هفت کتابی که از سیاست و اقتصاد چین در دنیای معاصر می‌گویند

خبرگزاري کتاب ايران

بروزرسانی 1400/02/13 - 15:50

هفت کتابی که از سیاست و اقتصاد چین در دنیای معاصر می‌گویند

خبرگزاري کتاب ايران/بيست و هفتمين شماره از ماهنامه کارخانه، در بخشي ويژه به معرفي و بررسي هفت کتاب با موضوع سياست و اقتصاد چين در دنياي معاصر، پرداخته است. بخش «کتاب ضميمه» اين شماره نيز با محوريت کتاب «اقتصاد در ميدان عمل» به چگونگي تبديل شدن گرجستان به قطب تجارت منطقه‌‌اي اشاره دارد.

شماره بيست‌وهفتم از ماهنامه تحليلي «کارخانه» ويژه اسفند 99 به سردبيري بهراد مهرجو از سوي شرکت فولاد مبارکه اصفهان منتشر شد. تحقق جهش توليد، بُن‌بست توسعه در ايران، چالش‌هاي بي‌پايان، بر باد رفته، سرنوشت حمايت، نبض آينده، تغيير با روند زمانه،‌ تکنولوژي جاي آدم‌ها را مي‌گيرد، اژدهاي غران و اقتصاد در ميدان عمل، برخي از مطالب اين شماره از «کارخانه» هستند.

درنگي بر ماهيت اژدهاي غران
در بخش «درنگ» از شماره جديد اين ماهنامه با تشبيه چين به «اژدهاي غران»، هفت کتاب با عنوان‌هاي «اقتصاد چين: آنچه همه بايد بدانند»، «سرمايه‌داران سرخ»، «چين، حبابي که هرگز نمي‌ترکد»،‌ «انقلاب سوم»، «جاده جديد امپراتور»، «در سايه اژدها» و «شکست چين» به علاقه‌مندان معرفي شده‌اند.

آرتور کروبر از گذشته، حال و آينده اقتصاد چين مي‌نويسد
«اقتصاد چين: آنچه همه بايد بدانند» نوشته آرتور کروبر؛ بنيانگذار شرکت پژوهشي و مشاوره اقتصادي گاوکال دراگنوميکس، در سال 2016 از سوي انتشارات آکسفورد منتشر شده است.

اين کتاب معرفي بسيار دقيقي از جذاب‌ترين داستان رشد اقتصادي، طي سه دهه اخير است. چين در دهه 80 ميلادي، يک کشور بسيار فقير بود که با بحران‌هاي سياسي و سوء‌مديريت اقتصادي دوران مائو دست‌وپنجه نرم مي‌کرد. امروزه اين کشور دومين اقتصاد جهان، بزرگ‌ترين توليدکننده و بزرگ‌ترين کشور تجاري جهان است.

منابع اين اثر، مجموعه‌اي از پژوهش‌هاي آکادميک، مصاحبه با چندين مدير اجرايي شرکت‌هاي بزرگ و سياستگذاران اقتصادي است و نزديک به ربع قرن تجربه شخصي. چه در حال کسب‌وکار در چين باشيد و با مسئولان دولتي اين کشور در حال مذاکره باشيد، چه دانشجويي باشيد که مي‌خواهد پيچيدگي‌‌هاي يک کشور جذاب و متنوع را بفهمد، اين کتاب به‌خوبي مي‌تواند درباره نحوه عملکرد چين، پرسش‌هاي شما را پاسخ دهد و به شما بگويد چين امروز از کجا آمده و به کجا مي‌رود.

در بخشي از اين کتاب آمده است: «يکي از راه‌هاي توصيف چين اين است که آن‌را کشوري با اقتصاد پساکمونيستي در حال گذار بدانيم. معني اين عبارت اين است که چين در حال گذار از يک اقتصاد با برنامه‌ريزي مرکزي به سمت يک اقتصاد بازارمحورتر است.»

کارل والتر بنيادهاي مالي چين را شکننده مي‌داند
«سرمايه‌داري سرخ» اثر کارل والتر و فريزر هووي، در سال 2012 از سوي انتشارات وايلي به چاپ رسيد. والتر در چند دهه اخير در بخش مالي چين مشغول به فعاليت بوده و در بسياري از تلاش‌هاي اين کشور براي اصلاحات مالي حضور داشته است.

در کتاب حاضر، والتر و هووي، با عمق بسيار زيادي ماشين مالي چين را بررسي مي‌کنند تا از طريق آن، عواقب اجتماعي و سياسي الگوي کسب‌وکاري را نشان دهند که چين را امروزه به لحاظ اقتصادي به يک ابرقدرت تبديل کرده است. اين کتاب در بُعد ديگر خود اين پرسش را مطرح مي‌کند که آيا اين اوج‌گيري سريع، واقعا در آن حدي تأثير اجتماعي دارد و بنيان‌هاي قوي در خود جاي داده که ديگران فکر مي‌کنند.

