برگزیده

فارن افرز: پای آمریکا به درگیری اسرائیل و ایران کشیده می شود؟

انتخاب

بروزرسانی 1400/02/14 - 18:25

فارن افرز: پای آمریکا به درگیری اسرائیل و ایران کشیده می شود؟

انتخاب/متن پيش رو در انتخاب منتشر شده و انتشار آن به معناي تاييد تمام يا بخشي از آن نيست

فارين افرز نوشت: اسرائيل و ايران هنوز در آستانه يک جنگ بزرگ و تمام عيار قرار ندارند و پيشرفت مستمر در مذاکرات هسته‌اي ايران در وين احتمالاً مانعي بر سر راه اين درگيري باشد. اسرائيل ممکن است به اين نتيجه برسد که تلاش براي تضعيف توافق هزينه بسيار زيادي براي اين دولت دارد چرا که تل‌آويو را به نوعي در مقابل واشنگتن قرار مي‌دهد. انفجار ۱۱ آوريل در تأسيسات هسته‌اي نطنز که احتمال مي‌رود کار اسرائيل باشد يک جلوه ديگر از جنگ در سايه بر سر برنامه هسته‌اي ايران بود. در پاسخ به اين حمله، ايران ظرفيت غني سازي خود را افزايش داد ضمن اينکه يک موشک سوري نيز به اشتباه در ۲۲ دسامبر در نزديکي تاسيسات هسته‌اي ديمونا در اسرائيل فرود آمد. چنين زنجيره‌ايي از حوادث، حتي به صورت ناخواسته، منجر به افزايش درگيري مي‌شود.

در ادامه اين مطلب آمده است: دولت بايدن که به وضوح درگير سياست‌هاي داخلي است، قصد خود را براي ورود مجدد به توافق هسته‌اي ۲۰۱۵ ايران ابراز کرده است، هر چند که به نظر مي‌رسد عجله خاصي براي اين کار ندارد. بدون ديپلماسي آمريکا براي مهار تنش‌هاي اسرائيل و ايران را مهار کند، دولت بايدن درگير تنشي خواهد شد که توان آن را در حل معضلات داخلي نيز تحت تاثير قرار مي‌دهد.

آوريل هاينس مدير اطلاعات ملي در کنفرانس ۱۴ آوريل، ايران را به عنوان يکي از چهار تهديد اصلي آمريکا معرفي کرد. وي خاطرنشان کرد: ما انتظار داريم که ايران دست به اقداماتي بزند که مي‌تواند تنش‌ها را تشديد کرده و منافع آمريکا و متحدانش را در سال آينده تهديد کند. اين ارزيابي تا حدي ناشي از نااميدي‌هاي ايران در داخل و خارج از کشور است. تحريم‌ها اقتصاد ايران را ويران کرده است. موارد ابتلا به کوويد -۱۹ در حال افزايش است. در اين بين ايران خواسته‌هاي حداکثري از جمله لغو تمامي تحريم‌ها را خواستار شده است.

تا به امروز، تهران در پاسخ به حملات آمريکا و اسرائيل از جمله ترور دانشمند برجسته ايراني و خرابکاري در سايت‌هاي هسته‌اي اين کشور، کاملاً ريسک پذير بوده است، اما اين وضعيت مي‌تواند تغيير کند.

تصميم ايران براي شروع غني سازي ۶۰ درصد اورانيوم نشاني واضح از اين بود که اين کشور براي دستيابي به اورانيوم ۹۰ درصد غني شده تلاش مي‌کند. البته رسيدن به اين قابليت به هيچ وجه بيانگر اين نيست که تهران مي‌تواند بلافاصله بمب بسازد يا حتي تصميم به انجام آن گرفته است، اما در صورت شکست مذاکرات، اين کشور به توليد سانتريفيوژ‌هاي پيشرفته براي ايجاد مواد شکاف پذير ادامه خواهد داد. دولت اسرائيل به شدت هشدار داده است که بازگشت به توافق هسته‌اي بدون اعمال هيچ گونه تغييري غيرقابل تحمل است. اگر آمريکا و ايران در اين شرايط به انطباق کامل به برجام بازگردند، ممکن است تنش افزايش يابد. دير يا زود، اسرائيل احتمالاً با استفاده از نيروي نظامي سعي در جلوگيري از افزايش سطح اورانيوم غني شده توسط ايران خواهد داشت و در آن صورت پاي آمريکا نيز به درگيري کشانده خواهد شد.

