محرم ۱۴۴۲ را با کتاب به سوگ بنشینید

ايبنا

بروزرسانی 1399/05/31 - 20:00

ايبنا/ شکي نيست که ارزش هر عملي به مقدار معرفت ما نسبت به آن است. محرم و صفر بهانه خوبي است براي افزودن بر معرفت‌مان نسبت به امام حسين(ع)، هدف قيام حسيني، شناخت ياران حسين بن علي(ع) و … .
گزارشي که اکنون خواهيد خواند در دو بخش طراحي شده است. نيمه‌ اول شامل معرفي 10 اثر در باب امام حسين (ع) و قيام ايشان است و نيمه دوم چهل اثر ديگر با محوريت شخصيت آن امام بزرگوار به صورت کوتاه و فشرده معرفي شده است.

طوفان بلا در کربلا / غلامرضا ادبي
فلسفه اين کتاب جمع کردن مجموعه‌اي از نيازهاي يک شخص در ماه محرم است؛ يک مجموعه کوچک و کاربردي. کتاب از دو بخش تشکيل مي‌شود. بخشي در مورد ابعاد مختلف عاشورا و بخشي در مورد خود عاشورا و ياران و اتفاقات آن روز.
در بخش اول هرچيزي که لازم است درباره عزاداري دانسته شود را نويسنده به سرعت و اختصار مطرح کرده؛ و البته مستدل و منطقي و عالمانه. کتاب با فلسفه عزاداري شروع مي‌شود و با بحثي تاريخي در مورد تاريخچه عزاداري ادامه پيدا مي‌کند. از عزاداري قبل از خلقت حضرت آدم (ع) تا عزاداري حضرت رسول (ص) و عزاداري ائمه اطهار (عليهم السلام) بعد از شهادت ايشان.

در فصل بعدي به صورت خيلي کوتاه به آفات عزاداري پرداخته مي‌شود! و بعد احکام عزاداري بنابر فتاواي علما مطرح مي‌شود؛ از شبيه‌خواني تا علم‌برداري و سينه‌زني و آرايش خانم‌ها. و بعد هم بحث گريه و برکات و آثار آن بر مصيبت حضرت سيدالشهدا (ع) و البته در ذيل هر کدام از اين مباحث فصل‌هايي کوتاه که بحث را از جهات گوناگون باز مي‌کنند.
بخش دوم کتاب به صورت روزشمار دهه محرم و به تبع هر روز، شخصي از ياران را مطرح مي‌کند و البته بدون ماندن در لايه تاريخي در ضمن هر بحث. مباحث متفاوت اخلاقي و علمي نيز مطرح مي‌شوند.

حماسه و عرفان / آيت الله جوادي آملي
همان‌طور که از نام اين کتاب بر مي‌آيد، موضوع آن درباره عرفان، حماسه و ارتباط بين اين دو مقوله است. اصل مطالب کتاب، برگرفته از سخنراني‌هاي آيت‌الله جوادي آملي است که در محرم سال ۱۴۱۱ق (۱۳۶۸ش) انجام شده و پس از انجام تغييرات لازم و حذف و اضافات، بازبيني و تأييد نهايي ايشان به چاپ رسيده است.
"نقش حماسه و تأثير ستم‌ستيزي در تعالي روح بشر، زمينه اشتياق عارفان ناب را به شهادت فراهم کرده و مجاهد کوي حق را با عرفان اصيل آشنا مي‌سازد و اين، همان هماهنگي حماسه و عرفان است."
"جهاد حقيقي بدون عرفان ناب نخواهد بود؛ چنانکه عرفان خالص بدون ايثار مال و جاه و نثار جان حاصل نخواهد شد. در وصف مجاهدان راستين، نشانه‌هاي عرفان مشهور است و در رسم عارفان واقعي، علامت‌هاي مجاهدت مشهود."
مطالب اين کتاب که با محوريت عاشورا و نهضت حسيني (ع) است، طي يک مقدمه و سه بخش ارائه شده است: هماهنگي آيين اسلام با فطرت، فضيلت حماسه و عرفان، عارفان حماسه‌ساز و حماسه‌سازان عارف.