هرکس مي‌خواهد محدوديت‌هاي تصميمات توسعه‌اي چين در گذشته را درک کند و به‌خوبي متوجه شود که اين محدوديت‌ها چه برسر آينده نوراني اين کشور مي‌آورند، بايد «سرمايه‌داري سرخ» را بخواند. اين کتاب به کار آن دسته از افرادي مي‌آيد که راهبردهاي کسب‌وکار در چين را در اقتصاد چالش‌برانگيز جهاني امروز موضوعي مهم تلقي مي‌کنند.

حباب سنگي!
«چين حبابي که هرگز نمي‌ترکد» کتابي نوشته توماس اورليک؛ اقتصاددان ارشد بلومبرگ است که در سال 2020 انتشارات آکسفورد آن‌را به چاپ رساند.

اين کتاب، روايت‌گر داستان هراسي دائمي درباره اقتصاد چين است. اين‌طور به‌نظر مي‌رسد که اقتصاد چين به سمت شکست گام برمي‌دارد و حباب مالي اين کشور دائما در خطر ترکيدن قرار دارد. هميشه انتظار فروپاشي چين وجود دارد، اما اين واقعه هرگز رخ نمي‌دهد.

توماس اورليک که بيش از يک دهه است در پکن سکونت دارد، نور چراغ‌قوه خود را روي بنيادهاي ضعيف چين و منابع قدرتمند آن مي‌اندازد. او طبق بحث‌هاي عميقي که با کادر حزب کمونيست، بانکداران در سايه و کارگران مهاجر کرده است، ديدگاهي جالب را درباره گذشته، حال و آينده‌هاي ممکن اين کشور ايجاد مي‌کند.

نويسنده کتاب، با استفاده از سناريوهاي گوناگون، دست به پيش‌بيني اين مسأله مي‌زند که اگر اين حباب که هرگز نمي‌ترکد، روزي بترکد، چه اتفاقي خواهد افتاد.

تحليلي بر زير و بم امپراتوري شي ژينپينگ
«انقلاب سوم» کتابي نوشته اليزابت اکانمي؛ مدير مطالعات آسياي شوراي روابط خارجي آمريکا و يکي از برجسته‌ترين پژوهشگران اقتصاد و سياست چين است که در سال 2018 از سوي انتشارات آکسفورد منتشر شد.

طي تقريبا 80 سال اخير، چين به دو نام شناخته مي‌شد: مائو و دنگ شيائوپنگ. اين دو نفر، انقلاب اول و دوم چين معاصر را رهبري کردند، اما حالا نام ديگري در چين مطرح مي‌شود: شي ژينپينگ. اين رهبر جديد چين طي تقريبا يک دهه فعاليت خود، چهره‌اي کاملا جديد از چين و آينده‌اي بسيار دگرگون براي اين کشور تصوير مي‌‌کند.

اکانمي در کتاب «انقلاب سوم»، نگاهي ژرف به تغييرات دگرگون‌کننده‌اي مي‌اندازد که در حال حاضر در چين جاري است. اين کتاب، مسأله گسترده‌اي را براي پژوهش و بررسي درنظر گرفته است: اولويت‌هاي سياسي، اقتصادي و بين‌المللي شي ژينپينگ طي پنج سالي که او رهبر چين بوده، تا چه حد موفق بوده‌اند.

نشريه بلومبرگ در توصيف اين کتاب نوشته است: «يکي از کتاب‌هاي سال 2018 که بايد آن‌را خواند. اين کتاب فوق‌العاده، رد تأثير و روياپردازي شي را در تفسيري بسيار دقيق از سخنراني‌هاي او به‌دست مي‌دهد و اين‌کار را با شناختي بسيار دقيق از سياست و سياست‌گذاري در چين انجام مي‌دهد. اين کتاب نه‌تنها براي کساني مفيد است که چين را از نزديک تحت‌نظر گرفته‌اند، بلکه هرکسي که به روابط چين-آمريکا و نظم جهاني آينده علاقه‌مند است از خواندن اين کتاب لذت خواهد برد.»

پروژه سرزمين عجايب
«جاده جديد امپراتور؛ چين و پروژه قرن» کتابي از جاناتان هيلمن؛ يکي از پژوهشگران ارشد مرکز مطالعات استراتژيک بين‌المللي و رئيس پروژه پيوند آسيا است که در سال 2020 از سوي انتشارات ييل به چاپ رسيد.

