عادی‌سازی تدریجی روابط ترکیه با اسراییل

اعتماد/متن پیش رو در اعتماد منتشر شده و بازنشر آن در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست

محمود فاضلی/ انتظار می‌رود اسحاق هرتزوگ رییس‌جمهور اسراییل در اواسط ماه مارس به ترکیه سفر کند. عادی‌سازی روابط بین آنکارا-تل‌آویو در فرآیندی که روسای جمهور در مرکز آن قرار دارند، انجام خواهد شد. عادی‌سازی روابط بین ترکیه و اسراییل برخلاف دوره‌های قبلی، نه به وزرای امور خارجه، بلکه به روسای جمهور دو کشور متمرکز است. اردوغان رییس‌جمهور ترکیه در 18 ژانویه 2022 اعلام کرد که همتای اسراییلی‌اش در این ماه به ترکیه خواهد آمد اما بعدا گفت که این سفر در اواسط ماه مارس انجام خواهد شد. اسراییل که مدت‌ها در مورد این سفر سکوت کرده بود در بیانیه‌ای اعلام کرد در تماس تلفنی اسحاق هرتزوگ رییس‌جمهور این کشور با اردوغان که به ‌منظور احوالپرسی و آرزوی سلامتی برای اردوغان که به اومیکرون مبتلا شده است، برقرار شد و دو طرف درباره سفر قریب‌الوقوع هرتزوگ به ترکیه صحبت کرده‌اند. 

---

بازار

---

روابط ترکیه و اسراییل که بزرگ‌ترین تنش تاریخ خود را در سال 2010 با بحران کشتی مرمره آبی (حامل کمک‌های انسان‌دوستانه برای مردم غزه) تجربه کرد و سفرای دو کشور پس از کاهش تنش روابط در سال 2016 به ‌طور متقابل منصوب شده بودند، در سال 2018 با تنش ناشی از تصمیم امریکا برای انتقال سفارتخانه این کشور در اسراییل به بیت‌المقدس دوباره به سطح کاردار کاهش یافت. درحالی که سفارتخانه‌ها در آنکارا و تل‌آویو فعال هستند، سفرهای متقابل نمایندگان طرفین برای گفت‌وگو در مورد مقدمات سفر هرتزوگ به ترکیه وضعیتی متفاوت از روندهای قبلی ایجاد می‌کند. 

روند اقداماتی که قرار است در چارچوب عادی‌سازی روابط دیپلماتیک که سال‌هاست در سطح پایین ادامه دارد، انجام شود نیز براساس مذاکرات طرفین مشخص خواهد شد. در روند عادی‌سازی، ترکیه باتوجه به انصراف امریکا از حمایت از پروژه خط لوله ‌گاز مدیترانه شرقی (EastMed) که انتقال گاز طبیعی از سواحل اسراییل به اروپا را درنظر داشت، به همکاری در زمینه انرژی اولویت خواهد داد. اولویت اسراییل در عادی‌سازی روابط با ترکیه را نیز روابط ترکیه با حماس که شامل اسکان برخی مقامات حماس در ترکیه نیز می‌شود، تشکیل می‌دهد. اسراییل قبلا برای همکاری با ترکیه در زمینه انرژی اعلام آمادگی کرده، ولی تاکید دارد این امر به روابط «ائتلاف استراتژیک» که با یونان و قبرس یونانی‌نشین در شرق مدیترانه تشکیل داده است، بستگی دارد.

چاووش اوغلو، وزیر خارجه ترکیه در موضع‌گیری اخیرش تاکید کرد: «برای انجام این سفر نیازی به تعیین سفیر نیست. دیدارهای متقابل برای رساندن روابط به نقطه خاصی انجام می‌شود. پیش‌بینی می‌شود پس از سفر هرتزوگ، انتصاب مجدد سفرا در دستور کار قرار گیرد. رییس‌جمهوری ما با رییس‌جمهوری و نخست‌وزیر اسراییل دیدار کرد. من با وزیر خارجه آنها دیدار کردم. عادی‌سازی روابط با اسراییل به منزله انصراف از مواضع اساسی ما نیست. روابط‌مان با اسراییل را به بهای دعوای فلسطین، به حالت عادی درنمی‌آوریم. این را طرف اسراییلی هم می‌داند. آیا ما می‌توانیم تخریب خانه‌های فلسطینی را بپذیریم؟ سیاست ما در این زمینه مشخص است.»