وارثان عاشورا / صفائي حايري
نوشته مزبور مجموعه‌اي است از پنج مبحث در زمينه: اضطرار به دين و حجت، حق و شبهه، احياي امر، وارثان عاشورا، اصحاب اباعبدالله(ع). اين کتاب حاصل سخنراني‌هاي استاد در چند دهه محرم است که به همت و قلم خود ايشان، رقم زده شده.
در مبحث اول نويسنده به بحث اضطرار به وليّ و انتظار از وليّ و انتظار براي وليّ پرداخته است و با توجه به آياتي از سوره آل عمران و فجر و تکاثر، از تمحيص و بلاء و فتنه و اشتغال به نعمت‌ها گفت‌وگو کرده است.
در مبحث دوم به تحليلي از حق و شبهه مي‌پردازد تا در برخورد با شبهه و فتنه و وسوسه و بدعت، همراه نور و هدايت و بينات و فرقان، بتوانيم مسلط و سالم و بهره‌مند باشيم. نويسنده مي‌کوشد تا نشان دهد همراه اين بينات و با دستيابي به يک ميزان مشخص و فرقان حاکم و با توجه به بيان حضرت امير در خطبه ۱۸۲ نهج‌البلاغه که از حق و هدف، طريق و راه، قائد و رهبر و آداب و فقه حرکت گفت‌وگو مي‌کنند، چطور مي‌توان از بند شبهه رهيد و زمينه فتنه را از بين برد و يا ضعيف کرد و از انحراف‌ها و بدعت‌ها رها شد.
در مبحث سوم به اين نکته پرداخته شده که احياي امر اهل بيت را چگونه و از کجا دنبال کنيم تا از کساني باشيم که به حيات قلبي رسيده باشيم، آن هم تا روزي که تمامي دل‌ها مي‌ميرند. در اين نوشته با توجه به تمامي روايات احياء امر، از عوامل احياء و مراحل پنج‌گانه آن، سخن به ميان آمده است.
در مبحث چهارم که عنوان کتاب هم از همين بحث گرفته شده، مولف توضيح مي‌دهد که ميراث حسين (ع) که وارث آدم تا خاتم است، به کساني خواهد رسيد که از آگاهي و علم، عبوديت و تقوا، عبوديت و صلاح برخوردار باشند و اين‌ها وارثان عاشورايند.
در مبحث پنجم به تحليل و تطبيق و بررسي اوصاف و خصوصيات اصحاب اباعبدالله، پرداخته مي‌شود که چطور مسلم بن عقيل به استقامت و هاني بن عروه به حميت و حمايت و حرّ به محاسبه و مقايسه و انتخاب و حرّيت و عبوديت و زهير به نجات و فلاح و سرداري و قيس بن مسهر و عبدالله بن يقطر به مقام سقايت و رسالت و شهادت و هم چنين ديگر ياران به آن مقام وفا و ادب و فداکاري و فوز رسيدند.
عاشورا / صفائي حايري
در اين کتاب با توجه به اين نکته که زندگي صحنه پيکارها و ميدان مبارزه‌هاست، به اشکال مختلف، انگيزه‌ها، هدف‌ها، نيازها و سدها و مانع‌هاي جهاد و مبارزه مي‌پردازد و در نهايت با بررسي تحليل‌هاي مختلف در رابطه با قيام و حرکت امام حسين(ع)، نويسنده خود به تحليلي از قيام اباعبدالله(ع) مي‌پردازد.

عاشورا
از اين داستان خون تا به حال تحليل‌هايي شده است. تحليل‌هايي نه چندان نزديک و همدم، بلکه در برابر و مخالف با هم. شهادت، شفاعت، امر به معروف، جلوگيري از ظلم، انقلاب و تشکيل حکومت.
کتاب "عاشورا" بر آن است تا فهم دوره‌اي بزرگ‌ را فشرده براي ما آسان‌تر کند.

