چراغ دار؛ روایتی از زندگی شهدای شاهچراغ

کتاب «چراغ‌دار» با هدف گرامی‌داشت یاد و خاطره شهدای این حادثه و روایت زندگی آن‌ها، به نگارش درآمده است.

در این کتاب، تلاش شده تا با استفاده از شیوه تاریخ شفاهی، ابعاد مختلف زندگی شهدا و نحوه شهادت آن‌ها به تصویر کشیده شود.

همچنین، این اثر حاصل تلاش جمعی از پژوهشگران حسینیه هنر شیراز است که به بررسی ابعاد مختلف این حادثه تروریستی و انگیزه‌های دشمنان پرداخته است.

روایت‌های مردمی از حادثه حرم شاهچراغ (ع)

سید حامد ترابی، مدیر تولید کتاب «چراغ‌دار» به خبرنگار مهر گفت: از همان شب پس از حادثه اول و سپس حادثه دوم، به همت حسینیه هنر شیراز شروع به اخذ مصاحبه و انتشار روایت کردیم. این مصاحبه‌ها در قالب مکتوب و کلیپ‌های تصویری منتشر می‌شد. در طول ۲۰ روز و به مرور مستندهایی نیز ساخته شد.

وی ادامه داد: هدف ما این بود که راوی اولین روایت‌های مردمی از حادثه شاهچراغ باشیم، چه در قالب خود واقعه، چه درباره شهدا، جانبازان و افرادی که به نوعی با موضوع مرتبط بودند. تعدادی محتوای متنی و پادکست نیز تولید شد. حجم زیادی از مصاحبه‌ها، فیلم‌ها و عکس‌ها جمع‌آوری شد و متوجه شدیم که می‌توانیم با عمق‌بخشی به مصاحبه‌ها ابعاد مختلف این ماجرا را روایت کنیم.

وی گفت: ایده اولیه کتاب «چراغ‌دار» از همین‌جا شکل گرفت. پس از بررسی مصاحبه‌ها، متوجه شدیم که می‌توانیم قصه شهدای این حادثه را با دو مزیت روایت کنیم؛ اول اینکه می‌توانیم شهدا را که هرکدام داستان خاص خود را داشتند، جزئی از همین مردم روایت کنیم. دوم اینکه این شهدا معمولاً از خلال حوادث و شلوغی‌های سال ۱۴۰۱ عبور می‌کردند و در حرم شاهچراغ (ع) درگیر حادثه تروریستی می‌شدند.

ترابی افزود: کتاب چراغ‌دار با ۱۲۰ ساعت مصاحبه تولید شد که هم زندگی شهدا را مرور می‌کند هم خواننده را با ابعاد دقیقی از حادثه تروریستی آشنا می‌کند. تولید محتوا و چاپ کتاب با چالش‌های خاصی همراه بود. یکی از چالش‌ها فضای امنیتی بود که باعث شد در مصاحبه با خادمان دچار مشکل شویم. برخی از راویان مجبور بودند در مکان‌های خاصی قرار بگیرند تا بتوانند روایت‌های خود را بیان کنند. همچنین، برای مستند کردن روایت‌ها از دوربین‌های مداربسته، فیلم‌ها و عکس‌ها استفاده کردیم تا خاطرات دقیق‌تری را بیان کنیم.

‌«کتاب چراغ دار» الهام بخش بسیاری از آثار تلویزیونی و مستند در خصوص حادثه حرم بود

مدیر تولید «کتاب چراغ‌دار» درباره مدت زمان تولید اثر گفت: پژوهش‌ها از همان روز اول حادثه شروع شد و طی یکسال به پایان رسید. حدود هشت ماه نیز مراحل نویسندگی و تدوین زمان برد و پس از گذشت حدود یک سال و هشت‌ماه از حادثه تروریستی اول، کتاب چراغ‌دار منتشر شد که روایت زندگی شهدا و دو حادثه تروریستی سال ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲ حرم حضرت شاهچراغ (ع) است.

