بازار نفت در انتظار توافق هستهای
دنياي اقتصاد/متن پيش رو در دنياي اقتصاد منتشر شده و انتشار آن به معناي تاييد تمام يا بخشي از آن نيست
اعلام خبر لغو تحريمها عليه سه مقام نفتي سابق ايران، بازار طلاي سياه را دچار شوک بزرگي کرد و آن را در سرگيجهاي فرو برد که منجر به نوسانات چند ساعته نفت در بازار جهاني شد. نوساناتي که ناشي از سوء تفسير تجار در بازار بود و با توضيح مقامات آمريکايي متوقف شد. وسواس برجامي بازار نفت اما کماکان ادامه دارد و شرکتها و نهادهاي مختلف در حال تحليل آن هستند.
بازار جهاني نفت روز پنجشنبه در حالي که مشغول طي کردن مسير افزايشي خود بود، با اعلام خبر لغو تحريمها عليه سه مقام سابق ايراني در حوزه نفت و انرژي دچار شوک شد. بسياري از تجار تصور ميکردند که اعلام اين خبر نشان حصول توافق و لغو تحريمها عليه ايران است، اما اين ديدگاه که به معناي رشد احتمالي عرضه در بازار نفت بود، به سرعت توسط مقامات آمريکايي رد شد. مقامات آمريکايي گفتند که اين رفع تحريمها، يک روال کاملا عادي از سوي وزارت خزانهداري اين کشور بوده و ربطي به مذاکرات هستهاي ايران ندارد. مدير سرويس ريسکهاي ژئوپليتيک شرکت راپيدان انرژي به پلتس گفت که اين شوک بازار نفت بيدليل بوده است، چرا که حتي در صورت دستيابي به توافق هستهاي، فرآيند لغو تحريمها ميتواند يک تا سه ماه به طول بينجامد. با اين حال شرکت راپيدان انرژي در ابتداي ماه جاري تخمين زد که به احتمال ۶۰ تا ۷۰ درصد ايران و طرفين بينالمللي بر سر مذاکرات در همين ماه ژوئن به نتيجه برسند. از سوي ديگر اما پلتس فکر ميکند لغو تحريمهاي ايران تا ماه سپتامبر انجام نخواهد شد و در ماه دسامبر است که نفت ايران به بازارهاي رسمي باز ميگردد. در بازار روز جمعه هم نفت به روند افزايشي خود ادامه داد و در مسير ثبت سومين سود هفتگي پياپي قرار گرفت. پس از آنکه در روز پنجشنبه برنت و وست تگزاس اينترمدييت اوجهاي جديد قيمتي چند ساله براي خود ثبت کردند، در روز گذشته با انتشار گزارشهاي خوشبينانه گلدمن ساکس و آژانس بينالمللي انرژي خوشبينيها به آينده تقاضا و قيمت نفت در بازار افزايش يافت. از سوي ديگر هم افزايش ترافيک جادهاي در آمريکا و اروپا عامل ديگري بود که به رشد بهاي طلاي سياه تا بعدازظهر روز جمعه کمک کرد.
سوءتفسير در تحريمهاي لغو شده آمريکا
معاملهگران در بازار جهاني نفت در روز پنجشنبه ۱۰ ژوئن پس از انتشار اخباري درباره لغو تحريم عليه چند شخصيت ايراني، آماده آن شده بودند که به سرعت پايان تحريمهاي نفتي عليه ايران اعلام شود؛ اما تحليلگران گفتند که انتظار دارند دولت بايدن پس از دستيابي به توافقي با ايران بر سر پرونده هستهاي، از چند هفته تا چند ماه طول بکشد که تحريمهاي اين بخش را از ميان بردارد.
همين تفسير اشتباه معاملهگران نفتي درباره يک روال معمول وزارت خزانهداري ايالات متحده که مربوط به لغو تحريم عليه برخي اشخاص و شرکتها است، در روز پنجشنبه باعث شد ساعاتي بازار نفت با نااميدي براي افزايش قيمتها روبهرو شود. چرا که برخي از بازرگانان تصور ميکردند اين اعلام لغو تحريم به معناي آن است که ايالات متحده تحريمهاي گسترده خود عليه صنعت نفت ايران را لغو ميکند و اين امر ميتواند تاثير عمدهاي در عرضه جهاني نفت داشته باشد.