چهل حديث از امام حسين (ع) / صفائي حايري
"…گاهي من مي‌خواهم مقدمه‌اي را شکار کنم، مي‌کوشم و موفق نمي‌شوم و گاهي هم بدون مقدمه، عنايت‌ها را همراه مي‌بيني که بيدار مي‌کنند و صدا مي‌زنند و خود را بر تو آشکار مي‌سازند و تو مي‌بيني که اين‌ها از تو نيست و به آگاهي، به اختيار و به اقدام تو، مرتبط نيستند که عنايت او و رعايت اوست. از يک محرّمي به فکر بهره‌مندي بيشتر از کلمات اهل بيت افتادم و شروع و ختم سخن را با کلام آن‌ها همراه کردم. دوستان توصيه کردند که روايات را مستقل منتشر کنيم و شروع کردند. و من پيشنهاد دادم که اربعينياتي فراهم کنيم، دست به کار شديم و در نتيجه اين چهل حديث از اباعبدالله الحسين(ع) فراهم آمد."

حماسه حسيني / استاد مرتضي مطهري
حماسه حسيني نام مجموعه کتاب دوجلدي (و سابقا سه جلدي) است از استاد مرتضي مطهري، مشتمل بر کليه سخنراني‌ها و يادداشت‌هاي او پيرامون واقعه کربلا و تحريفات تاريخي صورت گرفته در نقل آن. جلد اول مجموعه دو جلدي شامل سخنراني‌ها و جلد دوم شامل يادداشت‌هاي آقاي مطهري است. اين کتاب به چندين زبان ترجمه شده و تاکنون بيش از ۵۰ بار در ايران تجديد چاپ شده است.
استاد مرتضي مطهري در بخش تحريفات لفظي واقعه عاشورا، به شدت از محدث نوري و کتاب او در زمينه تحريفات عاشورا، يعني لؤلؤ و مرجان متاثر است. ايشان مصاديق تحريفات لفظي را بيشتر از اين کتاب نقل کرده و صراحت و شجاعت محدث نوري را تحسين مي‌کند.

جان‌ها فداي دين / علامه مصباح
"جان‌ها فداي دين" ويرايش ۳ سخنراني آيت‌الله مصباح در محرم ۱۳۸۳ شمسي است که توسط حجه‌الاسلام مهدي نادري قمي تدوين شده است.
در اين کتاب، تحليل انسان‌ساز و الهام‌بخشي از واقعه عاشورا مي‌خوانيد. تحليلي که ابتدا با ذکر روايتي از امام صادق (ع) و ۵ وصيت مهم پيامبر عظيم الشان (ص) به اميرالمومنين(ع) شروع مي‌شود.
پرهيز از دروغ، دوري از خيانت، خوف از خدا و گريه از خشيت الهي، ۴ وصيت اول پيامبر (ص) به اميرالمومنين(ع) است و پنجمين وصيت، وصيتي است که عنوان کتاب را در بر گرفته و تحليل مي‌شود: ياعلي! سفارش پنجم من به تو اين است که مالت را و خونت را در راه دينت نثار کني.
در ادامه حضرت علامه دو پرسش طرح کرده و به آن پاسخ مي‌دهند. يکي اينکه چگونه خون امام حسين(ع) اسلام را بيمه کرد؟ و ديگر اينکه آيا اصولا جايز است کساني جان خود را به خطر اندازند و خود و خانواده خود را به کشتن دهند براي بقاي دين؟
همچنين يک تحليل غلط و شايد بعضا رايج درباره قيام اباعبدالله (ع) مبني بر اينکه حضرت به اعتماد نامه‌هاي کوفيان به سمت کوفه حرکت کرده و اگر مي‌دانستند در اين راه شهيد مي‌شوند، تقيه مي‌کردند و راه برادر را در پيش مي‌گرفتند، طرح و نقد شده و ديدگاه صحيح از زبان علامه مصباح نقل مي‌شود.

آذرخش کربلا / علامه مصباح
اين کتاب بخشي از سخنراني‌هاي استاد مصباح يزدي است که در ايام محرم سال ۱۴۲۱ ايراد شده است. برخي از محورهاي مورد بحث عبارت است از:
شبهاتي پيرامون عاشورا و بزرگداشت آن: در اين قسمت از علل گرامي‌داشت عاشورا و عزاداريِ امام حسين عليه‌ السلام و روش‌هاي عزاداري بحث مي‌‌شود.
زمينه‌‌هاي قيام عاشورا: در مباحث اين بخش پيشينه تاريخي واقعه عاشورا و زمينه‌هاي اجتماعي انحراف جامعه و عوامل انحراف عمل‌کرد معاويه و علل انفعال جامعه در برابر فعاليت‌‌هاي معاويه بررسي شده است.
هدف قيام: در اين بخش پس از بحث از مفهوم اصلاح و تصريح به اين حقيقت که هدف اصلي قيام امام حسين عليه‌ السلام اصلاح مفاسد بوده است، درباره اموري چون اصلاح مطلوب و امر به معروف مطالبي عرضه شده است.

