کرونا/ فرصت طلایی کرونا برای شبه‌علم‌دوستان

ايبنا

بروزرسانی 1399/09/09 - 14:00

کرونا/ فرصت طلایی کرونا برای شبه‌علم‌دوستان

ايبنا/محمدرضا توکل صابري؛ نويسنده و پژوهشگر، معتقد است که کرونا براي دست‌اندرکاران شبه‌علم يک فرصت طلايى پيش آورد؛ افرادي که کوچک‌ترين اطلاعاتي از دنياي پزشکي نداشتند، اما شروع به تجويز دارو کردند.

محمدرضا توکل صابري، پژوهشگر و نويسنده کتاب‌ در زمينه ترويج علم پزشکي با اشاره به رويکردهاي شبه‌علم در باب کرونا، بيان کرد: تا امروز در حدود 60 ميليون نفر از جمعيت 7/5 ميليارد نفرى از جهان به کرونا مبتلا شده‌اند که رقم ناچيزى از کل بشريت است. از اين جمعيت در حدود يک‌ونيم ميليون‌ نفر درگذشته‌اند که در حدود دو و نيم درصد مبتلايان را تشکيل مى‌دهد که بازهم رقم ناچيزى است. البته جان هريک از اين انسان‌ها بسيار گرانبها بود و مى‌توانست از دست نرود. ولى تعلل و کوتاهى سياستمداران همه کشورها و توجه نکردن به توصيه مقامات بهداشتى، خود باعث جهانگير شدن اين ويروس شد. فراموش نکنيم طاعون که در قرون وسطى به نام «مرگ سياه» مشهور بود، تقريبا 100 ميليون انسان را از ميان برد. اگر اين ويروس در قرون وسطى شايع شده بود، به مراتب تلفات بيشترى از طاعون مى‌گرفت.

دايناسورهاي تطبيق‌ناپذير
وي افزود: در تاريخ 4/5 ميليارد سال پيدايش کره زمين، اين حادثه کوچکى براى طبيعت بوده است. حادثه‌اى طبيعى که اگرچه مرگ انسان‌هاى زيادى را رقم زد، اما باعث تنفس طبيعت شد و مادر طبيعت استراحت کوتاهى کرد. 65 ميليون سال پيش از اين، دايناسورهاى عظيم‌الجثه را يک حادثه طبيعى از ميان برد. آن‌ها توانسته بودند به مدت 165 ميليون سال در برابر حوادث طبيعى دوام بياورند و به زندگى ادامه دهند. دايناسورها هوشمند نبودند، اما انسان هوشمند است و راه مبارزه با اين بيمارى و ريشه‌کن کردن اين ويروس را هم به تدريج پيدا خواهد کرد.

توکل صابري گفت: انسان شيوه‌هاى جديدى براى مبارزه و حذف ويروس پيدا مي‌کند. روش‌هاى تشخيص آن بهتر و سريع‌تر خواهد شد. داروى درمان اين بيمارى تهيه و واکسن براى پيشگيرى از ابتلاء به اين ويروس توليد خواهد شد. در رابطه علم و دين نيز به بازنگرى نياز دارد. حوزه‌هاى علميه که وارث ميراث علمى گذشته بودند از علمى بودن خود خارج شده‌اند و اکنون فقط حوزه‌هاى دينى هستند. آن‌ها نبايد به اعتبار اينکه در قرون گذشته در آن‌ها علم تدريس مى‌شده است اکنون هم خود را سخنگو و هدايت‌گر کوشش‌هاى علمى براى مبارزه ويروس کرونا بدانند. حوزه‌هاى دينى بايد نقش مشورتى و هدايتى درمانگران را داشته و به آن‌ها کمک کنند تا درمانگران سياست‌هاى خود را اجرا کنند
همه‌گيرى بعدى انسان مجهزتر، سازمان يافته‌تر و داناتر خواهد بود. عقل مشترک انسان‌ها و دانش آن‌ها کرونا را شکست خواهد داد و شايد آن‌را از صحنه زمين ريشه‌کن کند، همچنان که ويروس آبله را ريشه‌کن کرد.