ساعاتي بعد اما سخنگوي وزارت امور خارجه آمريکا تصريح کرد که هيچ ارتباطي ميان لغو تحريمها عليه برخي مقامات سابق نفتي ايران و مذاکرات بر سر احياي برنامه جامع اقدام مشترک وجود ندارد.
دفتر کنترل داراييهاي خارجي در وبسايت خود اعلام کرد اين سه مقام سابق ايراني شامل احمد قلعهباني مديرعامل سابق شرکت ملي نفت ايران، فرزاد بازرگان مديرعامل شرکت هنگکنگ ايرانتريد و محمد معيني مدير بازرگاني شرکت نفت ايران اينترتريد بودهاند که از ليست تحريمها خارج شدهاند. براساس گزارش رويترز، دفتر کنترل داراييهاي خارجي همچنين شرکت کشتيراني سي چارمينگ و شرکت اوشينگ شيپ منيجمنت شانگهاي را از ليست تحريميها خارج کرد.
زمانبندي بازگشت نفت ايران
فرناندو فريرا، مدير سرويس ريسکهاي ژئوپليتيک شرکت راپيدان در مصاحبه با پلتس عنوان کرد در صورتي که حتي توافقي هم بر سر پرونده هستهاي ايران رخ دهد، نبايد منتظر جاري شدن فوري سيل بشکههاي نفت ايراني در بازار جهاني طلاي سياه بود. او در ادامه گفت: «احتمالا در صورت حصول توافق يک دوره انطباقپذيري خواهيم داشت که کشورها به تعهدات برجامي خود بازگردند و اين دوره ممکن است يک تا سه ماه طول بکشد.»
گفتوگوهاي غيرمستقيم ايران و ايالات متحده در وين طي هفته گذشته با هدف بازگشت طرفين به تعهدات برجامي ادامه پيدا کرد و تهران در ازاي پايبندي به تعهدات هستهاي خود به دنبال لغو تحريمهاي واشنگتن است.
واحد تجزيه و تحليل اساندپي گلوبال پلتس(S&P Global Platts Analytics) انتظار دارد ايالات متحده آمريکا تحريم بخشهاي نفت، پتروشيمي، حمل و نقل و برخي بخشهاي ديگر را تا ماه سپتامبر بردارد و ايران اجازه پيدا کند صادرات نفت خام و ميعانات خود را از روزانه ۶۰۰ هزار بشکه در ماه مه، به ۵/ ۱ ميليون بشکه در روز در ماه دسامبر برساند.
زمانبندي لغو تحريمهاي ايالات متحده گام به گام خواهد بود و اين مساله زمانبندي، خود يکي از همان مسائل پيچيده در مذاکرات وين است که طرفين کماکان به دنبال راه حلي براي آن هستند. در اصل، هر يک از طرفين ميخواهد که طرف مقابل در اثبات پايبندياش به توافق برجام پيشقدم شود.
هنري رم، تحليلگر ارشد گروه اوراسيا (Eurasia Group) روز ۷ ژوئن در پادکست Platts Capitol Crude عنوان کرد که ايران اصرار دارد پيش از آنکه اقدامات خود درباره مسائل هستهاي را انجام دهد، بتواند تاييد کند که آمريکا تحريمها را برداشته است. او گفت: «آمريکا نميتواند شرايطي که همه تحريمهاي ايران در آن رفع شود را بپذيرد و ايران نيز در حال حاضر مشغول تصميمگيري در اين باره است که آيا چنين چيزي کافي خواهد بود يا خير. تنها پس از آنکه ايران در اين مورد به نتيجهاي نهايي برسد، به توافق هستهاي بازخواهد گشت.»
وي همچنين افزود چيزي که دو طرف به نوعي نيازمند آن هستند، شکلي از اقدامات گام به گام و مرحلهاي است که به ايران اجازه ميدهد تا بتواند اقدامات رفع تحريم آمريکا را تاييد کند و در حالي که از مزاياي برجام بهرهمند ميشود، به شکل همزمان اقدامات لازم درباره برنامه هستهاي خود را اجرا کند.
