کتابی از امام رضا (ع) که به دستور مأمون با آب طلا نوشته شد

مهدي خواجه‌پيري، مدير مرکز بين‌المللي ميکروفيلم نور، با اعلام اين خبر گفت: اين مرکز همزمان با ميلاد مبارک امام رضا(ع) اقدام به چاپ همانند براساس سه نسخه از آثار «کشف الغمه» اربلي، «عيون اخبار الرضا» و «رساله ذهبيه» کرده است. 

او با اشاره به اهميت اثر ارزشمند «رساله ذهبيه» ادامه داد: اين رساله که منسوب به امام رضا(ع) است، در دوران خلافت مأمون نوشته شده است. گفته مي‌شود که مأمون از امام(ع) تقاضا کرد تا ايشان رساله‌اي درباره حفظ الصحه بنويسند، امام(ع) نيز پذيرفتند و «رساله‌ ذهبيه» را درباره مسائل طبي نوشتند. گفته مي‌شود آنقدر اين کتاب براي مأمون اهميت داشت، دستور داد که به آب زر بنويسند؛ به همين دليل اين اثر با عنوان «رساله ذهبيه» ناميده مي‌شود. نقل قول ديگري نيز درباره عنوان اين کتاب وجود دارد؛ به اعتقاد برخي از پژوهشگران، نام اين اثر به دليل مطالب زرين و بي‌نظير موجود در رساله، اينگونه انتخاب شده است. 

مدير مرکز بين‌المللي ميکروفيلم نور با بيان اينکه «رساله ذهبيه» داراي محتواي ارزشمند به همراه تمثيلات زيبايي درباره اعضاي بدن است، اضافه کرد: مطالب ذکر شده در اين رساله متنوع و قابل توجه است. در اين اثر مطالبي درباره بهداشت، بيماري‌هاي خاص، خواص گياهان، خوراکي‌ها و ... آمده است. در بخشي از کتاب نيز به بيان دليل و منشأ بيماري‌ها و ارائه دستورالعمل‌هاي متناسب با شرايط آب و هوا با در نظر گرفتن ماه‌هاي مختلف سال ارائه شده است. بخش ديگري از رساله نيز به بيان حالات طبيعي انسان در ادوار عمر، چگونگي حجامت، حمام گرفتن، نظافت شخصي و ... اختصاص دارد.

خواجه‌پيري به ارزش ادبي اين اثر نيز اشاره کرد و يادآور شد: هرچند «رساله ذهبيه» بيشتر به عنوان يک کتاب طبي شناخته مي‌شود، اما به کار بردن اسلوب معاني و بيان بديع بر ارزش اثر افزوده است. کتاب داراي تشبيهات زيبايي است که در ديگر آثار مشابه کمتر ديده مي‌شود. مؤلف، بدن انسان را به مملکتي تشبيه کرده که «دل» پادشاه اين مُلک است، «رگ‌ها» کارمندانش هستند، قصر پادشاه «تن انسان» است و «جسم» نيز سرزمين حکومتي پادشاه تعبير شده است. تمثيلات به کار رفته در اين کتاب، در ديگر منابع طبي ذکر نشده است.

به گفته اين کارشناس نسخ خطي؛ با بيان اينکه هرچند اين رساله منسوب به امام رضا(ع) است، اما مطالبي در آن آورده شده که مورد پسند اقشار مختلف بوده است. نسخه‌هاي متعددي از اين اثر در کتابخانه‌هاي مختلف دنيا وجود دارد. مرکز ميکروفيلم نور نيز از اين اثر 200 نسخه چاپ همانند کرده است تا به کتابخانه‌هاي بزرگ دنيا اهدا شود.