جذاب ترین ها

ایده‌ی بکر مجموعه کتاب‌های ارباب حلقه‌ها چطور به ذهن تالکین رسید؟

مجله ديجي کالا

بروزرسانی 1399/08/29 - 12:00

ایده‌ی بکر مجموعه کتاب‌های ارباب حلقه‌ها چطور به ذهن تالکین رسید؟

مجله ديجي کالا/ حتي اگر اهل کتاب هم نباشيد، حتما اسم مجموعه کتاب‌هاي ارباب حلقه‌ها به گوشتان خورده است. اين کتاب آن‌قدر مشهور شد که به‌عنوان يکي از تأثيرگذارترين کتاب‌هاي ادبيات قرن ۲۱ شناخته مي‌شود. اين کتاب شاهکار، اثر زبان‌شناس و نويسنده‌ي بزرگ، جي.آر.آر تالکين است که با فروش بيش از ۱۵۰ ميليون نسخه از آن در سرتاسر جهان تبديل به دومين کتاب پرفروش دنيا شد. ارباب حلقه‌ها با بهره از عناصر حماسي و اسطوره در ژانر فانتزي حماسي قرار مي‌گيرد. کتاب ارباب حلقه‌ها در سه جلد منتشر شده است؛ کتاب اول ياران حلقه، کتاب دوم دو برج، کتاب سوم بازگشت پادشاه. اين اثر تاکنون افتخارات و جوايز بي‌شماري را در دنياي ادبيات به دست آورده است؛ برنده‌ي جايزه‌ي نيويورک هرالد تريبون براي بهترين کتاب تخيلي نوجوانان، کسب جايزه‌ي بين‌الملي داستان خيال‌پردازي در سال ۱۹۵۷ به‌عنوان بهترين نويسنده‌ي خيال‌پردازي‌نويس براي کتاب ارباب حلقه‌ها. همچنين بعد از کتاب داستان دو شهر نوشته‌ي چارلز ديکنز، به ترتيب کتاب‌هاي ارباب حلقه‌ها و هابيت پرخواننده‌ترين آثار حماسي جهان هستند.

جان رونالد روئل تالکين که بود و چطور ايده‌ي کتاب ارباب حلقه‌ها به ذهنش رسيد؟
جان رونالد روئل تالکين John Ronald Reuel Tolkien که به اختصار جي.آر.آر تالکين ناميده مي‌شود متولد ۳ ژانويه‌ي ۱۸۹۲ در بلوم‌فوتين، آفريقاي جنوبي و در گذشته‌ي ۲ سپتامبر ۱۹۷۳، نويسنده، شاعر، زبان‌شناس و استاد دانشگاه بود. او در دانشگاه آکسفورد تحصيل کرد و در جنگ جهاني اول شرکت داشت. سپس صاحب کرسي استادي ادبيات و زبان انگليسي و آنگلوساکسون در دانشگاه آکسفورد از سال ۱۹۲۵ تا ۱۹۵۹ شد. کودکي جان تالکين در فقر و فقدان زودهنگام والدينش و سکونت در دهکده‌ي سيرهول‌ميل در بين مزارع، چمنزارها و ساختمان‌هاي قديمي گذشت.

تالکين علاقه‌ي زيادي به ساخت زبان‌‌هاي ساختگي و البته علمي داشت. شايد بتوان گفت که او تنها کسي است که توانسته است ۱۵ زبان بسازد؛ با اين حال، توصيه‌ي تالکين به کساني که علاقه‌مند به زبان بين‌الملل هستند اين است که: «از اسپرانتو پشتيباني کنيد.» علاقه به زبان تا آنجا در او ريشه داشت که در جايي گفته‌ است که انگيزه‌اش از نگارش کتاب‌هاي تخيلي‌اش مانند ارباب حلقه‌ها اين بوده ‌است که زبان‌هاي فراساخته‌ي او در آن صحبت شود.

تالکين با سه گانه‌ي حماسي و اعجاب‌آور خود، يعني ارباب حلقه‌ها به شهرتي جهاني رسيد. اما شايد براي خيلي از شما سؤال باشد که اين ايده‌ي بکر و جذاب چطور به ذهن تالکين رسيد؟ در پاسخ بايد گفت که همه چيز از يک جمله‌ي عجيب شروع شد.

