صدا و سیما چگونه «قمار بازی» را حلال کرد؟

ايسنا/ براي اين گزارش مي‌شد تيترهاي زيادي زد؛ مثلا «راه‌اندازي کازينوي حلال در صدا و سيما» يا «قماربازي در رسانه ملي» و يا هر چيزي مثل اين‌ها؛ اما پرسش اصلي ما اين است که صدا و سيما چگونه «قماربازي» را حلال کرد و سود حاصل از اين قماربازي دقيقا به جيب چه کسي يا کدام ارگان مي‌رود؟ «قمار» يعني شرط‌بندي بر سر پول يا هر چيزي که داراي ارزش باشد و نتيجه قمار، نامشخص است. به زبان ساده به شرط‌بندي که ميان دو يا چند نفر در يک بازي انجام مي‌گيرد، «قمار» گفته مي‌شود. قمار مي‌تواند به صورت سازماندهي‌شده، در مراکزي به نام «کازينو» يا قمارخانه که توسط فردي بي‌طرف مديريت مي‌شود، انجام بگيرد. منبع اوليه پيدايش قمار ناپيداست. چيني‌ها براي نخستين بار ۲۳۰۰ سال پيش از ميلاد مسيح انجام قمار را ثبت کرده‌اند ولي قمار در تمام جوامع و دوره‌هاي تاريخي به چشم خورده است. از دوره‌هاي يونان و روم باستان و ايران باستان تا ناپلئون و دربار فرانسه و انگليس قصه‌هاي بسياري سرشار از بازي‌هاي مختلف بر سر پول و اموال يکديگر بر مبناي شانس و احتمالات ديده مي‌شود اما آنچه مطرح است، اين است که قمارخانه‌ها در آمريکا توسعه پيدا کرده‌اند. در ايران پس از انقلاب اسلامي فعاليت کازينوها در ايران ممنوع شد؛ به طوري که در ماده ۷۰۵ کتاب تعزيرات از قانون مجازات اسلامي آمده است: «قماربازي با هر وسيله‌اي ممنوع و مرتکبين آن به يک تا شش ماه حبس يا تا ۷۴ ضربه شلاق محکوم مي‌شوند و در صورت تجاهر به قمار بازي به هر دو مجازات محکوم مي‌گردند.» همچنين در ماده ۶۵۴ قانون مدني ايران نيز بيان شده است: «قمار و گروبندي باطل و دعاوي راجع به آن مسموع نخواهد بود. همين حکم در مورد کليه تعهداتي که از معاملات نامشروع توليد شده باشد، جاري است.» با اين حال پس از ممنوعيت قمار در ايران، انواع بخت‌آزمايي در کشور شکل گرفت. بخت‌آزمايي يا «لاتاري» نوعي قمار دسته‌جمعي است که در آن، بليت‌هاي کاغذي با نشان‌ها و علايم و اعداد چند رقمي به بهاي خاصي فروخته مي‌شوند؛ برنده اصلي در قرعه‌کشي و بخت‌آزمايي کسي است که عدد روي بليت او با آنچه اعلام مي‌شود، يکي باشد و به اين ترتيب او صاحب مجموع پول مي‌شود. در برخي کشورها، دولت‌ها از بنگاه‌هاي بخت‌آزمايي ماليات مي‌گيرند، با اين وجود انواع مختلف لاتاري از لحاظ محتوا در کشورهاي مختلف يکسانند. يکي از بخت‌آزمايي‌هاي مشهور در ايران پس از انقلاب اسلامي، بليت «ارمغان بهزيستي» يا هديه «ارمغان سبز» بود که زماني توسط سازمان بهزيستي کشور با ادعاي کمک به مستضعفان و معلولان منتشر مي‌شد. کارت ارمغان بهزيستي سال ۷۸ حدود ۲۰۰ تومان قيمت داشت و جايزه ويژه اين کارت‌ها ۲۵ ميليون تومان بود. «ارمغان بهزيستي» آن زمان سر زبان‌ها افتاده بود و بعد از هر مرحله فروش، شماره کارت‌هاي برنده از طريق تلويزيون و روزنامه‌ها اعلام مي‌شد. آيت‌الله العظمي مکارم شيرازي در پاسخ به استفتائات درباره کارت‌هاي ارمغان بهزيستي در آن زمان اعلام کرد: «اين کارت‌ها همان بليت‌‏هاي بخت‏‌آزمايي سابق هستند و فعلا استفاده از آنها اشکال دارد و جايز نيست؛ مگر اينکه همه نيت داشته باشند قربه‌‏الي‌الله‏ در اين امر خير شرکت کنند.» کم‌کم شبهات درباره کارت‌هاي ارمغان بهزيستي زياد شد و بي‌سر و صدا بساط اين کارت‌ها که در سطح شهر و در دکه‌هاي مشخصي به فروش مي‌رسيد،‌ جمع شد. ارمغان بهزيستي در اذهان عمومي رو به فراموشي بود که پاي شرکت‌هاي هرمي به ايران باز شد. بسياري از جوانان که روياي يک‌شبه پولدارشدن را در سر مي‌پروراندند، دنبال کسب درآمد از شرکت هرمي «گلدکوئست» بودند. در همان زمان مرکز پژوهش‌هاي مجلس در گزارشي که درباره رغبت جوانان به شرکت‌هاي هرمي و گلدکوئست منتشر کرده