مدرسه حسيني / مصطفي دلشاد تهراني
کتاب شامل يک مقدمه و دو فصل است که نگارنده در آن به بررسي خاستگاه و اصول مدرسه حسيني پرداخته است. نويسنده در اين کتاب پس از پرداختن به جايگاه مدرسه حسيني، ساختار مدرسه حسيني را بررسي کرده و بيان مي‌کند که اين ساختار بر اساس فهم درست اسلام، جامعيت اسلام و هندسه صحيح اسلام است.
در بخش پاياني، نگارنده به اصول تربيتي مدرسه حسيني مي‌پردازد و اصولي چون حريت و آزادگي، پارسايي، عدالتخواهي، شجاعت، جهاد، استقامت، ديگرخواهي، حق‌محوري، غيرت ديني، نفي خودکامگي، والاهمتي، حميّت و سازش-ناپذيري، بينايي و بيداردلي و …. را در نهضت حسيني و فرهنگ اسلامي بررسي مي‌کند و شواهد گوناگون و فراواني را براي اين اصول از مکتب امام حسين عليه‌السلام ارائه مي‌کند که در شناخت مکتب حسيني با اهميت است.
اين کتاب، ساده و روان نوشته شده و استخراج نکات دسته‌بندي شده و منظم از نهضت حسيني، با اشاره به نمونه‌هاي آن از سخنان امام حسين (ع) و ائمه معصومين عليهم‌السلام از نکات مثبت و قابل توجه اين کتاب محسوب مي‌شود.

کوثر کربلا / آيت الله جوادي
اين کتاب شامل مجموعه اي از سخنراني هاي حضرت آيت‎الله جوادي‎آملي در دهه‎هاي محرم در شهرستان آمل به همراه مراثي گفته شده و با نگاهي به نقل‌هاي مورخان و ارباب مقاتل و نيز وقايع قبل و بعد از عاشورا توسط ايشان است که از گفتار به نوشتار تبديل شده و در قالب ساختاري جديد و به صورت مهندسي پژوهشي عرضه شده است.
اين کتاب مشتمل بر سه جام است؛ مباحث اين سه جام همگي زيرمجموعه مباحث عقل نظري و به تعبيري ديگر، جزء مباحث حکمت نظري و عملي‌اند که برخي درباره شناخت هست و نيست‌ها و بعضي درباره شناخت بايدها و نبايدها هستند و انتخاب کلمه جام به جاي فصل از آن روست که با نام کتاب هماهنگي بيشتري دارد.
در جام يکم اين کتاب رسالت‌هاي معرفتي کربلا بيان و در جام دوم رسالت‌هاي عملي-اجرايي کربلا ارايه مي‌شود و در جام سوم که بلانوشان کربلا نام دارد؛ مقتل سيد الشهدا (ع) با رويکرد خاص تربيتي ارايه شده که اين رويکرد علت امتياز آن از ساير مقاتل است.
مقدمه اين کتاب به قلم مفسر برجسته قرآن کريم حضرت آيت‌الله جوادي آملي است که با دارا بودن مضامين بلند فلسفي و عرفاني بر غناي اين کتاب افزوده است و يک تحليل عرفاني از رويکرد نهضت کربلا به دست مي‌دهد.

