سوخو Su-47؛ پرندهای متفاوت که هرگز وارد خط تولید نشد
عصر ايران/ سوخو Su-47 هواپيماي جنگنده اي بود که به رغم مانورپذيري بالا هرگز از مرحله نمونه اوليه فراتر نرفت.
در شرايطي که محصولي نوآورانه بود، اما نمونه اوليه سوخو Su-47 هرگز وارد خط توليد انبوه نشد که مشکل تامين بودجه و نقصي مهم در طراحي دو دليل اصلي در اين زمينه بودند.
بال هاي رو به جلو، تفکر رو به جلو؟
بدنه سوخو Su-47 با بال هاي رو به جلو چندين مزيت داشت. اين هواپيما به ويژه در سرعت هاي فراصوت از مانورپذيري بالايي برخوردار بود. همچنين، سوخو Su-47 از ويژگي هاي منحصر به فرد برخاستن از زمين برخوردار بود که امکان بلند شدن از زمين پس از طي مسافتي کوتاه را مي داد. نيروي دريايي ارتش شوروي يکي از نخستين گروه هايي بود که به اين هواپيما علاقه نشان داد زيرا به جنگنده اي که امکان برخاستن از باندهاي کوتاه که از مشخصه هاي ناوهاي هواپيمابر است، نياز داشت.
متاسفانه، بال هاي رو به جلو بي نقص نبودند. پرواز ناپايدار از ويژگي هاي هواپيمايي با بال هاي رو به جلو است. همچنين، خود بال ها، به ويژه در سرعت هاي بالا زير فشار زيادي قرار مي گيرند. تحمل اين فشار بدون اين که بال ها دچار شکستگي شوند، کار مهندسي ساده اي نيست.
با اين وجود، سوخو Su-47 بسيار مانورپذير بود. به دليل طراحي ناپايدار، در اين هواپيما از سيستم پرواز با سيم (Fly-By-Wire) که مسير پرواز هواپيما را سريعتر از آنکه خلبان بتواند تنظيم و اصلاح مي کرد، استفاده شد که هواپيما را طي پرواز پايدار نگه مي داشت.
اندکي پس از معرفي سوخو Su-47، تحليلگران غربي اين گمانه را مطرح کردند که بدنه هواپيما ممکن است تا حدودي پنهانکار باشد. اگرچه تاييد آن دشوار است، اما اين هواپيما ممکن است داراي پوششي جاذب رادار بوده باشد، اگرچه خود هواپيما به هيچ وجه پنهانکار نبود.
پروژه سوخو Su-47 طي دهه 1980 شگل گرفت. متاسفانه براي شرکت سازنده يعني سوخو و براي خود هواپيما، فروپاشي اتحاد جماهير شوروي به کنار گذاشتن اين پروژه منجر شد. سوخو Su-47 در شرايطي هر از گاهي در نمايشگاه هاي هوايي ظاهر مي شود که تنها يک فروند از آن ساخته شد.
پروژه X-29
دارپا (آژانس پروژه هاي پژوهشي پيشرفته دفاعي آمريکا) نيز استفاده از بال هاي رو به جلو را مد نظر قرار داده و حتي اين به معرفي محصولي به نام گرومن X-29 منجر شد که از نظر ظاهري شبيه به سوخو Su-47 بود.
همانند سوخو Su-47 فناوري هاي استفاده شده در توسعه گرومن X-29 موجب کنار زدن برخي محدوديت ها و معرفي نوآوري هاي جديد شد. برخي از فناوري هاي بکار گرفته شده در اين هواپيما در نهايت در توسعه پلتفرم هاي ديگر استفاده شدند. به عنوان مثال، مواد کامپوزيت پيشرفته اکنون به طور گسترده در هواپيماهاي نظامي و تجاري استفاده مي شوند.
در شرايطي که سوخو Su-47 و گرومن X-29 هرگز از مرحله نمونه اوليه فراتر نرفتند، اما با کنار زدن برخي محدوديت ها و معرفي نوآوري هاي جديد که برخي از آنها امروزه نيز به کار گرفته مي شوند مي توان گفت که به طور کامل بي فايده نبودند.