فصل داغ تغییرات اقلیمی
آرمان ملی/متن پیش رو در آرمان ملی منتشر شده و انتشار آن در آخرین خبر به معنای تایید تمام یا بخشی از آن نیست
تغییرات اقلیمی در سطح جهان مشهود است و به تبع آن ایران را نیز تحت الشعاع قرار داده است. چندی پیش مرکز ملی خشکسالی سازمان هواشناسی هشدار داد، در سالجاری و سالهای آینـــده باید در انتظار خشکسالیها، آتشسوزی جنگلها، بیابانی شدن برخی سرزمینها، رخداد سیلهای یکباره، از بین رفتن تنوع زیستـــی و ذوبشدن یخهای قطبی باشیم.
با این وجود از روز گذشته گرمای بیش از اندازه در استان خوزستان آغاز شده و این امر را میتوان یکی از موارد این تغییرات در کشور ما دانست، همانطور که از روز گذشته گرمای شدید در این استان و شهر اهواز، ادارات و مدارس این شهر را تعطیل کرد. به علت پیشبینی وقوع دمای 49 درجه و بالاتر، ادارات 16 شهر خوزستان در روز 30 خرداد به دستور استاندار خوزستان تعطیل اعلام شدند. پیرو هشدار سطح نارنجی ادارهکل هواشناسی خوزستان مبنی بر افزایش دما و رطوبت و احتمال وقوع دماهای بالای 49 درجه و بالاتر همراه با پدیده شرجی در برخی مناطق استان مشاغل اداری 16 شهرستان برای پایداری شبکه در روز دوشنبه 30 خردادماه تعطیل شدند. تعطیلی مذکور شامل مراکز امدادی، درمانی، بهداشتی، اورژانس 115، آتشنشانیها، بیمارستانها، بخشهای عملیاتی دارای نوبت کاری و خدمات شهری شهرداری نیست. امتحانات مدارس، دانشگاهها و مراکز آموزش عالی شهرستانهای مذکور در تاریخ اعلامشده بدون تغییر و براساس برنامه زمانبندی اعلام شده توسط مراکز مربوطه برگزار خواهد شد. فرماندار دهلران از اعلام آمادهباش سراسری مدیریت بحران ایلام در پی وقوع گرمای 51 درجهای دهلران خبر داد. بنا به گفته لطیف صادقی، «شدت گرما موجب سوختگی 10 کنتور برق در این شهرستان شده و حتی کولرها نیز منازل را خنک نمیکنند و این امر موجب مشکل برای شهروندان شده است.» فرماندار ویژه دهلران از ادارات منابع طبیعی و محیط زیست خواست برای هرگونه آتشسوزی احتمالی آمادگی داشته باشند و شبکه بهداشت و درمان و هلال احمر آمادگی لازم در خصوص مراجعات شهروندان برای گرمازدگی و امدادرسانی در جادهها حفظ کنند. همچنین بیش از 50 نفر با علائم گرمازدگی در چند روز گذشته به بیمارستان مراجعه کردهاند. مراکز بهداشت این شهرستان اعلام کردهاند که افرادی که احساس سرگیجه یا افت فشار میکنند حتما به مراکز درمانی مراجعه کنند ضمن اینکه کودکان، افراد مسن و کسانی که مشکلات قبلی عروقی دارند در معرض نور آفتاب قرار نگیرند.