40 کتاب عاشورايي
اکنون چهل کتاب در همين زمينه به صورت موجز به شما معرفي مي‌شود. اين کتاب‌ها در انتشارات دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم منتشر شده است.
1. آلبوم عاشورا / محبوبه زارع
مجموعه‌اي است از حماسه عاشورا که با نثري روان و ادبي به تصوير کشيده شده است.
2. بانوي کربلا / دکتر عايشه بنت‌الشاطي
مترجم با شيوه ترجمه محدود، به توضيحاتي درباره برخي اشتباهات تاريخي کتاب، پرداخته است.
3. پيشواي شهيدان / سيدرضا صدر
اين دفتر، روايت لحظه‌لحظه هجرت امام حسين عليه السلام از مدينه به مکه و از عرفات به قربان‌گاه نينواست.
4. جابر بن عبداللّه الانصاري حياته و مسنده / حسين واثقي
جابر، صحابي جليل‌القدر از برگزيدگان گران‌قدر است. وي هنگام بيعت با رسول خدا کم سن و سال‌ترين صحابي بود.
5. چهره‌ها در حماسه عاشورا / محمدباقر پوراميني
اين اثر با استفاده از منابع معتبر، شرح مفصلي است از حادثه سترگ عاشورا و چهره‌هاي نيک و بدي که آن را خلق کردند.
6. حبيب بن مظاهر / جواد محدثي
"‌حبيب ابن مظاهر"‌ از بزرگان شيعه از "‌طايفه بني‌اسد"‌ بود. در نهضت کربلا در رکاب امام حسين عليه السلام جنگيد و به شهادت رسيد.
7. حيات پاکان، جلد 2 / مهدي محدثي
مجموعه داستاني است از زندگاني و سيره امام حسن مجتبي و امام حسين و امام سجاد عليهم السلام
8. خلاصه خوبي‌ها / محسن رباني
امام حسين عليه‌السلام خلاصه خوبي‌هاي همه پيامبران است و اين مجموعه به اين شباهت‌ها پرداخته است.
9. در کوي جانان / حسين واثقي
اثر، دو سفرنامه به عراق و عتبات مقدس شش تن از امامان است.
10. دست‌هاي تنهاي من/ احمد پهلوانيان
اين کتاب، روايت ايثار قهرماني کوچک در نينوا است که با دست‌هاي کودکانه به دفاع از حريم امامت مي‌پردازد.
11. دو چشم ناتمام / محبوبه زارع
حضرت قاسم و عبداللّه عليهماالسلام چشمان امام حسن عليه السلام هستند.
12. ريزش‌ها و رويش‌ها / سيدفضل اللّه ميرشفيعي
داستان عاقبت چند تن است که در زمان ائمه عليهم السلام زندگي مي‌کردند اما بعضي توانستند خوب بمانند و بعضي بد.
13. زخم آفتاب / حسن جلالي عزيزيان
به واقعه حرّه، يکي از رقت‌انگيزترين حوادث تاريخ اسلام، با زبان داستان مي‌پردازد.
14. ستاره غربت / محبوبه زارع
محمدبن علي عليه‌السلام تنها ستاره امامت که در کودکي در عاشورا درخشيد.
15. ستاره‌هاي فردا / محسن رباني
مجموعه داستان‌هاي کوتاه از کودکي چهارده معصوم عليهم السلام
16. سخنان حسين بن علي عليه السلام / محمدصادق نجمي
اين کتاب، در چهاربخش ما را با فلسفه قيام عاشورا و شخصيت‌هاي مثبت و منفي آن و... از زبان مبارک آن حضرت آشنا مي‌سازد.
17. سرشک خون / عبدالرحيم موگهي
اين اثر، 128 نکته را به مرثيه‌گويان و مبلغان گوشزد مي‌کند که هر يک در شورانگيزي و دل‌نشيني مرثيه نقشي درخور دارد.
18. عاشورا در فقه / سيدضياء مرتضوي
پژوهشي نو و ابتکاري است که به بررسي قيام عاشورا به عنوان يک مستند فقهي مي‌پردازد.
19. عباس بن علي عليهماالسلام / جواد محدثي
در نگاه به قله‌هاي رفيع ايمان و شجاعت، وارسته مردي بزرگ و بي‌بديل ايستاده است، به نام عباس بن علي عليه السلام.
20. فلسفه و عوامل جاودانگي نهضت عاشورا / ابوالفضل بهشتي
