کتاب‌هایی که درباره قیام ۱۵ خرداد منتشر شده‌اند

آنا/ پانزدهم خردادماه سالروز واقعه‌اي مهم در تاريخ معاصر کشورمان است. در اين روز مردم در تهران و قم، در واکنش به دستگيري امام خميني (ره) که به دليل انتقاد از انقلاب سفيد بازداشت شده بود، به خيابان‌ها ريختند و با خون خود، قيامي تاريخي آفريدند. اقشار مختلف جامعه بعد از پيروزي انقلاب، همه ساله با پاس‌داشت اين روز، بر اهميت آن در جريان پيروزي انقلاب اسلامي تاکيد داشته‌اند. از جمله، اهالي قلم و نشر نيز با انتشار کتاب‌هاي متعدد،‌ سعي در ترسيم ابعاد مختلف اين رويداد پرداخته‌اند که در ادامه به چند مورد از آن‌ها که در سال‌هاي اخير چاپ شده‌اند، مي‌پردازيم: بهار بيداري: خاطرات بازماندگان حماسه ۱۵ خرداد دشت ورامين اين کتاب را نشر رسول آفتاب، وابسته به موسسه فرهنگي هنري رسول آفتاب به انتشار رسانده است و موضوع آن، قيام پانزده خرداد، ۱۳۴۲ به همراه بخش‌هايي از تاريخ پهلوي و جنبش‌هاي و قيام‌هاست. اين کتاب ۲۲۸ صفحه‌اي که اولين بار در سال گذشته به چاپ رسيده، تنها بخشي از خاطرات شاهدان خيزش انقلابي مردم دشت ورامين در ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ است. دشت بزرگ ورامين، شامل شهرستان‌هاي ورامين، پيشوا، پاکدشت و قرچک است، مهد شيرمردان ولايتمداري بوده که غيرت ديني و شجاعت انقلابي خود را صرف حمايت از حريم مرجعيت و ولايت کردند. حرکت کفن‌پوشان پيشوا و ورامين به سمت تهران در ۱۵ خرداد ۴۲ در باقرآباد قرچک منجر به شهادت، جراحت و اسارت عده‌اي از مردم انقلابي شد که در اين کتاب روايت آن روزها آمده است. ۱۵ خرداد ۴۲ چرا و چگونه؟ همانطور که از نام اين کتاب برمي‌آيد، مولفان عليرضا مهدي زاده و فاطمه قره‌چايي سعي کرده‌اند در آن، به ريشه‌يابي و انعکاس واقعه ۱۴ خرداد سال ۴۲ دست‌يابند. اين کتاب که از سوي نشر امروز و فردا و در ۲۵۶ صفحه تدارک ديده شده، در سال ۹۲ به چاپ رسيده است، در هفت فصل تدوين‌شده که سه فصل نخست به شرح وقايع پيش از قيام، از سال ۱۳۴۰ تا سال ۱۳۴۲ شمسي اختصاص دارد. در فصل چهارم، به طور ويژه به مقطع قيام پانزدهم خرداد و جريانات مربوط به آن پرداخته‌شده و فصل پنجم، دربردارنده بيانات امام خميني (ره)، در مورد قيام تاريخي پانزده خرداد است. در فصل ششم، بيانات مقام معظم رهبري در مورد اين قيام درج‌شده و فصل پاياني، مربوط به مسابقه کتاب‌خواني است. نگاهي به قيام خونين ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ ديگر کتاب منتشر شده حول محور قيام پانزده خرداد، کتاب «نگاهي به قيام خونين ۱۵ خرداد ۱۳۴۲» است. اين کتاب را انتشارات کتاب سبز به انتشار رسانده که از سري کتابچه‌هاي «کتاب سبز» است و در آن با رويکردي تاريخي، به بررسي نحوه شکل‌گيري قيام پانزده خرداد ۱۳۴۲ پرداخته مي‌شود. در اين بررسي، نحوه تشکيل نهضت آزادي عليه اصلاحات انقلاب شاه و نحوه شکل‌گيري انقلاب سفيد، طرحي آمريکايي که