اين پژوهشگر ادامه داد: اکنون ويروس‌هاى آبله در لوله‌هاى يخ‌زده آزمايشگاه‌هاى جهان جاى گرفته‌اند. اميد که دانش بشرى، اين ويروس را به هم لوله‌هاى يخ‌زده آزمايشگاه‌ها بفرستد. شيوع کرونا، بر خِرَد جمعى انسان‌ها و احساس همبستگى‌شان افزود و بار ديگر احساس کردند که از سياه و سفيد و سرخ و زرد همگى «از يک پيکرند».

وي اظهار کرد: وقتى کرونا شيوع پيدا کرد، افراد مختلفى واکنش نشان دادند؛ مقامات بهداشتى با توصيه به زدن ماسک و ضدعفونى کردن سطوح تماس‌يافته، بعضى با سرودن شعر، بعضى‌ها با خواندن آواز در مورد کرونا و بعضى ديگر با ارائه درمان‌هاى پزشکى متنوع از خوردن سير، موز و روغن بنفشه، تا بخور جوش شيرين. بعضى‌ها هم با نوشتن طنز براى کرونا و بعضى‌ها هم با توصيه به استغفار، توبه و صدقه دادن.

توکل صابري با اشاره به رسوخ شبه‌علم در اشاعه اطلاعات در باب کرونا، گفت: اما بيش از همه دست‌اندرکاران شبه‌علم در اين زمينه فعاليت داشتند. آن‌هايى که اين همه‌گيرى برايشان يک فرصت طلايى را پيش آورد. کسانى که بدون تحصيلات پزشکي و کوچک‌ترين دانش در مورد اينکه تحقيق در پزشکى چگونه انجام مى‌شود، جوش شيرين، سير و روغن بنفشه و ديگر مواد و روش‌هاى بى‌فايده و خطرناک را به‌طور وسيعى تبليغ مى‌کردند و باعث بيمارى و حتى مرگ افراد بى‌شمارى شدند. تأسف‌انگيزترين جنبه شبه‌علم دستورالعمل‌هاى خوراکى و بهداشتى بخش طب سنتى در وزارت بهدارى بود که نماد نفوذ شبه‌علم در مراکز بهداشتى و دانشگاهى ما است. اين در حالى بود که بسيارى از پژوهشگران و متخصصان دارويى و پزشکى کشور در سکوت آزمايشگاه‌ها و به دور از جنجال و تبليغات مدعيان درمان کرونا، در حال تهيه دارو و واکسن براى مبارزه با اين ويروس بودند. راديو و تلويزيون نيز با مصاحبه و گفت‌وگو با اين مدعيان شبه‌پزشکى نقش مهمى را در تبليغ براى اين مدعيان و بى‌توجهى به دستورهاى پزشکى جدى را بازى کرد.

به گفته اين پژوهشگر، کوتاهى پزشکان و دست‌اندرکاران درمان کرونا در مبارزه با اين شيادان و پزشک‌نماها قابل چشم‌پوشى نيست. اگر آن‌ها جامعه را در مورد دستاوردهاى پزشکى و شيوه تحقيق در مورد بيمارى‌ها و درمان آن‌ها آموزش مى‌دادند، شايد افراد ساده‌دل آنچنان مجذوب اين شارلاتان‌ها نشده و کرونا اينچنين در ايران شيوع پيدا نمى‌کرد.