اثر حاضر در پي آن است که با استمداد از آموزه‌هاي ديني و عقلي، "‌فلسفه و عوامل جاودانگي عاشورا"‌ را بيان نمايد.
21. قاصدک کربلا / محبوبه زارع
حضرت رقيه عليه‌السلام قاصدکي در دشت کربلا.
22. قطعات / جواد محدثي
مجموعه‌اي است از جملات و متون ادبي، درباره مناسبت‌هاي ديني و انقلابي که در ماه‌هاي شمسي و قمري با آنها مواجهيم.
23. کودکان گم شده / محمود پوروهاب
داستان‌هايي است آموزنده از زندگاني امام حسين عليه السلام.
24. گهواره طوفان / محبوبه زارع
حضرت علي اصغر عليه السلام طوفاني در گهواره عاشورا.
25. مسلم بن عقيل / جواد محدثي
او از چهره‌هاي برجسته اهل بيت است و امام حسين عليه السلام او را به نمايندگي از خود به کوفه فرستاد.
26. نگاهي کوتاه به زندگاني زينب کبري عليهاالسلام / هاشم رسولي محلاتي
اين کتاب تک‌نگاري مفيد و مختصري است درباره حضرت زينب کبري عليهاالسلام، عقيله بني هاشم.
27. يک بال و دو پرنده / محبوبه زارع
طفلان مسلم عليه السلام مثل دو پرنده با بال شهادت.
28. جابربن عبداللّه انصاري، زندگي‌نامه و.../ حسين واثقي
کتاب حاضر، شامل بيان لحظاتي از زندگاني و آثار جاودانه در منابع روايي از اين شخصيت اسلامي است.
29. جام عبرت / سيدحسين اسحاقي
به بررسي نقش و عملکرد خواص و عوام در عاشورا مي‌پردازد.
30. رسالت خواص / سيداحمد خاتمي
اثر، با استفاده از سخنان رهبري و قرآن، نهج‌البلاغه و نقل‌هاي تاريخي به شرح و تفصيل عوامل حادثه عاشورا پرداخته است.
31. عبرت‌هاي عاشورا / سيد احمد خاتمي
کتاب با استفاده از سخنراني مقام معظم رهبري (مدظله) درباره نقش خواص در حادثه عاشورا، نگاشته شده است.
32. ماهيت قيام شهيد فخ / فاضل رضوي اردکاني
کتاب، تلاشي در زدودن اتهامات از چهره شهيد فخ، يکي از نوادگان امام مجتبي عليه السلام است.
33. ماهيت قيام مختار / ابوفاضل رضوي اردکاني
اين کتاب به بازشناسي قيام مختار پرداخته و سعي در اثبات و روشن کردن اصالت و ماهيت اين قيام و شخصيت مختار دارد.
34. با من حرف بزن / احمد پهلوانيان
نوشتاري ادبي، داستاني است که با عنايت به معتبرترين مقاتل، به بيان وقايع عصر عاشورا تا شام، از زبان شاهدان آن مي‌پردازد.
35. بغض گل / حسن پورمنصوري
در اين داستان عباس و رقيه براي شفاي مادر مهربان خود در پي راه چاره‌اي هستند که... .
36. توهم بيا...! / مرتضي دانشمند
داستان سرداري است از تبار حسينيان که در هنگامه نبرد با دژخيم قادسيه، چون علمدار کربلا حماسه مي‌آفريند.
37. ثروتمندي که گدا شد / مرتضي دانشمند
داستان‌هاي شيرين و خواندني و کوتاهي است از پيامبر و حضرت فاطمه و حضرت علي و امام حسن و امام حسين عليهم السلام.
38. کودکي که با پيامبر صلي الله عليه و آله سخن گفت / مرتضي دانشمند
اين کتاب، داستان‌هاي کوتاهي است از پيامبر و حضرت فاطمه و حضرت علي و امام حسن و امام حسين عليهم السلام .
39. کتاب‌نامه ائمه اطهار عليهم السلام / ناصرالدين انصاري
اين اثر، مشخصات کتاب‌شناسي آثاري را که درباره ائمه اطهار عليهم السلام به زبان‌هاي مختلف، گردآوري شده، معرفي کرده است.
40. يک نفر به اندازه همه / مرتضي دانشمند
داستان‌هاي شيرين و خواندني و کوتاهي است از پيامبر و حضرت فاطمه و حضرت علي و امام حسن و امام حسين عليهم السلام.