وی ادامه داد: برای اینکه کتاب از لحاظ بازخوانی حادثه ابعاد خوبی داشته باشد، در هر روایت یک یا دو «کیوآرکد» درج شده که از مصاحبه‌های تصویری با شاهدان حادثه است و یا از دوربین‌های مداربسته گرفته شده است. این کار به خواننده کمک می‌کند تا تصویرسازی بهتری از وقایع داشته باشد. همچنین در صفحات ابتدایی کتاب، یک مجموعه از تصاویر دوربین‌ها و خاطرات شاهدان عینی چاپ شده که به‌نوعی یک نمایشگاه برای روایت واقعه است و این امکان را به مخاطب می‌دهد که ارتباط بهتری با فضا برقرار کند.

ترابی افزود: حسینیه هنر شیراز تنها مرجع پژوهشی روایی از حادثه تروریستی شاهچراغ بود که علاوه بر بررسی ابعاد ماجرا سعی داشت به عمق زندگی مردمی که درگیر ماجرا بودند نیز بپردازد. پژوهش‌های این مجموعه الهام بخش ساخت آثار مختلفی از جمله سریالی به نام «روز خون» و برنامه تلویزیونی «چراغ‌دار» بوده است. این پژوهش‌ها در اختیار عوامل سریال روز خون قرار گرفت و از بخشی از این پژوهش‌ها در تولید فیلم‌نامه استفاده کردند. البته روز خون یک سریال صرفاً اقتباسی نبود و عنصر تخیل در آن دیده می‌شد. علاوه بر این، از این پژوهش‌ها مستندهایی مانند «آرشام»، «غیبت موجه» و چند کار تلویزیونی کوتاه مانند «روایت قهرمان جهان» و مجموعه روایت‌های «حرامی در حرم» و مجموعه «سایه بالا سر» نیز تولید شد.

‌توانستیم از طریق گفتگو با افراد مختلف و گذر از لایه‌ها به روایت اصلی برسیم

سید حامد ترابی در ادامه درباره آثار منتشر شده از طریق پژوهش‌ها گفت: از روز اول پژوهش، آثار کوتاه سه دقیقه‌ای برای شبکه‌های تلویزیونی تولید شد. مستند «آرشام»، در هفته اول پس از واقعه یا تقریباً در ۱۳ آبان منتشر شد. چند هفته بعد، مستند «قهرمان جهان» نیز منتشر شد. همچنین در ماه رمضان همان سال، مجموعه‌ای تحت عنوان «سال بالاسر» پخش شد که زائران شاهچراغ روایت‌های خود را بیان می‌کردند. نمایشگاه «روایت واقعه» نیز در دی‌ماه همان سال برگزار شد.

وی ادامه داد: یکی از دستاوردهای خوب پژوهش کتاب «چراغ‌دار» این است که مرجعیت پیدا کرده است. دو محقق حسینیه هنر شیراز، در زمان برگزاری دادگاه متهمان ماجرای شاهچراغ شرکت کردند و روایت دادگاه را به‌صورت مستند نوشتند. این پژوهش‌ها اکنون موجود است و علاوه بر چاپ کتاب چراغ‌دار می‌تواند سر منشأ تولید آثار دیگر نیز باشد. ما سعی کردیم از طریق گفتگو با افراد مختلف و گذر از لایه‌های مختلف، به روایت اصلی برسیم. در برخی مواقع روایت‌هایی عجیب و غریب می‌شنیدیم که با راستی‌آزمایی در کتاب چاپ شده است.

مدیر تولید کتاب در خصوص مسابقه کتابخوانی چراغ‌دار افزود: چاپ اول کتاب به پایان رسیده و اکنون مسابقه کتابخوانی در حال برگزاری است که امید داریم با استقبال خوبی مواجه شود. صفحات مجازی انتشارات راهیار و کانال حافظه رسانه حسینیه‌هنر شیراز که از ابتدای ماجرای شاهچراغ مرجع روایت بوده، در زمینه پویش کتابخوانی چراغ‌دار و مسابقه در حال فعالیت‌اند. این مسابقه از روز ۴ آبان، همزمان با سالگرد حادثه تروریستی آغاز شده و تا ۴ دی‌ماه ادامه دارد. جوایز مسابقه نیز متنوع و ارزشمند است؛ از یک تا پنج میلیون تومان.

ترابی در پایان تصریح کرد: مطالعه این کتاب علاوه بر آشنا کردن ما با ابعاد مختلف دو حادثه تروریستی، باعث آشنایی با زیست شهدای این واقعه نیز می‌شود و فضای متفاوتی به مخاطب منتقل خواهد کرد.