مروری بر خودروهای کانسپت ایرانی که معرفی و فراموش شدند
دنياي خودرو/ کيش خودرو يکي از خودروسازان داخلي بود که فعاليت خود را از اواسط دهه 70 در جزيره کيش آغاز کرد و نخستين محصول خود را بهنام «سيناد» را از سال 1379 به بازار عرضه کرد. درواقع سيناد نخستين خودرو فايبرگلاس ايران بود که در بسياري از بخشها با محصولات رنو شباهت داشت. خـــودروهــاي مفهومي يا به اصطلاح کانسپتها، نخستينبار در دهه 30ميلادي توسط هارلي ارل براي کمپاني جنرالموتورز به جهان معرفي شدند. درواقع هدف از معرفي اين خودروها، نمايش يک اثر هنري مهندسي است که ميتواند ايدههاي خلاقانه طراحان را براي سالهاي آتي به نمايش درآورد. ازهمينرو هر سال شاهد معرفي کانسپتهاي گوناگوني در نمايشگاههاي مختلف خودرو در سراسر جهان هستيم که بسياري از آنها پساز مدتي به طرحهاي توليدي تبديل ميشوند. درواقع بسياري از خودروهاي امروزي زاده طرحهاي مفهومي هستند که در گذشته بهصورت رسمي به بازار معرفي شدهاند. اما اين موضوع در صنعت خودرو ايران کمي متفاوتتر است. درواقع هيچ اطلاعاتي از نخستين کانسپت معرفي شده در ايران موجود نيست، بر اين اساس نميتوان بهطور دقيق درخصوص پيدايش آن در حوزه طراحي خودرو در ايران اظهارنظر کرد. اما ميتوان قاطعانه گفت از اوايل دهه 70 شمسي، کانسپتها و خودروهاي مفهومي سر از نمايشگاههاي خودرو درآوردند و توانمندي خودروسازان داخلي را به نمايش گذاشتند. اما متاسفانه برخلاف خودروسازان جهاني، هيچگاه شاهد تبديل اين طرحهاي مفهومي به نمونههاي تجاريسازيشده نبودهايم. به همين منظور به بررسي و مرور برخي از مهمترين خودروهاي مفهومي معرفيشده در صنعت خودرو کشور ميپردازيم. خودروهاي مفهومي «کيشخودرو» کيش خودرو يکي از خودروسازان داخلي بود که فعاليت خود را از اواسط دهه 70 در جزيره کيش آغاز کرد و نخستين محصول خود را بهنام «سيناد» را از سال 1379 به بازار عرضه کرد. درواقع سيناد نخستين خودرو فايبرگلاس ايران بود که در بسياري از بخشها با محصولات رنو شباهت داشت. از سيناد اولين بار توسط استوديو IAD بريتانيا در سال 1988 رونمايي شد. طرح سيناد نمونه سادهشده همين خودرو بود. اين شرکت در سال 1381 نخستينبار از طرح مفهومي سينادکوپه در نمايشگاه خودرو تهران رونمايي کرد. همچنين چند دستگاه از اين خودرو بهصورت آزمايشي توليد و با پلاک موقت راهي خيابانها شدند، اما هرگز شاهد توليد انبوه و عرضه آن به بازار کشور نبوديم. از ديگر طرحهاي مفهومي اين شرکت ميتوان به «سيناد آکسيوم»، «سيناد ويک» و «سيناد پيکاپ» اشاره کرد که آنها هم سرنوشتي مشابه ديگر کانسپتهاي کيشخودرو داشتند. خودروهاي مفهومي «پارسخودرو» شرکت پارسخودرو که سابقه همکاري با برندهاي معتبر جهاني را در کارنامه خود دارد، طي سالهاي گذشته در دهههاي 70 و 80، چند نمونه مفهومي را در نمايشگاههاي خودرو کشور بهنمايش درآورد که بيشتر آنها هرگز به مرحله توليد نرسيدند. بهعنوانمثال اين