سنسور ناک یا سنسور کوبش در خودرو چیست؟
اسب بخار/ يکي از پارامترهاي مهم براي يک موتور، زمان جرقه زني شمع است. اين زمان توسط کامپيوتر خودرو تعيين مي شود، اين گونه که کامپيوتر با استفاده از داده هاي سنسورهاي به کاربرده شده در خودرو، زمان دقيق جرقه زني را براي شمع ها مشخص مي کند و در زمان مناسب اختلاف پتانسيل مناسب (بين ۱۲۰۰۰ و ۲۵۰۰۰ ولت) براي جرقه مهيا مي شود. يکي از سنسورهايي که نقش مهمي در تعيين زمان جرقه زني دارد «سنسور ناک» (Knock Sensor) است.
اين سنسور لرزش هاي خودرو را بررسي مي کند و متناسب با اين لرزش ها سيگنالي (محدوده اين سيگنال حدود ۳۰۰ ميلي ولت است) را به عنوان داده براي کامپيوتر ارسال مي کند و کامپيوتر با استفاده از سيگنال دريافتي از اين سنسور و با توجه به داده هاي ديگر زمان جرقه زني شمع مورد نظر را مشخص مي کند.
شرايط متفاوتي در طي کارکرد موتور پديدار مي شود که سيستم جرقه زني بايد با توجه به آن شرايط و متناسب با آن عمل کند. افزايش دماي موتور، کيفيت پايين سوخت به کاربرده شده (اکتان پايين) و… از دلايلي هستند که موجب مي شوند مخلوط سوخت و هوا قبل از جرقه شمع مشتعل شوند و اين خوداشتعالي براي موتور بسيار مضر است. به پديده خوداشتعالي قبل از جرقه زدن شمع، کوبش يا ناک (Knock) مي گويند.
سنسور ناک نيز با لرزه هاي موتور سروکار دارد و نقش آن جلوگيري از کوبش موتور است. اين سنسور با تشخيص ميزان لرزش هاي موتور، قبل از اين که مخلوط احتراقي خود به خود مشتعل شود، داده هايي را به کامپيوتر ارسال مي کند و کامپيوتر با توجه به آن ها زمان جرقه شمع مورد نظر را پيش مي اندازد (Advanced Ignition) تا از اثرات مخربي که بر اثر کوبش حاصل مي شود جلوگيري کند. به طور کلي، اين سنسور مانند گوشي پزشکي عمل مي کند و ميزان تپش هاي موتور، که قلب تپنده خودروست، را به گوش کامپيوتر خودرو مي رساند.
به طور عمده دو نوع از اين سنسور وجود دارد که يکي براساس قطعه پيزوالکتريک (Piezoelectric) کار مي کند و ديگري از نوع سنسور آکوستيک (Acoustic) است.
پيزوالکتريک (Piezoelectric):
در اين نوع سنسورها از سراميک هاي پيزوالکتريک يا پيزوسراميک (Piezo Ceramic) استفاده مي شود که متناسب با ارتعاش هاي موتور و با کمک مقاوت شنت (Shunt Resistor)، اختلاف پتانسيلي در مدار توليد مي کند و آن را به سمت کامپيوتر ارسال مي کند. به اين صورت تمام ارتعاش هاي موتور توسط اين سنسور شناسايي مي شود و ولتاژي متناسب با ارتعاش وارده، به کامپيوتر ارسال مي شود.
آکوستيک (Acoustic):
اين نوع سنسورها از يک ميکروفون کوچک تشکيل شده اند که ارتعاش هاي موجود را شناسايي مي کنند و متناسب با آن ها سيگنالي الکتريکي براي کامپيوتر ارسال مي کنند.
به طور کلي در خودروها بيش تر از سنسورهاي پيزوالکتريک استفاده مي شود، زيرا قيمت آن ها کم تر از سنسورهاي اکوستيک است.
تعداد سنسورهاي ناک به کاربرده شده در موتورهاي ۴ سيلندر ۱ عدد است و اين ميزان با افزايش تعداد سيلندر و با توجه به آرايش سيلندرها تغير مي کند. براي مثال، موتورهاي ۶ سيلندر خورجيني، که از دو بانک تشکيل شده اند، به ازاي هر بانک يک سنسور ناک دارند تا هر کدام از سنسورها ميزان ارتعاش هاي هر بانک را شناسايي کند.