فرمانده ای که سالها از حملات رژیم اسرائیل جان سالم به در برده است
ايسنا/متن پيش رو در ايسنا منتشر شده و انتشار آن به معناي تاييد تمام يا بخشي از آن نيست
«فايل صوتي بيکيفتي که يک شبهنظامي فلسطيني چندي پيش منتشر کرد، حاوي تهديدهايي جدي براي اسرائيليها بود. صدايي که در اين فايل صوتي شنيده ميشد به اسرائيل هشدار ميداد که اگر خواستههاي حماس را برآورده نکنند، "هزينه سنگيني" خواهد پرداخت.»
جاشوا نوت، در گزارشي براي بي.بي.سي نوشته است: اين صداي محمد ضيف بود. فرمانده گريزپاي شاخه نظامي گروه حماس و يکي از اهداف اصلي اسرائيل که بعد از ۷ سال براي اولين بار از نقطهاي نامعلوم در غزه سکوت خود را ميشکست.
اما وقتي اين هشدار ناديده گرفته شد، جنگي ميان اسرائيل و غزه در گرفت که پس از ۱۱ روز در نهايت به آتشبس منجر شد.
به گزارش سازمان ملل متحد طي اين درگيريها که از ۱۰ تا ۲۱ ماه مه ادامه داشت، دست کم ۲۴۲ نفر در غزه و ۱۳ نفر در اسرائيل کشته شدند.
به گزارش اين سازمان دست کم ۱۲۹ نفر از کشتهشدگان در غزه، غيرنظامي بودند. ارتش اسرائيل ميگويد ۲۰۰ نفر از آنها شبهنظامي بودهاند و يحيي سنوار، رهبر حماس در غزه هم تعداد مبارزان کشته را ۸۰ نفر اعلام کرده است. اما محمد ضيف با وجود اين که در فهرست اهداف اصلي اسرائيل قرار داشت، در ميان کشتهشدگان نيست.
روزنامه نيويورک تايمز به نقل از هيداي زيلبرمن، سخنگوي ارتش اسرائيل نوشت: "در تمام طول عمليات سعي در کشتن محمد ضيف داشتهايم. "
يکي از مقامهاي ارتش اسرائيل به بيبيسي گفت در جريان درگيرها دست کم دو بار براي ترور محمد ضيف تلاش کردند اما او اين بار هم موفق به فرار شد. طبق گزارشها طي دو دهه گذشته او دست کم از ۷ حمله اسرائيليها جان سالم به در برده است.
اما اسرائيل که در درگيريهاي اخير موفق شد تعدادي از فرماندهان عاليرتبه حماس را به قتل برساند، ظاهرا از اين موش و گربه بازي طولاني با ضيف کلافه شده است.
متيو لويت، تحليلگر امنيت خاورميانه به بيبيسي گفت: "روشن است اسرائيليها فهرستي از افرادي را در اختيار داشتند که به اعتقاد آنها نقش مهمي در توانايي نظامي حماس بازي ميکنند. نام محمد ضيف هم احتمالا در راس اين فهرست قرار دارد."
"مهمان" نوار غزه
بخش عمده اطلاعاتي که در مورد ضيف وجود دارد، به گزارشهاي رسانههاي اسرائيلي و فلسطيني برميگردد. به گفته آنها محمد ضيف سال ۱۹۶۵ در اردوگاه پناهندگان خان يونس در غزه به دنيا آمده، زماني که اين منطقه تحت کنترل مصر بود.
نام شناسنامهاي او محمد دياب ابراهيم المصري است اما از آنجايي که براي فرار از حملات اسرائيل پيوسته محل اقامت خود را تغيير ميداد، لقب ضيف که در عربي به معناي "مهمان" است به او داده شد.
از سالهاي اوليه زندگي محمد ضيف اطلاعات چنداني وجود ندارد. او در بحبوحه درگيريهاي طولاني و طافتفرساي اسرائيل و فلسطينيان که ردپايي نا زدودني در خاورميانه برجاي گذاشت، بزرگ شد.
ضيف در دهه ۱۹۸۰ ميلادي و در عنفوان جواني به حماس پيوست، زماني که اين گروه تازه تشکيل شده بود. او که به مقاومت مسلحانه در برابر اسرائيل متعهد بود، خيلي زود در شاخه نظامي اين گروه موسوم به گردانهاي عزالدين قسام به درجات بالا رسيد.
"لويت" که قبلا مشاور امور ضد تروريسم وزارت امور خارجه آمريکا بوده، ميگويد: "او به عنوان يک مقام بسيار تندروي حماس در نظر گرفته ميشود." به گفته او ضيف به برخي از فرماندهان حماس از جمله يحيي عياش معروف به مهندس که در ساخت بمب مهارت ويژهاي دارد، نزديک بوده است.
عياش همان کسي است که بمبگذاريهاي مرگبار در اتوبوسهاي شهري اسرائيل در اوايل دهه ۹۰ به او نسبت داده ميشد. پس از ترور عياش در سال ۱۹۹۶ به دست اسرائيل، يک رشته بمبگذاريهاي ديگر هم در اتوبوسها صورت گرفت. ضيف که دستپرورده عياش بود براي برنامهريزي اين بمبگذاريها و برخي حملات ديگر عليه اسرائيليها مقصر شناخته شد.
