تراشه ای که جهان تکنولوژی را متحول میکند
دنياي اقتصاد/گوردون مور بنيانگذار شرکت اينتل در سال ۱۹۶۵ قاعدهاي براي بيان رشد سريع پردازندهها گذاشت که به قانون مور مشهور شد؛ اينکه تعداد ترانزيستورهاي روي يک تراشه با مساحت ثابت هر ۲ سال، بهطور تقريبي دو برابر ميشود. اين قاعده تا يکي دو سال پيش هم همچنان برقرار بود تا اينکه بنيانگذار شرکت انويديا در سال ۱۳۹۷ اعلام کرد که اين قانون منسوخ شده است؛ چراکه ديگر نميتوان از نظر فيزيکي تعداد ترانزيستورهاي روي يک تراشه را بيش از اين بالا برد اما حالا يک اتفاق بزرگ توسط غول تراشه سازي جهان IBM افتاده و آن توليد تراشه ۲ نانو متري است (دو نانومتر کوچکتر از عرض يک مولکول DNA انسان است). تراشهاي که ميتوان آن را سريعترين و کوچکترين پردازنده جهان خواند. با چنين تحولي در اندازه يک پردازنده به زودي شاهد تراشههايي با ابعاد ميکروسکوپي ولي بسيار قدرتمند خواهيم بود و خبر خوب اينکه اين تحول چندان دور نيست. اواخر امسال يا سال آينده اين تراشهها را روي محصولات بازار خواهيم ديد.
اين اتفاق در برهه حساسي در جهان تکنولوژي رخ داده است؛ در زماني که تقاضا براي تراشه- از همه نوع- به خصوص پردازندههايي که بتوانند انرژي کمتري مصرف کنند، بسيار بالاست، در عصر رايانش هيبريدي، هوش مصنوعي و اينترنت اشيا تقاضا روز به روز براي تراشههاي قدرتمندتر و کممصرفتر بالا ميرود و اگر اين تراشه جديد آنطوري کار کند که IBM ميگويد بازارها از آن بسيار استقبال خواهند کرد.
سرعت بيشتر و مصرف کمتر
يکي از بزرگترين چالشهاي صنعت تکنولوژي در ساخت گوشي يا خودروي الکتريکي يا هر محصول هوشمند ديگر ميزان مصرف انرژي است. بهرغم رشد قابل توجه تکنولوژي در همه عرصهها، تکنولوژي باتري هنوز همپاي ديگر صنايع رشد نکرده است و از اين رو رفتار کاربران در مواجهه به دستگاههاي جديد با رفتار يک دهه قبل آنها چندان تفاوتي ندارد. بسياري از ما وابسته به شارژ گوشي و ديگر محصولات تکنولوژي خود هستيم و اين يکي از مهمترين دغدغههاي انسان امروزي است. IBM اما ميگويد که تراشه جديد بهگونهاي طراحي شده که 45 درصد عملکرد بهتر و 75 درصد انرژي کمتري را نسبت به پيشرفتهترين پردازندههاي امروزي-تراشههاي 7 نانومتري- ارائه ميکند. افزايش تعداد ترانزيستورها در هر تراشه آنها را سريعتر و کارآمدتر ميکنند.
فارغ از نتايج علمي، نتايج تجاري اين پيشرفت بسيار قابلتوجه است. با استفاده از چنين تراشههايي عمر باتري يک گوشي هوشمند به اندازهاي افزايش پيدا ميکند که هر چهار روز يکبار نياز به شارژ داشته باشد.
يک اتفاق بزرگ ديگر حاصل از اين تکنولوژي جديد کاهش ميزان کربن توليد شده توسط ديتاسنترها در سراسر جهان است. ديتاسنترها هم اکنون يک درصد انرژي جهان را مصرف ميکنند و تغيير پردازنده همه سرورهاي آنان با تراشههاي دو نانومتري ميتواند به ميزان زيادي باعث کاهش مصرف انرژي در اين واحدها شود. همچنين با سرعت گرفتن پردازش لپتاپهاي مجهز به اين تراشه باعث سرعت گرفتن اجراي برنامهها يا تحول اپليکيشنهايي مثل ترجمه هوشمند يا همچنين سرعت بيشتر براي اينترنت ميشود.
چنين پردازندههايي همچنين در صنايع درحال گسترشي مثل اتومبيلهاي خودران به سرعت ميتواند تحول ايجاد کند، بهخصوص با سرعت دادن در سيستمهاي شناسايي موانع، عملا سرعت عملکرد اين خودروها را افزايش ميدهد.