مشغله و محدوديت
جو بايدن در جريان مبارزات رياست جمهوري خود قول بازگشت سريع به توافق هسته‌اي ۲۰۱۵ ايران را داد. وي با سخت‌ترين شرايط براي بهبود وضعيت داخلي کشور از زمان فرانکلين روزولت به اين سو روبرو است و اولويت‌هاي داخلي، ورود مجدد به توافق هسته‌اي ايران را دشوار مي‌کند.

مشکل بايدن، سياست‌هاي دونالد ترامپ، رئيس جمهور سابق آمريکا است. دولت ترامپ به دلايل حقوق بشري و ضد تروريسم تحريم‌هاي پرشماري را عليه ايران اعمال کرد. از آنجا که اين تحريم‌ها تحت توافق هسته‌اي نيستند، بازگشت به توافق نامه باعث لغو آن‌ها نخواهد شد. ايران، اما خواستار برداشته شدن همه اين تحريم‌ها قبل از اجراي تعهدات هسته‌اي خود است.

حاميان کمي در واشنگتن براي بازگشت به توافق هسته‌اي ۲۰۱۵ با ايران با همان شرايط قبلي وجود دارد. جمهوري خواهان و حتي برخي از دموکرات‌هاي سرشناس اکنون با آن مخالف هستند. همه اين عوامل، همراه با نياز به ذخيره سرمايه سياسي براي برنامه داخلي دولت، باعث شده تا بايدن از خطر هسته‌اي شدن ايران جلوگيري کند.

اقدامات تازه اسرائيل عليه ايران بيانگر نگراني‌هاي امنيتي نخست وزير بنيامين نتانياهو و افزايش بي اعتمادي وي به آمريکا است. نتانياهو اعتقاد ندارد که آمريکا تهديد‌هايي را که برنامه هسته‌اي ايران و توانايي‌هاي موشکي براي اسرائيل ايجاد مي‌کند جدي بگيرد. از نظر وي، بايد به تحريم‌هاي سختگيرانه‌اي که دولت ترامپ پس از خروج از اين توافق عليه ايران اعمال کرد، فرصت بيشتري داده شود تا ايران را به کلي تغيير دهد. اگر آمريکا بدون تغيير در توافق هسته‌اي براي پرداختن به برنامه موشک بالستيک ايران يا فعاليت‌هاي آن در منطقه، مجدداً وارد توافق شود، اسرائيل در موقعيتي غيرقابل تحمل قرار خواهد گرفت.

نتانياهو دلايلي براي اطمينان به توانايي دولتش در گرفتن اين امور به دست خود دارد. برخلاف چندين سال پيش، اکنون نتانياهو از حمايت رئيس ستاد ارتش ژنرال آويو کوخاوي برخوردار است. توانايي‌هاي نظامي اسرائيل بسيار پيشرفته‌تر از حتي چند سال پيش است. اسرائيل مسير‌هاي پرواز بر فراز عربستان سعودي و ساير کشور‌هاي حوزه خليج فارس را ايمن کرده و تانکر‌هاي سوخت پيشرفته از آمريکا سفارش داده است. اين پيشرفت‌ها به طور چشمگير توانايي نيروي هوايي اسرائيل را بهبود مي‌بخشد. علاوه بر اين، تل‌آويو اکنون به پايگاه‌هايي در امارات متحده عربي دسترسي دارد که از آنجا مي‌تواند عليه ايران، درست در آن سوي خليج فارس، دست به عمليات بزند.

علاوه بر اين، افزايش تنش با ايران ممکن است براي نتانياهو جذاب باشد، زيرا وي با مشکلات داخلي از جمله اتهامات فساد مالي و بن بست سياسي رو به رو است. نخست وزير اسرائيل بيش از حد تمايل دارد که دولت را فقط براي فرار از مشکلات قانوني خود به جنگ سوق دهد، بدون شک او از هرگونه درگيري سود خواهد برد، زيرا مردم اسرائيل نمي‌خواهند نخست وزير زمان جنگ را محاکمه کنند، محاکمه‌اي که احتمالاً به تعويق مي‌افتد و مخالفان سياسي مجبور مي‌شوند در ائتلاف وحدت ملي پيرامون او تجمع کنند.