«در سوراخي داخل زمين، يک هابيت زندگي مي‌کرد.» اين چند کلمه‌ي ساده که يک جمله‌ي عجيب را شکل داده‌اند، در يک ورق، هنگام تصحيح برگه‌هاي دانش‌آموزان، با خطي ناخوانا نوشته شده بود و تالکين با خواندن اين جمله‌ي اعجاب‌آور ايده‌ي نوشتن داستان هابيت در سال ۱۹۳۷ به ذهنش رسيد کتابي که منبع اصلي ارباب حلقه‌ها شد. اين کتاب ابتدا در بريتانيا، به چاپ رسيد و يک سال بعد نيز، در آمريکا منتشر شد. کتاب هابيت اثر جي.آر.آر. تالکين تاکنون به بيش از ۲۵ زبان زنده‌ي دنيا ترجمه شده ‌است.

تالکين، علاوه بر کتاب‌هاي ذکر شده، که معروف‌تر و شناخته‌شده‌تر هستند، آثار داستانيِ ديگري به نام‌هاي، ماجراهاي تام بامباديل و مي‌رود راه پيوسته تا آن سو، فرزندان هورين که پس از مرگش منتشر شدند، اين کتاب‌ها درباره‌ي موضوعي که آن‌ها را رشته افسانه (Legendarium) مي‌ناميد و در اصل يک اسطوره‌شناسي خيالي براي گذشته‌ي دور زمين است، نوشته‌ شده‌اند. اصطلاح رشته افسانه، از سوي تالکين براي توصيف افسانه‌سازي‌هايش درباره‌ي داستان ميان زمين به ‌کار رفته ‌است. افسانه‌هاي سرزمين مياني تالکين درباره‌ي تاريخ خيالي زمين در دوره‌هاي باستان يعني چندهزار سال پيش از دوره‌ي معاصر است. به رشته ‌افسانه‌هاي تالکين اغلب افسانه‌هاي سرزمين مياني هم گفته مي‌شود. اين افسانه‌ها شامل موجوداتي افسانه‌اي مانند هابيت‌ها، الف‌ها، دورف‌ها، ترول‌ها، گابلين‌ها، اورک‌ها و غيره مي‌باشد. سرانجام جان تالکين پس از خلق شاهکارهايي در دنياي ادبيات در سال ۱۹۷۳ درگذشت و در دهکده‌ي وولورکوت (Wolvercote) به خاک سپرده شد.

هابيت‌ها چه موجوداتي هستند و داستان کتاب هابيت درباره‌ي چيست؟
هابيت يا آنجا و بازگشت دوباره، يک رمان تخيلي در ژانر کودکان و نوجوان است که توسط تالکين در ۲۱ سپتامبر سال ۱۹۳۷ منتشر شد و توجه و استقبال منتقدين و خوانندگان را به خود جلب کرد. اين کتاب نامزد دريافت Carnegie Medal و جايزه‌ي ‌New York Herald Tribune را براي بهترين رمان نوجوانان دريافت کرد. اما قبل از اين‌که به اصل ماجرا و قصه‌ي هابيت بپردازيم بهتر است بدانيد که اصلا منظور از هابيت چيست؟

هابيت‌ها گونه‌اي ازموجودات تخيلي در رمان‌هاي تالکين هستند که در سرزمين ميانه (سرزميني تخيلي) و شاير (شمال غربي سرزمين ميانه) زندگي مي‌کنند. هابيت‌ها اولين‌بار در کتاب هابيت تالکين مطرح شدند که ايده‌ي شکل‌گيري آن هم شرح داده شد. اين کتاب، هابيت‌ها را موجوداتي کوچک وصف مي‌کند که نصف قد انسان را دارند و بالغ‌ترين آن‌ها از چشم يک الف Elf (نام موجودي خيالي از افسانه‌هاي فولکلور ژرمني است. الف‌ها قد يک بچه را دارند.) هابيت‌ها لباس‌هايي به رنگ روشن مي‌پوشند، کفش به پا نمي‌کنند (کف پاهايشان به‌ طور طبيعي پوستي چون چرم دارد) و پاهايشان پوشيده از موهاي ضخيم و مجعد است و به لحاظ رفتاري و اخلاقي هابيت‌ها موجوداتي مهمان‌نواز، صميمي، مهربان، خانه و خانواده دوست و به دور از تنش و هيجان که در آرامش به سر مي‌برند، خوش‌رو، خوش خوراک و به دور از ماجراجويي هستند.