آب در معرض خطر جدی
اما با افزایش گرمای هوا، آنچه در معرض تهدید و خطر جدی قرار دارد، افزایش مصرف آب، آنهم در شرایط خشکسالی و کاهش بارندگیهاست که استانهای جنوبی کشور را تهدید میکند. در این میان، تغییرات اقلیمی، ایران را از خشکسالی بینصیب نگذاشته است. طبق هشدار کارشناسان، منطقه خاورمیانه و کشور ایران، حتی بیش از مناطق دیگر تحتتاثیر تغییرات اقلیم قرار گرفتهاند چنانکه چندی قبل یک کارشناس آب هشدار داد که تغییرات اقلیمی و به سبب آن خشکسالی، باعث شده تا بارشهای متوسط در این منطقه تبدیل به بارشهای بیش از حد یا کمتر از حد عادی شوند و بهطور متناوب سیلهای بزرگی ایجاد کنند. محسن موسوی خوانساری در گفتوگو با ایسنا تاکید کرده بود که افزایش سیل و حوادث طبیعی در ایران طی سالهای اخیر، نمود پدیده تغییر اقلیم است، چراکه ازجمله اثرات تغییرات اقلیم، تغییر رفتار بارش است به این معنا که بارشهای متوسط تبدیل به بارشهایی با مدت کم یا بارشهایی با مدت زیاد میشوند و به همین سبب بارش از حالت تعادل خارج خواهد شد. خوانساری با اشاره به سابقه خشکسالی طی سالهای اخیر در ایران گفته بود: «با نگاهی به وضعیت بارش در سالهای گذشته میبینیم که در سال 97 کشور درگیر خشکسالی بود، در سال 98 سیل مهیبی را تجربه کردیم و در سالهای 99 و 1400 نیز خشکسالی گریبانگیر ما بوده است. وضعیت بارش در سال 1401 تاکنون مطلوب نبوده و میزان بارش نسبت به متوسط آن در سال قبل 25 درصد کاهش یافته است. با نگاهی به این الگو میتوان انتظار داشت تا در سالهای آتی بارشهای شدیدی داشته باشیم که منجر به سیل خواهند شد. فعالیتهای انسانی نیز در سالهای اخیر سبب شدهاند تا بسیاری از جنگلها و مراتع از بین بروند و به اصطلاح زمین لخت شود. این عامل در کنار تغییر اقلیم که در کل جهان به علت افزایش دمای جهانی رخ داده، سبب شده تا میزان خشکسالی و حجم و تعداد سیلابها بهویژه در ایران و خاورمیانه بیشتر شود. مقابله با این چالشها اول از همه به خود انسانها و دولتها بستگی دارد. سرانه آب کشورها در حال کاهش است و ما باید تلاش کنیم تا خود را با این چالش وفق دهیم. لازم است ما رفتار خود را با رفتار سیل هماهنگ کنیم و تابع آن باشیم. سیل نمیتواند تابع ما باشد. حریم، بستر و حواشی رودخانهها باید از گزند انسان مصون بمانند. همچنین در صورت وقوع سیل باید مدیریت آن به درستی اتفاق بیفتد. در کنار این راهحل، لازم است مصارف آب در سطح شهرها نیز مدیریت شوند.»
فرونشست زمین، خطر دوم
علاوه بر این، طبق آخرین اعلام رئیس مرکز کیفیت هوا و تغییر اقلیم، هماکنون در تمام استانهای کشور کمآبی موجب نگرانی مردم شده چنانکه حدود 40درصد میزان بارش به علت افزایش گرما کاهش پیدا کرده و تا سال 2040 ایران در زمره پرتنشترین مناطق دنیا با تنش آبی بالای 80درصد خواهد بود. این مقام مسئول همچنین هشدار داده بود که خشکی در ایران یک واقعیت اقلیمی است؛ سرزمینی خشک با نزولات بسیار کم که میزان متوسط بارندگی آن 228 میلیمتر در سطح کشور است و علاوه بر مواجه شدن با کاهش بارشها، سرعت کاهش باران در 30 سال اخیر، حدود چهار برابر بیشتر از سرعت کاهش باران در 60 سال گذشته است که این تغییر حکایت از تشدید گرمایش در این30 سال دارد آن هم در کشوری که 36درصد مساحتش را مناطق فراخشک، 29درصد مناطق خشک بیابانی و تنها 3درصد مرطوب، 5درصد مدیترانهای و 7درصد را مناطق مرطوب دربر میگیرد اما خطر جدی این است که 18 استان کشور هماکنون درگیر فرونشست هستند و استانهای اصفهان (31 درصد فرونشست زمین) تهران (30درصد فرونشست زمین) کرمان (24درصد فرونشست زمین) و خراسان رضوی (25درصد فرونشست زمین) اولینها در این فهرست هستند.