نسخههای نفیس کلیات سعدی در کتابخانه ملی
ايسنا/معاون اداره کل کتابهاي خطي و نادر کتابخانه ملي به تشريح دو نسخه خطي ارزشمند از کليات سعدي در کتابخانه ملي پرداخت و گفت: اين نسخ داراي کتيبههاي مزدوج مذهب با نقوش اسليمي و گل و برگ ختايي به زر محرر، لاجورد و شنگرف است.
به نقل از روابط عمومي سازمان اسناد و کتابخانه ملي ايران، زهرا مدرسي به مناسبت فرارسيدن بزرگداشت سعدي، به معرفي دو نسخه خطي کليات شيخ مصلحالدين سعدي شيرازي نگهداريشده در کتابخانه ملي اشاره کرد و گفت: دو نسخه خطي ارزشمند از کليات سعدي در کتابخانه ملي نگهداري ميشود که يکي از اين نسخ نفيس در فهرست جهاني ميراث مستند برنامه حافظه جهاني يونسکو به ثبت رسيده است.
او با اشاره به يکي از نسخ خطي کليات سعدي به شماره ۵- ۳۹۱۳۴ موجود در گنجينه کتابخانه ملي بيان کرد: اين نسخه خطي اوراق پراکنده و ناقصي دارد و بازمانده از نسخه نفيس به خط يوسف بن محمد بن عيسي بن محمد شيرازي است که در تاريخ ۷۱۶ قمري کتابت شده است.
معاون اداره کل کتابهاي خطي و نادر کتابخانه ملي ادامه داد: تاريخ کتابت بيانگر آن است که نسخه حاضر دومين نسخه کهن تاريخدار است. ديگر ويژگي مهم اين نسخه بر اساس ترتيب علي بن احمد بي ابي بکر بيستون نيست. اما نسخه حاضر از اندک نسخههايي است که قبل از تهيه و تنظيم بيستوني کتابت شده است؛ بهنظر ميرسد تنظيم نخستين جامع ناشناخته کليات سعدي را دارد.
مدرسي همچنين تصريح کرد: ابتداي نسخه کتيبه مذهب کشيده شده که کمي آسيب ديده است و در ۴۶ برگ و ۳۳ سطر نگاشته شده است. صفحات خاتمه و دو طرف انجامه نيز تزيين شده است. همچنين عناوين اشعار به رنگهاي مشکي، سرخ و زرد نوشته شده است. لبه اوراق فرسوده و آبخورده است، جلد نسخه متعلق به خودش نيست و الحاقي است، تيماج سرخ ضربي با ترنج و سرترنج و لچکي و کتيبههاي زرين که به مرور زمان به تيرگي گراييده است.
او در معرفي نسخه خطي کليات سعدي به شماره کتابخانه ۵-۱۲۴۹۳ گفت: در سال ۷۸۴ هجري قمري يعني حدود ۵۰ سال پس از تاليف اثر اصلي کتابت شده است. بر اين اساس ميتوان گفت شايد اين نسخه اقدم نسخ کليات سعدي است.
مدرسي افزود: برگهاي آغازين با کتيبههاي مزدوج مذهب با نقوش اسليمي و گل و برگ ختايي به زر محرر، لاجورد و شنگرف است؛ حاشيه دور متن نيز در برگ آغاز با نقوش اسليمي و گل و برگ ختايي به زر محرر، لاجورد، سبز و شنگرف است.
او بيان کرد: همچنين شرفه به لاجورد، تسمهاندازي به زر محرر، حاشيه ريسهاي دور متن به زر محرر (نسخه فاقد برگ متناظر موجود است) و عناوين نسخه به زر، شنگرف و سرخي است؛ آغاز هر دفتر با کتيبههاي متفاوت مذهب با نقوش اسليمي و گل و برگ ختايي به زر محرر، لاجورد، سبز، مشکي و شنگرف است.
مدرسي سپس تصريح کرد: ظهريه برگهاي هر بخش با يک ترنج مذهب با نقوش اسليمي و گل برگ ختايي آراسته شده است. جدول دور متن و مياني به زر محرر است. متن به خط نسخ و اشعار دوستوني کتابت شده و داراي ۴۱۶ برگ در ۱۹ سطر است. همچنين جلد نسخه مقوايي با روکش تيماج مشکي با ترنج، سرترنج با نقوش اسليمي و گل و برگ ختايي زرپوش، حاشيه ريسهاي ضربي و آستر تيماج قهوهاي روشن است.
او در پايان خاطرنشان کرد: اين نسخه خطي به دليل قدمت، تزئينات و خط از آثار بسيار نفيس محسوب ميشود. طبق بررسيهاي انجامشده در دوازدهمين اجلاس شوراي مشورتي بينالمللي برنامه حافظه جهاني به سال ۱۳۹۴، اين اثر در فهرست جهاني ميراث مستند برنامه حافظه جهاني يونسکو به ثبت رسيده است.