کتاب هابيت

کتاب هابيت که با نام يا آنجا و بازگشت دوباره هم شناخته مي‌شود با ترجمه‌ي رضا عليزاده توسط انتشارات روزنه در ايران منتشر شده است. اما قصه‌ي هابيت از شخصيت اصلي اين داستان، بيلبو بگينز، که يک هابيت است در زمان کم‌رنگ شدن دنياي موجودات افسانه‌اي و قدرت گرفتن حکومت انسان‌ها شروع مي‌شود. بگينز، هابيت خانه‌دوستي است که بر طبق يک درخواست، براي گرفتن سهم خود از گنجي گران‌بها که توسط اسماگ اژدها به غنيمت گرفته شده است، به سفر مي‌رود.
سفر بگينز، او را از سرزمين آرام و راحتش به محيطي شيطاني مي‌برد. همراهان او در اين سفر گاندولف جادوگر و نوه‌ي پادشاه پيشين دورف‌ها يعني تورين سپر بلوط و عموزادگان و ديگر دورف‌هايي که براي آزادسازي تنها کوه ارِبور شاهزاده‌ي خود را همراهي مي‌کنند. قصه‌هايي عجيب و خارق‌العاده در اين سفر اتفاق مي‌افتد که شصت سال بعد سرآغازي براي ماجراي ارباب حلقه‌ها مي‌شود.
اين کتاب از جمله پرفروش‌ترين رمان‌هاي تاريخ ادبيات قرار گرفته است به‌ طوري که طبق برآوردهاي صورت گرفته تاکنون بيش از ۱۴۰ ميليون نسخه از آن در سرتاسر جهان به فروش رفته است.

کتاب ارباب حلقه‌ها، جلد اول: ياران حلقه

کتاب ارباب حلقه‌ها (‌The Lord of the Rings) اثر جي.آر.آر تالکين با ترجمه‌ي رضا عليزاده است؛ تالکين نوشتن ارباب حلقه‌ها را زماني آغاز کرد که هنوز مشغول تحصيل بود و در همان دوران کتاب هابيت را مي‌نوشت که به منزله‌ي مقدمه‌اي براي ارباب حلقه‌ها محسوب مي‌شد.
اين کتاب طي ۱۲ سال از سال ۱۹۳۷ تا ۱۹۴۹ که بيشتر آن در زمان جنگ جهاني دوم بوده به نگارش درآمد. اگرچه اين کتاب در بين خوانندگان به شکل يک سه‌ گانه شناخته مي‌شود، اما در ابتدا قرار بود اين اثر جلد اول کتاب سيلماريليون باشد که نويسنده به دلايل اقتصادي تصميم به حذف جلد دوم گرفت و کتاب ارباب حلقه‌ها را در سال ۱۹۵۴ تا ۱۹۵۵ در سه جلد با عناوين ياران حلقه، دو برج و بازگشت پادشاه منتشر شد.
ياران حلقه، نخستين جلد از رمان سه جلدي ارباب حلقه‌ها است رماني حماسي که رويدادهايش در دنياي خيالي و در سرزمين ميانه اتفاق مي‌افتد. لقب ارباب حلقه‌ها در واقع به موجودي به نام سائورون يا ارباب تاريکي اشاره دارد، کسي که مدت‌ها پيش حلقه‌ي يگانه را که بيشتر قدرتش به آن بستگي دارد، گم کرده‌ است. او تمام تلاش خود را مي‌کند تا حلقه را مجددا پيدا کند و از آن براي اسير کردن تمام ساکنان سرزمين ميانه استفاده کند. بيلبو بگينز که موجودي از نژاد هابيت است در غاري بزرگ به‌طور اتفاقي حلقه‌اي پيدا مي کند و آن را با خود به شاير مي‌برد. او از قدرت و اهميت حلقه اطلاعات دقيقي ندارد، فقط مي‌داند که با در دست کردن حلقه، ناپديد مي‌شود. بيلبو نمي‌داند که آن حلقه، همان حلقه‌ي يگانه است و همچنين نمي‌داند که سائورون به دنبال آن است.