50 ميليارد ترانزيستور روي نوک انگشت
IBM ميگويد با طراحي اين تراشههاي دو نانومتري مقايسپذيري پيشرفته اين تراشه با تکنولوژي نانوشيت انجام ميگيرد که نزديک به پنج سال قبل IBM آن را با طراحي تراشههاي 5 نانومتري آغاز کرد. اما پيشرفت اخير به اين شرکت اجازه ميدهد که روي يک تراشه به اندازه يک ناخن 50 ميليارد ترانزيستور تعبيه کند. تعبيه تعداد بيشتري ترانزيستور روي يک تراشه به معني اين است که طراحان تراشه ميتوانند محصولات هوشمندتر (مثلا در حوزه هوش مصنوعي روباتهاي بهتر يا سرويسهاي ابري کارآمدتر) با قابليتهاي پردازشي سريعتر توليد کنند. همچنين در زمينه امنيت نيز ميتوان به رشد قابليتهاي امنيتي بيشتر- در حوزه سختافزار- با توسعه اين تکنولوژي اميدوار بود. IBM درحالحاضر برنامههاي ديگري در سطح هسته و در سختافزارهاي خود در دست توسعه دارد که از جمله آنها ميتوان به آخرين نسل سختافزارهاي اين شرکت يعني IBM POWER10 و IBM z15 اشاره کرد.
IBM اساسا شرکتي است که به توليد نيمههاديهاي انقلابي مشهور است. نخستين تکنولوژيهاي پردازش تراشههاي 5 و 7 نانومتري، DRAM تک سلولي، پردازندههاي چند هستهاي و... از جمله دستاوردهاي اين شرکت در سالهاي اخير است. البته بايد اين را هم اضافه کرد که در طراحي تراشه هميشه همانطور که برنامهريزي شده پيش نميرود، به عنوان مثال ميتوان به پروژه مشترک بين شرکت اينتل و ميکرون براي توليد پردازنده 3D Xpoint اشاره کرد که هر دو شرکت در سال 2015 آن را اعلام کردند و پس از سه سال متوقف شد که دو شرکت ميليونها دلار و هزاران ساعت صرف توسعه آن کرده بودند.
اين نخستين بار نيست که IBM از عرضه يک تراشه کوچک خبر ميدهد. سه سال قبل اين شرکت کوچکترين کامپيوتر جهان را به بازار معرفي کرد. در مراسم Think 2018 اين شرکت محصولي را که آن هم از يک بند انگشت انسان کوچکتر بود به بازار معرفي کرد.
براساس اعلام اين شرکت اين دستگاه که اجزاي آن با ميکروسکوپ قابل مشاهده بود قدرتي برابر با تراشه x86 سال 1990 داشت که طبق گفته شرکت، توليد اين کامپيوتر چيزي کمتر از 10 سنت هزينه خواهد داشت و همچنين حاوي صدها هزار ترانزيستور خواهد بود. اين ترانزيستورها به اين رايانه امکان بررسي، آناليز، برقراري ارتباط و حتي پردازش ديتا را ميدهند.
نکته جالب اين بود که اين دستگاه کوچک بهخوبي با شبکه بلاکچين کار ميکند و در اصل يک منبع ديتا براي اپليکيشنهاي بلاکچين محسوب ميشود. اين دستگاه قادر است در رديابي محمولهها و تشخيص دزدي و موارد مشابه بهکارگرفته شود. علاوه بر اين، کامپيوتر کوچک شرکت IBM ميتواند در زمينه هوش مصنوعي مثلا دستهبندي اطلاعات نيز عملکرد جزئي داشته باشد.
شرکت IBM در آن زمان گفته بود که اين تازه شروع کار است و تا 5 سال آينده کامپيوترهايي از اين کوچکتر هم معرفي ميشوند و قادر خواهند بود در بسياري از ديوايسها و تجهيزات روزمره کاربران بهکارگرفته شوند.
IBM و تعديل نيرو
هرچند غول سختافزاري آمريکايي نشان داده هنوز هم بعد از سالها در زمينه دانش و تکنولوژي يک برند بزرگ در بازار است اما اين شرکت سال گذشته با دشواريهاي زيادي رو به رو بود. سال گذشته اين شرکت براي نخستين بار تحت مديريت آرويند کريشنا از تعديل نيرو خبر داد.
اين مدير ارشد اجرايي IBM يک ماه قبل از اين تعديل نيرو سکان اين شرکت را در دست گرفته و گفته بود از زمان در اختيار گرفتن سکان شرکت در ماه گذشته گفته تلاش ميکند نام و کسبوکار شرکت مشهور و قديمي جهان تکنولوژي را دوباره به اوج برساند.
اين تعديل نيرو در زماني اعلام شد که بحران کرونا همه آمريکا و بسياري از نقاط جهان را در بر گرفته بود. اما اين شرکت در آن زمان اعلام کرد: «IBM در يک بازار فوق رقابتي فعاليت ميکند و از اين جهت نياز به انعطاف و تلفيقي از مهارتها و ارزشهاي بالايي در فضاي کار اين شرکت است و اين تصميم در جهت رشد کسبوکار شرکت در درازمدت اتخاذ شده است.»
اين تعديل نيروي IBM تعداد افراد بيکار شده در صنعت تکنولوژي را افزايش داد و در زماني اعلام شد که شرکت اچپي هم برنامهاي براي کاهش هزينهها از جمله کاهش حقوقها را اعلام کرده بود.
IBM گفته بود براي کساني که از اين شرکت تعديل ميشوند پوشش بيمهاي با تخفيف تا پايان سال 2021 در نظر گرفته است.