کتابی از امام رضا (ع) که به دستور مأمون با آب طلا نوشته شد

مهدی خواجه‌پیری، مدیر مرکز بین‌المللی میکروفیلم نور، با اعلام این خبر گفت: این مرکز همزمان با میلاد مبارک امام رضا(ع) اقدام به چاپ همانند براساس سه نسخه از آثار «کشف الغمه» اربلی، «عیون اخبار الرضا» و «رساله ذهبیه» کرده است. 

او با اشاره به اهمیت اثر ارزشمند «رساله ذهبیه» ادامه داد: این رساله که منسوب به امام رضا(ع) است، در دوران خلافت مأمون نوشته شده است. گفته می‌شود که مأمون از امام(ع) تقاضا کرد تا ایشان رساله‌ای درباره حفظ الصحه بنویسند، امام(ع) نیز پذیرفتند و «رساله‌ ذهبیه» را درباره مسائل طبی نوشتند. گفته می‌شود آنقدر این کتاب برای مأمون اهمیت داشت، دستور داد که به آب زر بنویسند؛ به همین دلیل این اثر با عنوان «رساله ذهبیه» نامیده می‌شود. نقل قول دیگری نیز درباره عنوان این کتاب وجود دارد؛ به اعتقاد برخی از پژوهشگران، نام این اثر به دلیل مطالب زرین و بی‌نظیر موجود در رساله، اینگونه انتخاب شده است. 

مدیر مرکز بین‌المللی میکروفیلم نور با بیان اینکه «رساله ذهبیه» دارای محتوای ارزشمند به همراه تمثیلات زیبایی درباره اعضای بدن است، اضافه کرد: مطالب ذکر شده در این رساله متنوع و قابل توجه است. در این اثر مطالبی درباره بهداشت، بیماری‌های خاص، خواص گیاهان، خوراکی‌ها و ... آمده است. در بخشی از کتاب نیز به بیان دلیل و منشأ بیماری‌ها و ارائه دستورالعمل‌های متناسب با شرایط آب و هوا با در نظر گرفتن ماه‌های مختلف سال ارائه شده است. بخش دیگری از رساله نیز به بیان حالات طبیعی انسان در ادوار عمر، چگونگی حجامت، حمام گرفتن، نظافت شخصی و ... اختصاص دارد.

خواجه‌پیری به ارزش ادبی این اثر نیز اشاره کرد و یادآور شد: هرچند «رساله ذهبیه» بیشتر به عنوان یک کتاب طبی شناخته می‌شود، اما به کار بردن اسلوب معانی و بیان بدیع بر ارزش اثر افزوده است. کتاب دارای تشبیهات زیبایی است که در دیگر آثار مشابه کمتر دیده می‌شود. مؤلف، بدن انسان را به مملکتی تشبیه کرده که «دل» پادشاه این مُلک است، «رگ‌ها» کارمندانش هستند، قصر پادشاه «تن انسان» است و «جسم» نیز سرزمین حکومتی پادشاه تعبیر شده است. تمثیلات به کار رفته در این کتاب، در دیگر منابع طبی ذکر نشده است.

به گفته این کارشناس نسخ خطی؛ با بیان اینکه هرچند این رساله منسوب به امام رضا(ع) است، اما مطالبی در آن آورده شده که مورد پسند اقشار مختلف بوده است. نسخه‌های متعددی از این اثر در کتابخانه‌های مختلف دنیا وجود دارد. مرکز میکروفیلم نور نیز از این اثر 200 نسخه چاپ همانند کرده است تا به کتابخانه‌های بزرگ دنیا اهدا شود.