وي افزود: اين همه‌گيرى باعث چالش‌هاى دينى و فلسفى بسيارى نيز شد. اين همه‌گيرى نشان داد که فلسفه، اخلاق، دين، عرفان براى تبين علت پيدايش، کوتاهى پزشکان و دست اندرکاران درمان کرونا در مبارزه با اين شيادان و پزشک‌نماها قابل چشم‌پوشى نيست. اگر آن‌ها جامعه را در مورد دستاوردهاى پزشکى و شيوه تحقيق در مورد بيمارى‌ها و درمان آن‌ها آموزش مى‌دادند. شايد افراد ساده دل آن چنان مجذوب اين شارلاتان‌ها نشده و کرونا اين چنان در ايران شيوع پيدا نمى‌کرد
راه مبارزه و درمان کرونا در برابر متخصصان پزشکى حرف چنداني براى گفتن ندارد. مقدس‌ترين مکان‌هاى مذهبى جهان نتوانستند جان يک نفر را نجات دهند. براى آنکه اين مکان‌ها باعث افزايش مرگ‌ومير نشوند، در تمام جهان مجبور شدند فعاليت اين‌گونه اماکن را محدود کنند تا باعث مرگ انسان‌هاى بيشترى نشوند.

کدام مي‌دانند؟
توکل صابري گفت: در اين مبارزه بسيارى از پيروان اديان به علم و عقل اعتماد کردند تا به ايدئولوژى يا فلسفه يا دين خود. اما بودند بخش کوچکى که همچنان باورهاى دينى خود را بر عقل سليم و دانش‌ورزى ترجيح دادند. بعضى از مراجع مذهبى در اسرائيل نمى‌خواستند که مکان‌هاى مقدس آن‌ها بسته شود و حتى يکى از آن‌ها براى اينکه رأى بياورد، گفته بود که اگر به حزب او رأى دهند، کرونا نمى‌گيرند، اما خودش کرونا گرفت! منتقدان گفتند که معلوم شد خودش به حزبش رأى نداده است. مردم به پزشکان اعتماد کردند تا رهبران مذهبى.

اين نويسنده و پژوهشگر بيان کرد: بينش و بصيرت و هدايت از فلسفه و دين و ايدئولوژى‌ها مى‌آيد. مراکز دينى مى‌توانند براى بسيج کردن توده‌ها به‌کار آيند و وظيفه آرامش بخشيدن و يارى دادن به مردم را برعهده گيرند و وظيفه مقامات بهداشتى را به خودشان واگذار کنند.

وي ادامه داد: اکنون با همه‌گيرى کرونا، ما پيش از پيش نيازمند بازانديشى در ماهيت برخى از مهم‌ترين مفاهيم دينى هستيم. ديگر نمى‌توان مانند دوران قرون وسطى، پديده‌هاى طبيعى مثل بيمارى‌هاى همه‌گير، زلزله، سيل و طوفان را به خشم خداوند، آزمون و انتقام الهى نسبت داد. بايد هرآنچه را که متخصصان پزشکى مى‌گويند پذيرفت و به کمک آن‌ها در مبارزه با بيمارى‌ها شتافت.

به گفته توکل صابري، رابطه علم و دين نيز به بازنگري نياز دارد. حوزه‌هاى علميه که وارث ميراث علمى گذشته بودند، از علمى بودن خود خارج شده‌اند و اکنون فقط حوزه‌هاى دينى هستند. آن‌ها نبايد به اعتبار اينکه در قرون گذشته در آن‌ها علم تدريس مى‌شده، اکنون هم خود را سخنگو و هدايت‌گر کوشش‌هاى علمى براى مبارزه ويروس کرونا بدانند. حوزه‌هاى دينى بايد نقش مشورتى و هدايتى درمانگران را داشته و به آن‌ها کمک کنند تا درمانگران سياست‌هاى خود را اجرا کنند. آن‌ها به علت نفوذ سياسى، دينى، اخلاقى‌شان در مردم مى‌توانند با کشيدن مردم به صحنه براى رعايت اصول بهداشتى، تأمين مصالح و مواد بهداشتى به موفقيت طرح‌هاى بهداشتى براى مبارزه، کمک‌هاى مهمى انجام دهند.