اين اقدامات باعث جلب توجهها نسبت به ضيف و ارتقا مقام او شد. او در ۲۰۰۲ پس از ترور صلاح شهاده، بنيانگذار گردانهاي عزالدين قسام به عنوان فرمانده اين شاخه از حماس انتخاب شد.
طراحي موشک قسام، به عنوان سلاح ويژه حماس و حفر شبکهاي از تونلهاي زيرزميني در غزه از جمله اقداماتي است که در دوران رهبري ضيف صورت گرفتهاند. گفته ميشود خود ضيف براي مخفي شدن و فرار از حملات ارتش اسرائيل بيشتر وقت خود را در اين تونلها ميگذراند و عمليات نظامي حماس را هم از همانجا رهبري ميکند.
"گربهاي که ۹ جان دارد"
براي محمد ضيف، پنهان ماندن از ديد، حکم مرگ و زندگي را دارد.
در دهه ۲۰۰۰ ميلادي او توانست از ۴ حمله نيروهاي اسرائيلي جان سالم به در ببرد، هر چند به گفته اسرائيل او موقع فرار جراحتهايي ديده که برخي از آنها جدي و حتي شامل از دست دادن يک چشم و يک پا بودهاند.
يکي از مقامهاي اطلاعاتي پيشين ارتش اسرائيل بعد از حمله هوايي به خانه يک عضو حماس در سال ۲۰۰۶، تاييد کرد که ضيف به شدت مجروح شده است.
اين سرهنگ بازنشسته به بيبيسي گفت: "مردم تصور ميکردند او ديگر نميتواند به کار خود به عنوان يک فرمانده و يک طراح نظامي ادامه دهد. اما تا جايي که ميتوانست بهبود يافت."
ناکاميهاي اسرائيل در ترور ضيف باعث افزايش شهرت او در زمينه فرار شد به طوريکه دشمنان لقب "گربهاي که ۹ جان دارد" را به او دادند.
پنجمين تلاش براي ترور ضيف در جريان عمليات نظامي اسرائيل در غزه در سال ۲۰۱۴ اتفاق افتاد. وقتي در حمله هوايي اسرائيل به خانهاي واقع در محله شيخ رضوان غزه، همسر او، وداد و پسر شيرخوارهاش، علي کشته شدند. ارتش اسرائيل تصور ميکرد خود ضيف را هم کشته اما او در محل حمله نبود.
کمي بعد حماس اعلام کرد ضيف "زنده" است و "همچنان به رهبري عمليات نظامي اين گروه ادامه ميدهد."
کارشناسان حوزه امنيت ميگويند توانايي ضيف در فرار از ارتش اسرائيل را ميتوان تا حدي نتيجه اجتناب او از فناوري ارتباطات مدرن دانست.
لويت ميگويد: "اگر از تلفن و کامپيوتر استفاده نکنيد، سرويسهاي جاسوسي مدرن به سختي ميتوانند مکان شما را پيدا کنند."
به گفته ژنرال بازنشسته اسرائيلي، عمق تونلهاي حماس، اطلاعات قديمي و منسوخ، خطر تلفات جانبي و نقص فني سلاحها ميتوانند از جمله دلايل ديگر ناکامي اسرائيل در تلاش براي ترور ضيف باشد.
"منحصر به فرد"
يک روز پيش از پايان درگيريهاي اخير ميان غزه و اسرائيل، يکي از مقامهاي ارشد حماس به خبرگزاري آسوشيتدپرس گفت ضيف فرماندهي عمليات نظامي غزه را به عهده داشته است. گفته ميشود او از زمان اجراي آتشبس همچنان در سمت خود باقي است.
يکي از مقامهاي ارتش اسرائيل به بيبيسي گفت تلاشها براي ترور ضيف همچنان ادامه دارد، اما او اطلاعات بيشتري در رابطه با اين ماموريت محرمانه ارائه نداد.
لويت ميگويد از اين که اسرائيل روي ضيف انگشت گذاشته، تعجب نکرده اما معتقد است جان سالم به در بردن او از سوءقصدهاي بيشتر، فقط افسانههايي که در موردش وجود دارد را تقويت خواهد کرد.
او ميگويد: "دليل اصلي علاقه اسرائيل به نابودي ضيف اين است که او از اعضاي قديمي حماس است و از اين نظر جايگاه ويژهاي دارد. تعداد کمي از فرماندهان ارشد شبهنظامي هستند که از همان ابتداي تاسيس حماس در اين گروه حضور داشتهاند. او از اين نظر منحصر به فرد است."
زندگي محمد ضيف از بسياري جهات ديگر هم منحصر به فرد است، او رهبري است که حتي در خيابانهاي غزه عده کمي او را خواهند شناخت و تعداد کساني که با مواضع او موافق باشند حتي از اين هم کمتر است. لويت با استناد به دادههاي نظرسنجيها ميگويد به نظر نميرسد مردم فلسطين "آنقدرها هم شيفته تندروترين فرمانده حماس باشند."
با اين حال حتي پس از اعلام آتشبس، عدهاي از فلسطينيها همچنان نام ضيف را فرياد ميزدند. آنها در حالي که به اين مناسبت در ويرانههاي غزه جشن گرفته بودند، يک صدا ميخواندند: "با جان و خون خود تو را آزاد خواهيم کرد، ضيف."