کودکان و نوجوانان در ایام محرم چه کتاب‌هایی بخوانند؟

خبرگزاري کتاب ايران

بروزرسانی 1399/06/09 - 16:45

کودکان و نوجوانان در ایام محرم چه کتاب‌هایی بخوانند؟

خبرگزاري کتاب ايران/ حضور کودکان و نوجوانان در هيات‌ها و مجالس عزاداري در ايام محرم سبب مي‌شود که آن‌ها با معارف عاشورايي و سيره و روش امام حسين(ع) و اهل بيت (عليهم‌السلام) آشنا شوند. اما امسال که به دليل شيوع ويروس کرونا، و رعايت پروتکل‌هاي بهداشتي امکان حضور بچه‌ها در اين مجالس چندان فراهم نيست، کودکان و نوجوانان مي‌توانند همزمان با ايام محرم و شهادت سرور و سالار شهيدان، امام حسين‌(ع) و اصحاب و ياران باوفاي ايشان با مطالعه آثار منتشر شده در اين حوزه ميزان اطلاعات و معارف ديني خود را افزايش دهند. در اين گزارش تعدادي از کتاب‌هاي مناسب براي مطالعه در اين ايام معرفي مي‌شود.

«بچه‌هاي عاشورا»
«بچه‌هاي عاشورا» که از سوي انتشارات به‌نشر براي گروه سني کودکان و نوجوانان منتشر شده است، مي‌تواند منبع خوبي براي کسب اطلاعات مفيد در اين زمينه باشد. طاهره ايبد به عنوان نويسنده، در اين مجموعه هفت جلدي تلاش دارد تا با زباني داستان‌وار و کودکانه داستان شهداي نوجوان قيام عاشورا را براي بچه‌ها بازگو کند.

«بچه‌هاي عاشورا» دربرگيرنده داستان‌هاي کوتاهي است که طي آنها سرگذشت کودکان و نوجوانان کاروان امام حسين(ع) در کربلا به‌صورت جداگانه بازگو مي‌شود. در اين مجموعه که با تصويرگري مسعود قره‌باغي منتشر شده، رشادت‌ها و دليري‌هاي شهداي کودک و نوجوان کربلا نقل شده است.

«شمشير و اسب زخمي»، «اسيران کوچک»، «مرد و ميدان»، «کوچه به کوچه»، «جنگجوي کوچک»، «از غريبه‌ها مي‌ترسم» و «عطش و آتش» عناوين اين مجموعه هفت جلدي هستند.

«شمشير و اسب زخمي» داستان شهامت عمرو، فرزند جناده بن حارث سلماني در سرزمين کربلا است. در جلد ديگر با عنوان «اسيران کوچک» روايت حماسه و شهادت اندوهناک طفلان مسلم بن عقيل بازگو شده است. در کتاب «مرد و ميدان» بازخواني شهامت‌هاي قاسم فرزند نوجوان امام حسن مجتبي(ع) در کربلا روايت مي‌شود و در کتاب «کوچه به کوچه» چگونگي شهادت قاسم فرزند حبيب بن مظاهر، يار با وفاي امام حسين(ع) در واقعه کربلا درج شده است. جلد ديگر اين مجموعه با نام «جنگجوي کوچک» داستان رشادت‌هاي عبدالله فرزند امام حسن مجتبي (ع) در واقعه کربلا است و «از غريبه‌ها مي‌ترسم» هم داستان محمد فرزند سعيد بن عقيل در واقعه کربلا را شامل مي‌شود.

در آخرين جلد اين مجموعه «عطش و آتش» نيز قصه شهادت علي‌اکبر(ع) فرزند رشيد امام حسين(ع) در ميدان نبرد روايت مي‌شود که با شجاعت تمام در واقعه کربلا حضور داشت و به شهادت رسيد.

هر يک از عناوين اين مجموعه هفت‌جلدي در ۱۵ صفحه، در قطع وزيري با شمارگان هزار نسخه و قيمت ۱۰ هزار تومان عرضه شده‌اند.

کتاب «چهل روز عاشقانه»
«چهل روز عاشقانه» کتاب ديگري از انتشارات کانون پرورش فکري است که به قلم محمدرضا سنگري در سال 1389 منتشر شده است. اين کتاب به مناسبت سال عزت حسيني، درباره وقايع و رويدادهاي پس از شهادت امام حسين (ع) و يارانش تا اربعين آن حضرت نگاشته است. نگارنده ضمن بيان شدايد و مصايب وارده بر اهل بيت (ع) ـ طي اين چهل روز ـ زبان حال هر يک از بازماندگان نهضت عاشورا را بيان کرده است.