شرکت در سال 1378 دو نمونه مفهومي با نامهاي «سپند کار» و «سپند جوانان» معرفي کرد که مورد نخست يک مينيون براساس پلتفرم سپند (رنو 5) بود که با حذف شيشه و صندليهاي عقب، خودرويي مناسب براي باربري بود. مورد دوم نيز مدلي اسپرت بهشمار ميرفت که بعدها با تيراژ بسيار محدود توليد شد. همچنين اين شرکت در سال 1379 با معرفي جيپ «چابک» قصد داشت نمونهاي بهروزتر با مشخصات فني پاترول را به بازار عرضه کند که هرگز اين اتفاق نيفتاد و چابک بهعنوان يک طرح مفهومي باقي ماند. «آنا»؛ نخستين خودرو اسپرت ايراني اواخر دهه 70 شرکت «رنوسخودرو» از توليد نخستين خودرو اسپرت کانورتيبل ايراني خبر داد و در سال 1380 با ارائه «آنا» در نمايشگاه خودرو تهران، موجب تحسين بسياري از بازديدکنندگان و کارشناسان شد. قرار بود آنا در دو نسخه دووچهارنفره توليد شود و با قيمتي حدود 22ميليونتومان بهفروش برسد. البته وديعههايي از مشتريان براي توليد اين خودرو نيز دريافت شد. اما پس از مدتي بهدليل آنچه مشکلات ايمني، آلايندگي و عدم تطابق خودرو با شئونات جامعه خوانده شد، به آنا مجوز اخذ پلاک داده نشد و اين شرکت بهدليل مشکلات مالي و ضرردهي از ادامه پروژه سر باز زد. به هميندليل آنا هرگز به توليد انبوه نرسيد و به تاريخ سپرده شد. «سمند»هايي که هرگز توليد نشدند از دهه 70 که زمزمه توليد خودرو ملي بهگوش ميرسيد، تعدادي خودرو مفهومي در نمايشگاههاي مختلف بهنمايش درآمدند که عموما با نام سمند و پسوندهاي گوناگون شناخته ميشدند. همچنين در سال 81 خودرو مفهومي با نام «پيکا» معرفي شد و قرار بود بهعنوان خودرويي ارزان به بازار عرضه شود. اما کمي بعد پروژه «رانا» جايگزين پروژه پيکا شد. «سمندشهري»، «سمندساحل»، «سمندکوپه»، «سمندسورن»، «سمندپرديس» و «زوبين» از ديگر خودروهاي مفهومي بودند که هرگز به مرحله توليد و تجاريسازي نرسيدند و در اين بين «سمندسورن» تنها نامي است که ميتوان از آن بهعنوان پروژه تجاريسازيشده ياد کرد. با اين تفاوت که نمونه توليدشده هيچ شباهتي با خودرو مفهومي يادشده نداشت و فقط بهعنوان فيسليفت سمند معمولي شناخته ميشد. آخرين کانسپتهاي معرفيشده «پيتون» خودرويي مفهومي است که در سال 91 با حمايت هفتهنامه «دنيايخودرو» توسط تيم طراحي متشکل از جوانان ايراني معرفي شد. اين خودرو برگرفته از پلتفرم سمند با طرحي مدرن و با الهام از خودروهاي اروپايي و ژاپني بود. اما متاسفانه از آن زمان تاکنون خبري از پيتون ايراني بهگوش نميرسد. يکي از آخرين کانسپتهاي ايراني معرفيشده مربوط به کراساوور SP100 سايپاست که نخستينبار در سال 1396 با نام «هيرکاني» معرفي شد. همچنين پلتفرم SP100 براي خودرو رهام بهعنوان محصولي سدان بهکار گرفته شده است. نمونه تجاريسازيشده کراساوور مفهومي، با حضور رئيسجمهور بهصورت رسمي معرفي شد. اما نام تجاري اين خودرو همچنان مشخص نيست و احتمال دارد با نام «رهامکراسکانتري» اوايل سال 1400 راهي بازار شود.