درصدد آن بود تا زنان مسلمان را به بي‌بندوباري سوق دهد، در راستاي قيام پانزده خرداد مورد توجه قرار گرفته است. روزشمار ۱۵ خرداد نشر سوره مهر اما به شکل گسترده‌تري به رويداد پانزده خرداد ۱۳۴۲ پرداخته است. اين نشر يک مجموعه سه جلدي با عنوان «روزشمار ۱۵ خرداد» را به انتشار رسانده که در ادامه به هر مجلد اشاره‌اي خواهد شد: جلد اول: احد گودرزياني در اين مجلد به مرور وقايع اساسي در بهار سال ۱۳۴۰ (به عنوان نقطه آغاز شکل‌گيري قيام ۱۵ خرداد) مي‌پردازد که با توجه به رويدادهاي برجسته اين برهه حساس تاريخي همچون رحلت آيت‌الله العظمي بروجردي و تعيين مرجعيتي براي جانشيني ايشان و انتقال سمت نخست‌وزيري از جعفر شريف امامي به علي اميني مطالعه آن مي‌تواند براي طيف‌هاي متنوع جامعه سودمند باشد. بخش‌هايي نظير رحلت آيت‌الله بروجردي و توجه به شناسايي مرجع تقليد جانشين ايشان، اعتراض و تظاهرات و اعتصاب دانشجويان، معلمان، کارمندان و کارگران، انتقال سمت نخست‌وزيري از جعفر شريف امامي به علي اميني، انحلال دو مجلس وقت، سنا و شوراي ملي، تأسيس نهضت آزادي ايران و جلسات جبهه ملي، بازداشت چهره‌هاي نظامي به اتهام فساد مالي، فعاليت جمعيت‌هاي زنان به رياست يک زن وابسته به حکومت و اعلام موجوديت اتحاديه زنان حقوق‌دان ايران و آغاز اجراي قانون اصلاحات ارضي به اين ترتيب جلد اول روزشمار را تشکيل داده است. اين جلد، آذر ۱۳۹۰ در۵۵۳ صفحه و با شمارگان: ۲۵۰۰ به چاپ رسيده است. جلد دوم: اين جلد از مجموعه روزشمار نيز تلاشي است در جهت طي‌ کردن فاصله ميان اين دو حافظه عمومي و خاص که کار گردآوري و تدوين آن از نخستين روزهاي سال ۱۳۷۶ آغاز شده است. منابع مورد استفاده در اين جلد، به همت اعضاي واحد تدوين تاريخ دفتر ادبيات انقلاب اسلامي حوزه‏هنري در قالب «طرح تحقيقاتي ۱۵ خرداد ۱۳۴۲» يادداشت‌برداري شده و در اختيار احد گودرزياني قرار گرفته است. مؤلف در اين مجلد به بازخواني وقايع تاريخي تابستان سال ۱۳۴۰ مي‌پردازد و در روزشمار هر روز که با عنوان‌هاي خبرهاي همان روز آغاز مي‌شود، متن خبرها و شرح وقايع آن روز را نيز درج کرده و در پي‌نوشت هر متن نشاني منابع خبري را به صورت کامل مي‌آورد. از اين جهت جلد حاضر در امتداد مسير مجلد پيشين مجموعه، در مسيري از روزهاي تاريخ ايران قدم بر مي‌دارد که در نهايت به ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ خواهد رسيد. جلد سوم: جلد سوم مجموعه «روزشمار ۱۵ خرداد» نيز به کوشش احمد گودرزياني در واحد تدوين تاريخ دفتر ادبيات انقلاب اسلامي حوزه هنري در نشر سوره مهر به چاپ رسيد. اين مجلد وقايع پائيز ۱۳۴۰ را به صورت روزشمار بازگو مي‌کند. در اين مجموعه وقايع فاصله زماني آغاز سال ۱۳۴۰ تا پايان سال ۱۳۴۳ به صورت روزشمار بررسي مي‌شود تا مقدمات و بازتاب حوادث خرداد ۱۳۴۲نيز به صورت کامل بررسي شود.

به پيج اينستاگرامي «آخرين خبر» بپيونديد

instagram.com/akharinkhabar