کتاب «در عزايت آسمان نيلي قباست»
«در عزايت آسمان نيلي قباست» اثري از مهدي الماسي است که در سال 1380 از سوي انتشارات کانون پرورش فکري منتشر شده است. در اين کتاب، مطالبي درباره نوحه و نوحه‌سرايي و مراسم عزاداري براي نوجوانان و جوانان گروه سني نوجوان فراهم آمده است. کتاب با گزيده‌اي از سخنان پيشوايان معصوم (ع) در مورد ثواب عزاداري آغاز مي‌شود، سپس تاريخچه کوتاهي از سوگواري‌هاي حسيني در ايران به طبع مي‌رسد. در دو بخش بعدي مفهوم و شکل و کاربرد مرثيه و نوحه همراه با مثال‌هايي توضيح داده شده است. کاربرد دستگاه‌هاي موسيقي در مراسم تعزيه و تاريخچه و انواع آن موضوع بخش بعدي کتاب است. در بخش‌هاي بعدي کتاب، همراه با نمونه‌ها و مثال‌هاي مختلف مباحث زير مطرح شده است: مضامين نوحه‌ها، آداب و ادب نوحه‌خواني، ادبيات عاشورايي در کشورهاي مسلمان و گزيده‌اي از نوحه‌هاي مورد استفاده در عزاداري‌ها.کتاب با عکس‌هايي از مراسم عزاداري عاشورا در مناطق مختلف و متناسب با مطالب به چاپ رسيده است.

«امام حسين آموزگار زندگي»
کتاب «امام حسين آموزگار زندگي» شامل 9 گفتار است که به قلم فاطمه طريقت از سوي انتشارات سرو دانا براي نوجوانان منتشر شده است.

اين 9 گفتار، شامل معرفي امام حسين (ع)، همسران و فرزندان امام حسين (ع)، ادوار گوناگون زندگي امام حسين (ع)، امام حسين (ع) و وقايع کربلا، سرانجام قاتلين امام حسين (ع)، عبادت امام حسين (ع)، کربلا در نگاه تاريخ و روايات، اعجاز امام حسين (ع) و اخلاق و گفتار امام حسين (ع) است.

انتشارات سرو دانا، سال 1396 کتاب «امام حسين آموزگار زندگي» را در قالب 80 صفحه با شمارگان هزار نسخه و قيمت 100 هزار ريال منتشر کرده است.

کتاب « امام حسين (ع)»
کتاب « امام حسين (ع)» نيز پنجمين جلد از مجموعه 14 قصه 14 معصوم نوشته حسين فتاحي است که با تصويرگري محمدرضا دادگر از سوي انتشارات قدياني منتشر شده. هر کتاب از مجموعه‌ «14 قصه، 14 معصوم» به شرح زندگي يکي از ائمه و معصومين(ع) اختصاص دارد. ويژگي اين داستان‌ها زبان ساده‌اي است که در آن‌ها به کار رفته و به دليل همين سادگي بيان است که همه‌ آن‌ها براي کودکان دبستاني قابل درک و جذاب شده‌اند.

نويسنده ضمن رعايت سنديت وقايع تاريخي هر داستان، و ذکر نام دقيق شخصيت‌ها، مکان‌ها و تاريخ‌ها، سعي کرده است که جنبه‌ داستاني اثر را نيز ناديده نگيرد تا علاوه بر بازنگري حوادث و شرح زيبايي‌هاي زندگي اين چهارده معصوم، خواننده را به پيگيري هر داستان و مراجعه به کتاب بعدي تشويق کند.

چاپ اول کتاب «امام حسين (ع)» در سال 1382 از سوي انتشارات قدياني منتشر شد تا به چاپ سيزدهم رسيد که در سال 1395 در 40 صفحه با شمارگان پنج هزار و 500 نسخه با قيمت 40هزار ريال منتشر شد.