کتاب ارباب حلقه‌ها، جلد دوم: دو برج
دو برج برگرفته از داستان مشهور ارباب حلقه‌ها است که توسط رضا عليزاده به فارسي ترجمه شده و توسط انتشارات روزنه منتشر شده است.
ارباب حلقه‌ها علاوه بر مقدمه و پيش‌درآمد و شش ضميمه، متشکل از شش کتاب است؛ هر مجلد دو کتاب. رمان در اصل در سه مجلد به ‌چاپ رسيد و دو برج شامل کتاب‌هاي سوم و چهارم مجموعه است. تالکين درباره‌ي دليل‌ انتخاب اين عنوان گفته است که مي‌خواستم موضوعات بسيار متفاوت کتاب‌هاي دوم و سوم را به هم مرتبط کند. تالکين ابتدا تصميم داشت هر کتاب عنواني مخصوص خود داشته باشد. عنوان پيشنهادي او براي کتاب سوم، خيانت ايزنگارد بود و عنوان پيشنهادي‌اش براي کتاب چهارم سفر حاملان حلقه يا حلقه در مسير شرق که در نسخه‌ي هزاره استفاده شد.

دو برج، داستان تمام ياران حلقه را پس از پراکنده شدن بيان مي‌کند. گروهي از ياران نوميدانه خود را براي نبرد با سائورون، دشمن پليد باستاني آماده مي‌کنند و گروهي ديگر مشغول دست و پنجه نرم کردن با خيانت ايزنگارد هستند. فرودو و سام بايد حلقه‌ي نفرين ‌شده را بي‌ياور براي نابودي به قلمرو فرمانرواي تاريکي ببرند. راهنماي اين دو در اين سفر گولوم فريب‌کار و حريص است که شهوت حلقه‌ي قدرت او را مسخ کرده. جلد دوم با فرا رسيدن تاريکي بزرگ و درگرفتن جنگ حلقه خاتمه مي‌يابد.

کتاب ارباب حلقه‌ها، جلد سوم: بازگشت شاه

اين کتاب سومين و آخرين کتاب از سري ارباب حلقه‌ها است که توسط جان رونالد روئل تالکين نوشته شده است و به داستان جنگ حلقه و حوادث پس از آن مي‌پردازد. داستان از قلمرو گوندور که به‌ زودي مورد تهاجم سائورون قرار مي‌گيرد، آغاز مي‌شود. نيروهاي پليد فرمانرواي تاريکي قصد تصرف همه‌ي سرزمين ميانه را دارند و در اين حال فرودو و سام راه خود را با دشواري تمام به قلب مقر قدرت او مي‌گشايند. تنها راه شکست دشمن، نابودي حلقه‌ي نفرين ‌شده‌ي قدرت در آتش کوه هلاکت است. اما راه به‌ شکلي طاقت‌فرسا دشوار است و فرودو توان خود را از دست داده است. سنگيني بيش از اندازه‌ي حلقه کم‌کم او را نوميد مي‌کند. آيا امکان غلبه بر اين نوميدي وجود دارد؟

اودن، شاعر آمريکايي، در نقدي که بر اين سه‌گانه در نيويورک تايمز نوشته است گفته: «حماسه‌اي با ابعاد و اندازه‌ي ارباب حلقه‌ها قدرت نويسندگي فوق‌العاده‌اي را طلب مي‌کند و هرچه داستان پيش‌تر مي‌رود، اين قدرت فزوني مي‌گيرد. اما فقط مي‌توانم بگويم آقاي تالکين توانايي خود را از هر لحاظ به‌اثبات رسانده است. خوانندگان مي‌توانند از طريق ضمايم نگاه اجمالي وسوسه‌انگيزي به دوران نخست و دوم داشته باشند. چنان‌که برمي‌آيد افسانه‌هاي اين روزگار از هم‌اکنون تأليف شده است و من اميدوارم ناشران گروه کثير و رو به تزايد هواخواهان او را زياد چشم‌انتظار نگذارند.» اشاره‌ي اودن به سيلماريليون بود که سرانجام ۳۱ سال پس از اين نقد و پس از درگذشت تالکين به‌کوشش پسر او کريستوفر منتشر شد.