برگزیده

نیویورک تایمز: گره های اصلی مذاکرات بر سر چیست؟

انتخاب

بروزرسانی 1400/02/23 - 22:25

نیویورک تایمز: گره های اصلی مذاکرات بر سر چیست؟

انتخاب/متن پيش رو در انتخاب منتشر شده و انتشار آن به معني تاييد تمام يا بخشي از آن نيست

نيويورک تايمز در گزارشي به قلم استيفن ارلانگر و ديويد سنگر نوشت: جو بايدن، رئيس‌جمهور آمريکا و مقامات ايران مي‌گويند که هدف مشترکي دارند؛ اين که هر دو مي‌خواهند به توافق هسته‌اي که دونالد ترامپ رئيس جمهور پيشين آمريکا سه سال پيش از آن خارج شد بازگردند و توافقي را دوباره برقرار سازند که ايران در ازاي لغو تحريم‌ها، محدوديت‌هايي را بر توليد سوخت هسته‌اي‌اش اعمال کند. اما پس از پنج هفته پيش رفتن مذاکرات وين معلوم شده است که توافق قبلي که مفاد آن دقيقا تشريح شده است، ديگر به کار هيچ يک از طرفين نمي‌آيد، حداقل در دراز مدت.

ايراني‌ها مي‌خواهند مجاز به نگه داشتن تجهيزات توليد سوخت هسته‌اي پيشرفته‌اي باشند که پس از خروج دولت ترامپ از توافق در تاسيساتشان نصب کردند و به نظام مالي جهاني بپيوندند که امري فراتر از دستاوردهاي حاصل از توافق هسته‌اي است. دولت بايدن مي‌گويد که احياي توافق پيشين فقط يک نقطه شروع است و بايد فورا به دنبال آن، توافقي در زمينه محدود ساختن برنامه موشکي حاصل شود و تا دهه‌ها توليد سوخت هسته‌اي کافي براي تهران را ناممکن ساخت. ايران معتقد است که امکان چنين چيزي وجود ندارد.

احياي توافق هسته‌اي با تمام نقص‌هايش به نظر انجام‌پذير است و گفت‌وگوها با مقامات ايراني، اروپايي و آمريکايي نيز گوياي اين است. اما رسيدن به چيزي که آنتوني بلينکن وزير امور خارجه آمريکا آن را توافقي طولاني‌تر و مستحکم‌تر خوانده است، توافقي که ايران را از انباشت مواد هسته‌اي براي نسل‌ها باز مي‌دارد، آزمايش‌هايش موشکي‌اش و آن‌چه حمايتش از گروه‌هاي تروريستي خوانده شده را باز مي‌دارد، بيش از هميشه دست نيافتني به نظر مي‌رسد.

اين به طور بالقوه يک آسيب‌پذيري بزرگ سياسي براي بايدن است که مي‌داند نمي‌تواند به سادگي آن‌چه دولت اوباما شش سال پيش مذاکره کرد را بازگرداند و در عين حال وعده‌هايي نامعلوم بدهد که چيزي بزرگ‌تر و بهتر را ممکن است در بر داشته باشد.

به باور ولي نصر، يک مقام پيشين آمريکايي که اکنون عضوي از دانشکده مطالعات پيشرفته بين‌المللي دانشگاه جان هاپکينز است، ايران و آمريکا واقعا در حال مذاکره بر سر دو [خواسته] مجزا هستند و به همين دليل است که مذاکرات اين قدر کند پيش مي‌روند.

ايران حتي از گفت‎ وگو درباره توافقي بزرگ‌تر هم خودداري مي‌کند. مقامات آمريکايي‌ مي‌گويند هنوز واقعا معلوم نيست که ايران مي‌خواهد برجام که مورد استهزاي تندروهاي داخلي آن نيز قرار مي‌گيرد، احيا شود يا نه.

در ادامه اين گزارش به نقش رژيم صهيونيستي در روند مذاکرات هسته‌اي و احياي توافق اشاره شده و آمده است: اسرائيلي‌ها که بيرون از مذاکرات انتظار مي‌کشند، به کارزار خرابکاري و ترور در راستاي متوقف ساختن برنامه هسته‌اي ايران و شايد خود مذاکرات ادامه مي‌دهند. از اين رو، رفتن رئيس موساد اخيرا به واشنگتن و ديدار با بايدن مورد توجه قرار گرفت. شکاف در اين زمينه ميان اسرائيل وآمريکا باقي است.