«10 قصه‌‌ عاشورايي»
«10 قصه‌‌ عاشورايي» نوشته فريبا کلهر کتاب بعدي اين فهرست است که از سوي انتشارات قدياني براي بچه‌ها منتشر شده و داستان ‌همراهي 10 نفر از شهداي کربلا با امام حسين(ع) در روز عاشورا را بيان مي‌کند. در اين کتاب، قصه‌ رشادت‌هاي 10 قهرمان واقعه‌ عاشورا با زبان ساده و قابل درک براي کودکان روايت شده است.

«مسلم»، «حبيب»، «حر»، «زهير»، «حضرت قاسم(ع)»، «حضرت علي‌اصغر(ع)»، «حضرت علي‌اکبر(ع)»، «حضرت زينب(س)»، «حضرت ابوالفضل(ع)» و «حضرت علي بن الحسين(ع)» قهرماناني هستند که قصه آنان در اين کتاب به زباني زيبا و کودک پسند روايت شده است.

در بخش پاياني هر داستان خلاصه‌اي از قصه با عنوان «قصه‌اي که خواندي...» آمده که به تکميل داستان مي‌پردازد. داستان‌هاي اين کتاب براي گروه سني «ب» ـ دانش‌آموزان سال‌هاي اول، دوم و سوم دبستان ـ مناسب است و تصويرگري آن را سيدحسام‌الدين طباطبايي انجام داده است.

جاپ نخست کتاب «10 قصه‌ عاشورايي براي بچه‌ها» سال 1390 از سوي واحد کودک و نوجوان انتشارات قدياني(کتاب‌هاي بنفشه) در شمارگان سه هزار و 300 نسخه، 128 صفحه و بهاي 10 هزار تومان روانه بازار کتاب شده است.

«علمدار عاشقي»
کتاب بعدي اين فهرست «علمدار عاشقي» نام دارد که چکيده‌اي از رابطه عباس بن علي با مولاي خود حسين بن علي (عليه‌السلام) است که در چهارده گفتار از سوي علي تقوي دهکلاني جمع‌آوري شده و از سوي انتشارات جمکران منتشر شده است.

سعي شده اين گفتارها روان و ساده بيان شود تا نوجوانان به مقتضاي حال و هواي سن خود، در رابطه اين دو امام و مأموم غرق شوند و ولايت مداري حضرت عباس (عليه‌السلام) را بهتر بشناسند.

اين گفتار، يا متن سخنان اين دو بزرگوار است و يا آيات قرآن و احاديث اهل بيت (عليهم‌السلام) که به صورت زبان حال، بيان شده است.

چاپ نخست «علمدار عاشقي» سال 1387 در 108 صفحه از سوي انتشارات جمکران با قيمت 10 هزار تومان منتشر شده است.

کتاب «تشنه لبان»
«تشنه لبان» کتاب ديگر اين فهرست است که از سوي حميد گروگان نويسنده کتاب‌هاي کودک و نوجوان نگاشته شده و در سال 1391 از سوي انتشارات کانون پرورش فکري منتشر شده است.

نويسنده در اين کتاب با رجوع به معتبرترين منابع تاريخ عاشورا، حوادث اين روز بزرگ را با دقت و جز به جز روايت کرده است. تصويرگري اين کتاب را هاجر سليمي‌نمين و طراحي گرافيک آن را کوروش پارسانژاد بر عهده داشته‌اند. اين کتاب در واقع از کتاب‌هاي «مقتل» به شمار مي‌رود که در آن وقايع کربلا و حماسه آفرينان عاشورا با ذکر نام و شيوه شهادت و شرح مطالب بيان شده است. هم چنين شعرهايي با بيت‌هايي متناسب با مطلب از شاعران مختلف چون حافظ انتخاب که در کتاب آمده است.

نمايشنامه «بچه‌هاي عاشورا»
کتاب بعدي اين فهرست به کودکان و نوجوانان علاقه‌مند به نمايشنامه‌نويسي اختصاص دارد. «بچه‌هاي عاشورا» عنوان نمايشنامه‌اي است تاليف منوچهر اکبرلو که با تصويرگري هدي عظيمي از سوي انتشارات سروش منتشر شده است.