براي خارج کردن نتانياهو از مسير فعلي تنش با ايران، گزينه‌هاي ساده‌اي در دسترس آمريکا نيست. نتانياهو معتقد است که او مي‌داند چگونه واشنگتن را اداره کند. او در ميان حزب جمهوري خواه و همچنين در ميان بسياري از دموکرات‌ها حمايت قابل توجهي دارد. وي همچنين محاسبه کرده که دولت بايدن با درگيري عمومي با اسرائيل نمي‌خواهد دستور کار قانونگذاري داخلي خود را به خطر بيندازد.

در واقع، تنها سياست آمريکا که ممکن است نتانياهو را از راهي که منجر به جنگ مي‌شود باز دارد، ديپلماسي قوي است. واشنگتن بايد به نتانياهو بفهماند که تشديد بيشتر تنش با ايران به روابط آمريکا و اسرائيل آسيب مي‌رساند و دولت در برابر فشار‌هاي سياسي داخلي عقب نشيني نخواهد کرد. در همان زمان، دولت بايد ساير امضا کنندگان توافق هسته‌اي را تحت فشار قرار دهد تا بدون هيچگونه قطعيت به ايران بگويد اقدامات آن تحريک آميز است، برخي از مواضع آن در مذاکرات وين غير منطقي است و زمان براي بازگشت به برجام هم رو به پايان است.

موضع قاطعانه با اسرائيل و ديپلماسي سخت در مورد توافق هسته‌اي فقط ممکن است به آمريکا اجازه دهد تا مانع از افزايش خطرناک تنش بين اسرائيل و ايران شود.

مشارکت در يک چهارراه
اسرائيل و ايران به طور موقت در درگيري هرچند سطح پايين قرار گرفتند. در اين شرايط، برنامه هسته‌اي ايران دو قدم جلوتر مي‌رود و اسرائيلي‌ها آن را حداقل يک قدم به عقب مي‌رانند. اسرائيل همچنان سياست خود يعني ترورها، حملات سايبري و بمب گذاري‌ها را ادامه مي دهد تا برنامه ايران را دچار مشکل کند، تلاش‌هاي آمريکا را براي وارد کردن مجدد توافق هسته‌اي ناکام بگذارد و مقامات ايراني را از بازگشت به برجام منصرف کند. اسرائيل همچنين به افزايش توانايي‌هاي نظامي خود ادامه خواهد داد.

اين سناريو البته ممکن است ثبات طولاني مدت را حفظ نکند آن هم به اين دليل که هدف واقعي اسرائيل ايجاد واکنش از سوي ايران است. اسرائيل نمي‌تواند بداند کدام يک از حملاتش پاسخ ايران را در پي خواهد داشت که مي‌تواند منجر به تشديد به سابقه تنش شود و هيچ کس نمي‌داند که در چه سطحي از غني سازي هسته‌اي يا انباشت مواد شکاف پذير، حمله همه جانبه اسرائيل به ايران آغاز خواهد شد.

اين هفته، برخي از مقامات ارشد امنيتي اسرائيل از جمله مشاور امنيت ملي و مدير اطلاعات نظامي اين کشور، به همراه رئيس موساد براي گفتگو‌هاي فشرده در مورد ايران از واشنگتن ديدار کردند. طبق گزارش مطبوعات اسرائيل، با اين حال، به مقامات اسرائيلي دستور داده شده است که در مورد جزئيات مذاکرات فعلي در وين درباره توافق هسته‌اي صحبت نکنند.

دولت اسرائيل، استراتژي خاص خود را دنبال مي‌کند، آن‌ها به دنبال همکاري مشترک با دولت آمريکا هستند تا اهداف خود را براي انسجام داخلي و ثبات خاورميانه تحقق بخشند. مبارزات انتخاباتي فعلي نتانياهو نبرد‌هاي نخست وزير اسرائيل با روساي جمهور دموکرات را تداوم بخشيده و همکاري را که ظاهراً مشخصه اتحاد ديرينه دو طرف است، تضعيف مي‌کند. شايد منافع آمريکا و اسرائيل در مقطع فعلي ناسازگار باشند. نخست وزير اسرائيل مطمئناً وظيفه دارد امنيت دولت خود را حفظ کند، اما يک رئيس جمهور آمريکا نيز چنين مي‌کند.