مروری بر چند تصحیح پرطرفدار به بهانه تصحیح جدید استاد شفیعی کدکنی

خراسان/ استاد محمدرضا شفيعي کدکني، هر بار طرحي نو در مي‌اندازد. او، اين بار با خبر چاپ «تذکرة الاولياء» به تصحيح خود و عرضه آن در نمايشگاه بين‌المللي کتاب تهران در سال آينده، قاصد خوش‌خبر شده است. به بهانه اثر جديد اين درخت تناور ادب فارسي، در اين مطلب به تصحيح‌هاي شاخص مجموعه‌هاي پرطرفدار ادبيات کلاسيک فارسي و معرفي آن‌ها مي‌پردازيم. هرکدام از اين افراد، سال‌ها عمر خود را وقف تصحيح اين آثار کرده اند که به معني نزديک‌سازي متن و اشعار کهن به زبان و بيان مولف است که گاه در طول زمان دستخوش تغيير يا جعل شده اند. شاهنامه فردوسي جلال خالقي مطلق تا چندي پيش، نسخه‌هاي مسکو و ژول مول معتبرترين نسخه‌هاي شاهنامه فردوسي بودند اما هم اکنون معتبرترين نسخه شاهنامه از آنِ پژوهشگر برجسته ايراني، استاد جلال خالقي مطلق است. ايشان در طول 37 سال با استفاده از کهن‌ترين نسخه‌ها و با روش‌هاي علمي اين اثر سترگ را پيراست و آن را به متني که فردوسي سروده بود، نزديک کرد. پنج گنج نظامي وحيد دستگردي - بهروز ثروتيان تاکنون مصححان فراواني به تصحيح پنج گنج نظامي اقدام کرده‌اند اما پژوهشگران ادبيات فارسي، معتقدند هنوز ابهامات بسياري در متن اين پنج اثر وجود دارد که بايد روشن شود. با اين حال معتبرترين نسخه‌هاي تصحيح شده پنج گنج نظامي، تصحيح حسن وحيد دستگردي و تصحيح بهروز ثروتيان است. تصحيح ثروتيان در فهرست ميراث مستند برنامه حافظه جهاني يونسکو ثبت شد. آثارعطار نيشابوري محمد رضا شفيعي کدکني استاد شفيعي کدکني چهار دهه مشغول بررسي آثار عطار است. از اولين آن که تصحيح «مختارنامه» است 39 سال مي‌گذرد و او پنج تصحيح ديگر شامل «منطق الطير»، «الهي نامه»، «اسرارنامه»، «مصيبت نامه» و «رباعيات مختارنامه» عطار را به سرانجام رسانده و حال نوبت «تذکرة الاوليا» است. پيش از اين تنها دو تصحيح از دو اثر عطار به قلم هلموت ريتر و مرحوم گوهرين وجود داشت. مثنوي و ديوان شمس محمدعلي موحد تا پيش از تصحيح مثنوي به دست محمدعلي موحد، معتبرترين تصحيح اين اثر، از آنِ نيکلسون بود اما هم اکنون معتبرترين تصحيح مثنوي، نسخه موحد است. معتبرترين تصحيح ديوان شمس نيز تصحيح استاد بديع الزمان فروزانفر است که تنها متن انتقادي ديوان شمس است. گزيده و تفسير شفيعي کدکني بر غزليات شمس نيز تصحيح نسخه فروزانفر است که شامل همه غزليات نمي‌شود. کليات سعدي غلامحسين يوسفي قديمي‌ترين نسخه‌اي که از کليات سعدي وجود دارد به سال 720 هجري قمري برمي‌گردد. با وجود اين، هنوز جاي يک تصحيح جامع و سالم از کليات سعدي با همه نکته‌هاي نغز و حکيمانه شيخ اجل، خالي است. در هر حال، تصحيح گلستان و بوستان سعدي به قلم دکتر غلامحسين يوسفي معتبرترين داشته ادبي‌مان است که آن هم به دليل در گذشت استاد به غزليات سعدي نرسيد و کامل نيست. ديوان حافظ محمد قزويني - قاسم غني حافظ دلباخته‌هاي بزرگي دارد که سال‌ها براي تصحيح ديوانش زمان گذاشته‌اند. در ميان تصحيح‌هاي سليم نيساري، پرويز ناتل خانلري، بديع‌الزمان فروزانفر و هوشنگ ابتهاج که بر ديوان حافظ نوشته شده، تصحيح علامه محمد قزويني و دکتر قاسم غني جزو معتبرترين‌هاست که از حدود 80 سال پيش تاکنون، بيشتر شيريني بکر اشعار حافظ و نه جنبه پژوهشي علمي را پيش چشم مي‌گذارد. ما را در کانال «آخرين خبر» دنبال کنيد