اين کتاب همانطور که از نامش پيداست، به پروژه کمربند و جاده چين اشاره مي‌کند و قصد دارد ابعاد مختلف آن را بررسي کند. اين پروژه، روياپردازانه‌ترين پروژه جهان است و از سوي ديگر تصويري از ژئواکونومي دنياست که به شدت دچار بدفهمي شده است.

جاناتان هيلمن با اين کتاب خود، خواننده را درگير مراحل مختلف و شکل‌هاي گوناگون اين پروژه در آسيا، اروپا و آفريقا مي‌کند و سعي دارد نشان دهد اين برنامه عظيم چطور در حال وقوع است.

کيت جانسون در نشريه فارين پاليسي درباره اين کتاب مي‌نويسد: «در حال حاضر، چندين و چند نوشته درباره اين موضوع وجود دارد که پروژه کمربند و جاده چطور مي‌تواند نويد قرن چين را بدهد، اما در ميان آن‌ها تحليل بسيار سطح بالاي هيلمن در کنار بررسي ميداني در ده‌ها کشور نشان مي‌دهد که تصوير واقعي جزئيات بسيار بيشتري نسبت به کلياتي سياسي دارد که توسط سياستمداران تبليغ يا تخريب مي‌شود.»

نقشه چين براي آسياي جنوب شرقي
کتاب «در سايه اژدها» تأليف سباستين استرانگيو، از نقشه چين براي آسياي جنوب شرقي پرده برمي‌دارد. اين اثر در سال 2020 از سوي انتشارات ييل چاپ شده است.

اين اثر، نگاهي بسيار به‌موقع با تأثير حضور پررنگ و در حال اوج چين در کشورهاي جنوب شرقي آسيا مي‌اندازد.

سباستين استرانگيو با توجه به تجربه حضوري بيش از يک‌دهه‌اي خود در اين منطقه، تأثير ظهور چين بر منطقه آسياي شرقي را بررسي مي‌کند و به دنبال شناخت راه‌هاي مختلفي است که کشورهاي اين منطقه از طريق آن‌ها به اين وضعيت پاسخ مي‌دهند. مسأله اصلي ديگر، تأثيري است که تمام اين ماجرا بر آينده تعادل قدرت در منطقه اقيانوس هند-آرام دارد.

در بخشي از اين کتاب آمده است: «شاهدان غربي عمدتا اين تلاش‌هاي چين را به اشتباه در راستاي از بين بردن نظم امنيت جهاني به پشتيباني ايالات متحده که پس از جنگ جهاني دوم ايجاد شد، قلمداد مي‌کنند. در واقعيت اما چيني‌ها خيلي کاري به اين مسأله ندارند.»

يک سناريو براي شکست احتمالي چين
«شکست چين» کتابي به قلم لوک پاتي؛ يکي از پژوهشگران ارشد موسسه نطالعات بين‌المللي دانمارک است که در سال 2021 از سوي انتشارات آکسفورد منتشر شد. پاتي در اين کتاب، يک سناريو براي شکست احتمالي چين در آستين دارد.

اين کتاب، داستان سختي‌هاي چين براي غلبه بر ريسک‌هاي جديد و مقاومت در برابر پس زدن کشورهاي جهان عليه دسترسي اقتدارگرايانه اين کشور را تعريف مي‌کند. لوک پاتي در اين اثر که سرشار از گزارش‌هاي ميداني همراه با تحليل‌هاي دقيق است، استدلال مي‌کند که رويکرد اقتصاد تهاجمي، ديپلماسي سرسختانه و گسترش نظامي چين، روياهاي جهاني اين کشور براي سلطه بر اقتصاد و مبادلات بين‌المللي را زير سوال مي‌برد. پاتي در سفر به آفريقا، آمريکاي لاتين، آسياي شرقي و اروپا، با فعالان، مديران کسب‌وکار، ديپلمات‌ها و متفکراني روبه‌رو شده است که همگي از تهديدي براي قدرت‌گيري چين پرده برمي‌دارند.

در دوراني که چشم‌ها به رقابت استراتژيک چين و آمريکا دوخته شده، اين کتاب نشان مي‌دهد که چطور بقيه دنيا با مقاومت مقابل رويکرد نسبتا زورگويانه چين، جهان را در قرن بيست‌ويکم شکل مي‌دهند. حتي پيش از همه‌گيري کوويد-19 بسياري از کشورهاي جهان برسر چالش‌هاي اقتصادي و امنيتي با چين وارد مجادله شده بودند و فهميدند که چطور مي‌توانند با يکديگر در جهان کنوني همکاري کنند.