رسمي است. به ويژه هنگامي که اين آمار رسمي با دادههاي امريکا، انگلستان، فرانسه و ايتاليا مقايسه ميشود، مردم گمان خواهند کرد که وضع ما بهتر است، در حالي که اصلا چنين نيست.
اين نوع ارايه آمار رسمي فقط براي خودفريبي و توجيه کارآمدي مديريت کرونا مناسب است، بدون آنکه افراد مطلع فريب آن را بخورند. اين نمونهاي است از سياست رسانهاي و رسمي در مواجهه با کرونا. ارايه آمار صحيح از کرونا و فوتيهاي آن بهترين فرصت براي بازسازي بخشي از اعتماد از درست رفته بود. متاسفانه اين فرصت تبديل به تهديد شد و با اصرار عجيب به ارايه آماري که هيچ ريشهاي در واقعيت ندارد، اين بياعتمادي را افزايش دادند و اتفاقا در نظرسنجيها نيز اين بياعتمادي از سوي مردم اظهار شده است. ميگويند يک نفر به شکل بدي عادت به کش رفتن هر چيزي داشت. يک بار رفته بود چند کيلو انگور بخرد. فروشنده تعدادي سنگ معادل آن چند کيلو را روي يک کفه ترازو ريخته بود و هر گاه خم ميشد تا خوشه انگوري را برداشته و در کفه ديگر بگذارد، خريدار برحسب عادت، يکي از آن سنگهاي بيارزش را کش ميرفت. خوب! اين به زيان خودش بود، ولي چون ترک عادت موجب مرض است، انجام ميداد. ارايه آمار نادرست از فوتيهاي کرونا و حساسيت غيرمعقول به يادداشتهايي که حقيقت را بيان ميکند، جز اينکه خلاف اخلاق است، خلاف عقل هم هست، زيرا حساسيت همگان از جمله دستاندرکاران حکومتي را نسبت به خطرات کرونا کم کرده است. اين نحوه آمار دادن، شبيه آن برداشتن از سنگهاي ترازو است.
اين نوع پنهانکاري دير يا زود برملا ميشود. دو روز پيش رييس ستاد کروناي تهران، آمار مرگ و مير روزانه تهران را ۷۰ نفر اعلام کرد ولي ستاد کرونا اين رقم را براي کل کشور ۱۹۳ نفر يعني کمتر از سه برابر تهران اعلام کرد در حالي که تقريبا همه استانها قرمز است و جمعيت کشور نيز بيش از ۹ برابر تهران است و احتمالا فوتيهاي کرونايي کشور بايد ۶ تا ۷ برابر تهران باشد.
پنهانکاري موجب شده که آمار مرگ و مير ثبت احوال در 6 ماه دوم سال 1399 نيز منتشر نشود!! تا کي ميتوان پنهانکاري بيهوده کرد. به سر مناره اشتر رود و فغان برآرد/ که نهان شدستم اين جا مکنيدم آشکارا!
بياييد شجاعت به خرج دهيد و يک کميته مستقل تشکيل داده تا آمار واقعي فوتيهاي کرونا را محاسبه و به اطلاع عموم برسانند و از اين پس نيز براساس رويهاي که نزديک به آمار واقعي باشد، اطلاعات بدهيد.