در ديدار هفته گذشته مقامات واشنگتن و تل آويو که بلينکن، ويليان جي برنز رئيس سيا و جيک ساليوان مشاور امنيت ملي کاخ سفيد در آن حضور داشتند، مقامات اسرائيلي به دولت بايدن گفتند که بازگشت به توافق قبلي ساده‌لوحانه است که به باورشان در برگيرنده گشايش هسته‌اي در همان ابتدا است. معاونان ارشد بايدن نيز گفتند که سه سال فشار حداکثري بر ايران که توسط دولت ترامپ اعمال شد، نتوانست دولت آن را در هم بشکند. در عوض، رسيدن به يک استانه هسته‌اي را تسريع بخشيد. بايدن بايد با کنگره آمريکا نيز رو به رو شود که نسبت به يک توافق تا حد زيادي دچار ترديد هستند و بيشتر با نگراني‌هاي اسرائيل هم‌سويند.

دولت ترامپ ۱۵۰۰ تحريم را در راستاي تلاش براي ممانعت از احياي توافق هسته‌اي بر ايران را اعمال کرد يا بازگرداند. تحريم‌ها بسته به اين که تا چه حد با توافق هسته‌اي ناسازگارند، در سه دسته‌بندي سبز، زرد و قرمز قرار مي‌گيرند.

سبزها لغو مي‌شوند، درباره زردها بايد مذاکره کرد و قرمزها به طور مثال تحريم‌ها عليه افراد به خاطر تخطي از حقوق بشر، سر جايشان باقي مي‌مانند. تصميم‌گيري بر سر اين که کدام تحريم‌ها لغو شوند، از حساسيت سياسي براي هر دو کشور برخوردار است. به طور مثال، ايران درباره دسته‌بندي زرد تاکيد دارد که تحريم دولت ترامپ عليه بانک مرکزي آن که تحت عنوان تروريسم بود، بايد لغو شود چون به تجارت خسارت مي‌زند. از سوي ديگر و در خصوص تحريم‌هاي زرد، مقامات آمريکايي مي‌گويند که براي واشنگتن پيچيده‌تر خواهد بود که تحريم تروريستي عليه سپاه پاسداران ايران را لغو کند.

سوال اين است که بايدن چطور ايران را ترغيب خواهد کرد درباره توافقي بهتر يا جديد مذاکره کند. مقامات آمريکايي که در حال تلاش براي احياي توافق اصلي هستند، هيچ پاسخي براي اين مسئله ندارند اما تاکيد مي‌کنند که ايران هم خواستار منافع بيشتر نسبت به آن‌ چيزي است که توافق قبلي ارائه مي‌کرد، بنابراين، بايد تمايل به مذاکره بيشتري داشته باشد. آمريکايي‌ها مي‌گويند که آماده مذاکره درباره تقويت توافق در راستاي منافع دوجانبه هستند اما معتقدند اين تصميم‌گيري بر عهده ايران خواهد بود.

مقامات اطلاعاتي آمريکا مي‌گويند که اگرچه ايران ظرفيت توليد مواد هسته‌اي خود را تقويت کرده و احتمالا تنها چند ماه تا به توليد اورانيوم به اندازه کافي غني شده براي يک يا دو بمب فاصله دارد، حتي اکنون، هيچ مدرکي وجود ندارد که ايران در حال کار براي ساخت کلاهک هسته‌اي باشد. آوريل هاينس، مدير اطلاعات ملي، ماه گذشته در گزارشي گفت: ما همچنان ارزيابي مي‌کنيم که ايران در حال حاضر فعاليتهاي اساسي در زمينه توليد سلاح هسته‌اي را انجام نمي‌دهد.

در حال حاضر اسرائيلي‌ها بيشتر از هميشه نسبت به توافق بدبين هستند و استدلال مي‌کنند که دانشمندان ايراني قبلاً کارهاي گسترده‌اي در زمينه طراحي کلاهک انجام داده بودند.

آقاي بلينکن مي‌گويد که مذاکرات وين براي بازگشت به ثبات و نظارت بر برنامه هسته‌اي ايران است که توافق سال 2015 آن را به ارمغان اورده بودتا زماني که توسط آقاي ترامپ کنار گذاشته شود.

آقاي بلينکن با اشاره به قرارداد هسته‌اي سال 2015 گفت: بنابراين هيچ چيز ساده‌اي در اين مورد وجود ندارد. برعکس، اين يک روش کاملاً واضح براي مقابله با مشکلي است که به طور موثر توسط برجام برطرف شد. ما بايد ببينيم آيا مي‌توانيم دوباره همان کار را انجام دهيم.