کتاب «بچه‌هاي عاشورا» روايتگر بچه‌هاي محله بالا و محله پايين است که با هم دچار اختلاف هستند و هر بار به بهانه‌اي با هم درگير مي‌شوند. يک بار که بچه‌هاي بالا و بچه‌هاي پايين قصد لشکرکشي داشتند حاج قاسم به آنها پيشنهاد مي‌دهد که به جاي اين کار يک مراسم تعزينه برپا کنند و بعد از آن هر کاري دلشان مي‌خواهد انجام دهند. بچه‌ها نيز تصميم مي‌گيرند که تعزيه را انجام دهند و همين اجراي تعزيه باعث حل و فصل شدن اختلافات آن‌ها نيز مي‌شود.

در اين کتاب کودکان طي نمايش ماجراي طنز کودکانه با جذابيت‌هاي هنر جدي قديمي و مردمي تعزيه‌خواني نيز آشنا مي‌شوند ضمن آنکه اشعار تعزيه موجود در کتاب همگي از نسخه‌هاي معتبر مجالس مختلف، مناسب با موضوع نمايشنامه انتخاب و در برخي موارد به صورت ساده بيان شده‌اند.

چاپ نخست کتاب «بچه‌هاي عاشورا» در 40 صفحه تمام گلاسه رنگي با شمارگان يک هزار نسخه و قيمت 45 هزار ريال از سوي انتشارات سروش منتشر شده است.

کتاب «آسمان خون گريه کن»
کتاب «آسمان خون گريه کن» نوشته جعفر ابراهيمي نيز اثر ديگري است که در سال 1392 از سوي کانون پرورش فکري منتشر شده است. در اين کتاب حماسه کربلا و شهادت امام حسين (ع) و يارانش با بياني ساده به همراه تصاويري چند، براي گروه سني نوجوان در 10 بخش با عناوين «حسين در راه است‌‌، شهادت مسلم و هاني‌‌، شهادت طفلان مسلم‌‌، حرکت حسين (ع) به سوي کوفه‌‌، زمين کربلا‌‌، شب عاشورا‌‌، شام غريبان‌‌، در قصر يزيد‌‌، عاقبت نيکان و پاکان و سرانجام ستمکاران و ناپاکان‌‌ و شعر شام عاشورا‌‌« روايت شده است.

«امام حسين(ع)»
از ديگر کتاب‌هايي که مي‌توان در اين فهرست به کودکان و نوجوانان پيشنهاد کرد، «امام حسين(ع)» است که به قلم علي باباجاني، براي مخاطبان نوجوان منتشر شده اين کتاب جلد پنجم از مجموعه «يک نفر تو را دوست دارد» است. اين مجموعه به احاديث بزرگان اختصاص دارد و در هر کتاب 12 حديث از معصومين (ع) آمده و با توجه به هر حديثي، داستاني هم نوشته شده است.

پنجمن جلد اين مجموعه روايتگر داستان‌هايي برگرفته از احاديث امام سوم(ع) و مناسب گروه سني نوجوانان است.

چاپ نخست اين اثر سال 95 منتشر و با قيمت 65 هزار ريال از سوي انتشارات به‌نشر روانه بازار شد.

مجموعه داستاني «يک کار خوب»
«کارگرهاي فقير» و «همسفر‌ناشناس» دو اثر از مجموعه داستاني «يک کار خوب» به قلم محمود پوروهاب است که براساس سيره امام حسين (ع) و امام سجاد(ع)براي کودکان به زيور طبع آراسته شده و از سوي انتشارات سوره مهر منتشر شده است. در مجموعه «يک کار خوب» که براي گروه سني «ب» و «ج» است هر قصه براي خود نام جداگانه اي دارد در واقع سعي شده است نکات تربيتي که در زندگي معصومين وجود داشته است براي بچه‌ها انتخاب و به صورت داستان به نگارش درآيد.

اين قصه‌ها با زبان امروزي بيان شده‌اند و به مسائلي مي پردازند که در دنياي امروزي هم به چشم مي‌خورد؛ بنابراين همه داستان هاي کوتاه اين مجموعه براي کودکان بار تربيتي دارند. «خروس پرطلايي»، «آن آقاي مهربان»،«کارگرها فقير»، «همسفر ناشناس»، «کبوترهاي دوست داشني»، «قصه‌ي مرد تنبل»، «پيرزن ومهمان عزيز»، «کيسه‌ي سکه‌هايم کو»، « اشک شادي» و «تصادف» عناوين مجموعه «يک کار خوب» هستند.