به ‌دنبال گفت‌وگوی تلفنی روسای جمهوری ترکیه و اسراییل رسانه‌های اسراییلی مدعی شدند برنامه دیدار رهبران دو کشور در دستور کار قرار دارد و نتیجه گرفتند این تماس تلفنی نشان می‌دهد که سیاست اردوغان درقبال اسراییل تغییر کرده و رییس‌جمهور ترکیه در ماه‌های اخیر برای ازسرگیری روابط خود با اسراییل تلاش کرده و رویکرد متفاوتی را در پیش گرفته است. به ادعای این قبیل رسانه‌ها، ترکیه در حال حاضر در یک بحران اقتصادی قرار دارد. اسراییل و برخی کشورهای منطقه از جمله یونان که رقیب ترکیه است، پیش‌تر قراردادی را برای انتقال گاز طبیعی از شرق دریای مدیترانه به اروپا امضا کردند. ترکیه به ‌شدت با این پروژه مخالفت کرد. اما زمانی که دولت بایدن از حمایت پروژه خط لوله مذکور منصرف شد، اردوغان این سیگنال را داد که می‌توانند همراه با اسراییل پروژه جدیدی را اجرا کنند. جدیت اردوغان در روابط با اسراییل را می‌توان از موضع‌گیری او در چند موضوع مختلف فهمید. در این راستا به عنوان نمونه به تغییر نگرش ترکیه نسبت به حماس و آزادی گردشگران اسراییلی بازداشت شده در استانبول اشاره شد. 

عادی‌سازی روابط با اسراییل البته با تنش‌هایی در داخل ترکیه روبه‌رو است. مواضع عبدالقادر کارادومان، نماینده مردم قونیه از حزب سعادت تلاش‌های دولت ترکیه برای عادی‌سازی روابط با اسراییل را خیانت به دعوای فلسطین می‌داند. به باور او، هرگونه توافق با اسراییل خیانت به همه مسلمانان، به‌ویژه مردم مظلوم فلسطین است که سرزمین‌های آنها غصب و خانه‌های‌شان غارت شده است. اسراییل یک دولت تروریستی و بزرگ‌ترین تهدید برای جغرافیای ما است. این اقدام واقعا از عقلانیت به دور است. چه چیزی تغییر یافت که شما امروز از رییس‌جمهوری اسراییل دعوت به‌عمل می‌آورید؟ هرتزوگ چه فرقی با نتانیاهوی قاتل دارد؟ آیا اسراییل تغییر کرده و ما خبر نداریم، یا شما خیلی تغییر کردید؟ آیا ظلمی ‌که به برادران فلسطینی ما اعمال می‌شود، پایان یافته و ما متوجه نیستیم؟ قرار بود در سال 2013 رییس‌جمهوری به غزه سفر کند، چه شد؟ آیا هنوز هم آرزو و برنامه سفر به غزه را دارد؟ در موقعیتی که ما در مورد زمان سفر اردوغان به غزه صحبت می‌کردیم، به ناگاه رییس دولت این کشور که به جنایتکار بودن مشهور است را به کشورمان دعوت کردند. همه باید بدانند که اسراییل دغدغه عادی‌سازی روابط خود با ترکیه را ندارد. آنها در راستای اعتقادات خود، پروژه «اسراییل بزرگ» را دارند و این پروژه از سوی امریکا و کشورهای غربی به ‌شکل «پروژه خاورمیانه بزرگ» به افکار عمومی دنیا معرفی می‌شود. ما به میزبانی از رییس‌جمهوری کشوری که انسان‌های مظلوم از جمله کودکان را به قتل می‌رساند، راضی نیستیم.» 

به پیج اینستاگرامی «آخرین خبر» بپیوندید
instagram.com/akharinkhabar