مذاکرات وين که از اوايل ماه آوريل آغاز شد، بيشتر از پيشبيني بسياري از تحليلگران به طول انجاميده است، اما کماکان تحليلگران معتقدند که در کوتاهمدت دستيابي به توافق امکانپذير است. در يادداشت روز ۴ ژوئن گروه راپيدان انرژي پيشبيني شده است که به احتمال ۶۰ تا ۷۰ درصد، پيش از پايان ماه ژوئن احتمال حصول توافق وجود دارد، چرا که موضوعات باقيمانده قابل حل هستند و تنها به اراده سياسي طرفين بستگي دارد، که هنوز در دو سمت ماجرا اين اراده هم وجود دارد. راپيدان انرژي در پايان ميگويد که صحنهآرايي براي بازگشت نفت ايران ممکن است مدتي زمان ببرد، اما در نهايت انتظار داريم که توليد نفت ايران به ۵/ ۳ ميليون بشکه در روز بازگردد و در اوايل سال ۲۰۲۲ نيز به ۸/ ۳ ميليون بشکه در روز برسد.
خوشبينيها نسبت به آينده تقاضا در بازار
طلاي سياه در بازار معاملات آتي کماکان با خوشبيني آژانس بينالمللي انرژي و معاملهگران نسبت به آينده تقاضا به روند اميدوارکننده و رو به رشد خود ادامه ميدهد تا در مسير دستيابي به سومين رشد هفتگي متوالي قرار گرفته باشد. قراردادهاي آتي وست تگزاس اينترمدييت در بازار نايمکس نيويورک در هفته گذشته از ۷۰ دلار نيز عبور کردند و روز پنجشنبه اين شاخص نفتي در بالاترين سطح قيمتي خود از اکتبر ۲۰۱۸ تاکنون بسته شد.
روز گذشته آژانس بينالمللي انرژي در گزارش ماهانه جديد خود گفت که توليدکنندگان اوپک پلاس براي تامين تقاضاي جهاني که تا اواخر ۲۰۲۲ به سطح پيشاپاندمي ميرسد، بايد توليد نفت خود را افزايش دهند. اين نهاد ناظر بر بازار انرژي در گزارش خود آورده است: «گروه اوپک به رهبري عربستان و متحدانش به رهبري روسيه، در فاصله زماني ماههاي جولاي ۲۰۲۱ تا مارس ۲۰۲۲ فرصت افزايش عرضهاي برابر با روزانه ۴/ ۱ ميليون بشکه دارند.»
البته به نظر ميرسد بازگشت ايران به بازار جهاني نفت کمي معادلات افزايش عرضه اوپک پلاس را پيچيدهتر کند، چرا که ايران در اين توافق حضور دارد اما از محدوديتهاي توليدي معاف است. بانک سرمايهگذاري آمريکايي گلدمن ساکس هم در گزارش جديدي که در روز جمعه منتشر کرد، با توجه به خوشبينيهاي موجود درباره افزايش تقاضا از نفت ۸۰ دلاري گفت تحليلگران اين بانک انتظار دارند قيمت نفت خام برنت در تابستان سال جاري به ۸۰ دلار در هر بشکه برسد، چرا که با افزايش ميزان واکسيناسيون، فعاليتهاي اقتصادي تقويت خواهد شد. بحث بازگشت نفت ايران نيز در بازار مطرح است که به گفته برخي تحليلگران ميتواند براي اوپک پلاس چالشي جدي ايجاد کند. اما از سوي ديگر يکي از محرکهاي اصلي بهاي طلاي سياه افزايش ترافيک جادهاي در آمريکا، چين و بخشهايي از اروپا بوده که در آمريکا و اروپا ميزان آن تا حد زيادي به سطح پيشا همهگيري نزديک شده است. هر چند بخشهايي از آسيا و آمريکاي لاتين کماکان با کرونا درگير هستند و اين امر ميتواند چشمانداز افزايشي تقاضا را تا حدي تهديد کند.
تا لحظه تنظيم اين گزارش(ساعت ۱۵:۴۵ روز جمعه به وقت تهران) شاخص نفتي وست تگزاس اينترمدييت با ۳۵ سنت افزايش نسبت به قيمت بسته شده روز پنجشنبه به بهاي ۶۴/ ۷۰ دلار در بازار نايمکس معامله شد. شاخص نفتي برنت نيز به قيمت ۸۲/ ۷۲ دلار در هربشکه دست پيدا کرد که نشانگر رشد ۳۰ سنتي بهاي اين کاموديتي بوده است.