داستان‌هايي از زندگي امام حسين (عليه‌السلام)
«داستان‌هايي از زندگي امام حسين (عليه‌السلام)» از آثاري است که در قالب مجموعه «مژده گل» از سوي انتشارات جمکران منتشر شده است. مجموعه کتاب داستاني «مژده گل» دربردارنده داستان‌هاي کوتاهي از چهارده معصوم (عليهم السلام) براي گروه سني کودک و نوجوان است که به قلم محمود پوروهاب و مجيد ملامحمدي به چاپ رسيده است.

اين کتاب با زباني ساده و داستاني کودکانه بچه‌ها را با زندگي امام حسين (عليه السلام) آشنا مي‌سازد.

چاپ چهارم «داستان‌هايي از زندگي امام حسين (عليه‌السلام)» سال 97 از سوي انتشارات جمکران به قيمت 90 هزار ريال منتشر شده است.

مجموعه «با ادب چون...»
مجموعه پنج جلدي «با ادب چون...» به قلم زهرا زواريان اثر ديگري است که در اين حوزه از سوي انتشارات سوره مهر منتشر شده است. «اسبي که دو بال داشت» عنوان يکي از داستان‌هاي اين مجموعه است زواريان در اين اثر وفاداري اسب امام حسين (ذوالجناح) را براي بچه‌ها به صورت داستان به رشته تحرير درآورده است. در اين اثر که براي گروه سني (ج) است، ادب ذوالجناح نسبت به امام حسين روايت شده است. در واقع وفا و محبتي که اين اسب نسبت به امام داشته است باعث مي‌شود که يک واکنش عملي نسبت به لحظه شهادت امام حسين(ع) از خود نشان داده است.

«اسبي که دو بال داشت»، «در حلقه شيرها»، «شتري که با وفا بود»، «شيري که سلام کرد»، «وقتي آهو خانم به تله افتاد» عنوان‌هاي مختلف مجموعه «با ادب چون...» هستند.

«مهمان کوچک»
«مهمان کوچک» هم پنجمين جلد از مجموع «قصه‌هاي شيرين از زندگي معصومين(ع)» است که مسلم ناصري به عنوان نويسنده در آن، قصه‌هايي از زندگي امام حسين(ع) را براي مخاطبان کودک و نوجوان روايت مي‌کند.

پنجمين چاپ اين اثر در سال 1393 با شمارگان پنج هزار نسخه از سوي به‌نشر چاپ شده و به قيمت 45 هزار ريال در دسترس مخاطبان قرار گرفته است.

«امام حسين (عليه‌السلام)»
«امام حسين (عليه‌السلام)» نوشته زهرا عبدي از مجموعه چهارده معصوم نيز کتاب ديگري است که از سوي انتشارات جمکران منتشر شده است. اين مجموعه دربردارنده داستان‌هاي کوتاهي از زندگاني چهارده معصوم (عليهم‌السلام) براي گروه سني کودک و نوجوان است.

عبدي در «امام حسين (عليه‌السلام)» کودکان و نوجوانان را با زندگي امام حسين (عليه‌السلام) در غالب داستان آشنا مي‌سازد.

چاپ نخست کتاب «امام حسين (عليه‌السلام)» در 28 صفحه با قيمت 4500 ريال در سال 96 از سوي انتشارات جمکران منتشر شده است.

کتاب «جا مانده از کاروان»
کتاب «جا مانده از کاروان» نوشته محمود جوان‌بخت و تصويرگري سعيد رزاقي در سال 1376 از سوي انتشارات کانون پرورش فکري منتشر شده است. در اين داستان زماني که لشکر ابن‌سعد خانواده‌ اهل بيت را همچون اسير به کوفه مي‌آورد، عبدالله‌بن‌عفيف که يک چشم خود را در جنگ جمل و ديگري را در جنگ صفين از دست داده است خاطرات گذشته را که پا به پاي حسين (ع) با لشگر معاويه جنگيده است به ياد مي‌آورد و اشک مي‌ريزد. زماني که ابن‌سعد در مسجد کوفه به خانواده‌ رسول خدا اهانت مي‌کند، عبدالله بر او مي‌شورد و او را دروغ‌گو مي‌خواند. ابن‌سعد توطئه‌اي مي‌چيند تا اين آخرين بازمانده از قافله شهدا را اسير کند.

چاپ نخست کتاب «جا مانده از کاروان» با شمارگان 30 هزار نسخه و قيمت 1500 تومان در سال 1376 منتشر شده است.