بود، اعلام کرد: «جوايز بانک‌ها و ارمغان بهزيستي، زمينه را براي فعاليت شرکت‌هاي هرمي در کشور فراهم کرده است.» اما حالا که آشنايي ما با تکنولوژي روز به روز بيشتر مي‌شود، شرايط شرط‌بندي‌ها هم براي اهلش راحت‌تر مي‌شود. الان ديگر لازم نيست براي قمار و شرط‌بندي در محل مشخصي جمع شد. چرا که سايت‌هاي آنلاين شرط‌بندي براي کساني که از اين طريق کسب درآمد مي‌کنند، کار را راحت‌تر کرده‌اند و با بازکردن يک حساب کاربري و پر کردن فرم‌هاي مخصوص بازي و شرط‌بندي مي‌کنند. اين شرط‌بندي‌ها درباره بازي‌هاي فوتبال خيلي داغ است و طرفداران زيادي هم دارد. البته پليس فتا به اين سايت‌ها هشدار داده و معمولا هم فيلتر مي‌شوند. اما اگر شما عضو دسته‌اي هستيد که شانس خود را در هيچ‌يک از اين شرط‌بندي‌ها امتحان نکرديد، حتما تجربه تماشاي قمار و شرط‌بندي را از طريق تلويزيون ايران داشته‌ايد. اين روزها که بحث فوتبال و بازي‌هاي جام جهاني داغ شده، صدا وسيما هم مردم را تشويق به شرط‌بندي‌هايي مي‌کند که ظاهرا از نظر مديران اين سازمان حلال است. صدا و سيما در برنامه‌هاي پرمخاطبش از مردم مي‌خواهد که بازي‌هاي جام جهاني را پيش‌بيني کنند و نظر خود را در اين‌باره ارسال کنند. معمولا براي اين شرط‌بندي‌ها درگاه پرداخت مشخصي هم وجود دارد که اين روزها مي‌بينيم پاي اپليکيشن‌هايي مثل «آپ» و «۷۸۰» براي چنين شرط‌بندي‌هايي به تلويزيون باز شده و تبليغات وسيعي هم براي آنها مي‌شود. در قمارهاي تلويزيوني لازم نيست ما هزينه‌اي را پرداخت کنيم زيرا همان پيامي که ارسال مي‌کنيم آن سودي را که بايد به ارگان مربوط برساند، مي‌رساند. جوايز اين شرط‌بندي‌ها هم معمولا جوايز قابل توجهي هستند. مثلا يک دستگاه پژوي ۲۰۶ که شايد خيلي از ما را وسوسه کند تا شانس خود را امتحان کنيم و در حالي که جلوي تلويزيون نشستيم، پيامي را براي آن برنامه تلويزيوني ارسال کنيم و دقايقي در روياي پيروزي در اين شرط‌بندي‌ها سر کنيم. اما مگر سود حاصل از رد و بدل شدن اين پيام‌ها و شرط‌بندي‌ها چقدر است که جوايز تعيين‌شده براي آنها قابل توجه است؟ شرکتي که اين شرط‌بندي‌ها را ساپورت مي‌کند، چقدر از ارسال پيام‌هاي مردم درآمد کسب مي‌کند که هرشب با يک جايزه گران‌قيمت مخاطبان خود را غافلگير مي‌کند؟ قمارخانه‌هاي سنتي يا همان کازينوها ساختارهاي مشخصي دارند که بر اساس آن صاحب‌خانه يعني مدير قمارخانه در همه حال برنده ماجراست. يعني مدير قمارخانه نه تنها هيچ‌گاه ضرر نمي‌کند، بلکه بيشترين سود ممکن از آن اوست اما افرادي که قمار مي‌کنند توجه چنداني به اين موضوع ندارند. معمولاً قمارخانه‌ها فرمولي براي محاسبه امتياز بازيکنان در قمارخانه دارند. به اين صورت که افراد هرچه زمان بيشتري و پول بيشتري در قمارخانه صرف کنند، اصطلاحاً امتياز بيشتري کسب مي‌کنند که به نفع مدير قمارخانه است. نگارنده قصد ندارد در اين گزارش ارگان يا شرکت خاصي را متهم کند اما هنوز مشخص نيست که اين شرط‌بندي‌هاي تلويزيوني که به نام مردم است، دقيقا به کام چه کسي يا چه کساني است؟ رسانه ملي چگونه و بر اساس کدام قانون توانست حکم شرعي قمار را تغيير دهد و آن را حلال جلوه دهد؟ اين در حالي است که حکم شرعي قمار و شرط‌بندي کاملا مشخص است. مطابق نظر حضرت آيت‌الله خامنه‌اي «شرط‌بندي در بازي جايز نيست؛ هرچند بازي با غير آلات قمار باشد.» ايشان همچنين در پاسخ به اين پرسش که حکم دريافت جوايزي که به ازاي مسابقات پيامکي داده مي‌شود چيست، فرموده‌اند: «اگر در قبال شرکت در قرعه‌کشي چيزي دريافت نشود و کسر نمودن پول در قبال هزينه پيامک باشد، في نفسه اشکال ندارد؛ ولي اگر مبلغي به جهت شرکت در قرعه‌کشي کسر مي‌شود به نحوي که با پول شرکت‌کنندگان جايزه تهيه و به برنده مي‌دهند، صورت شرعي ندارد و همان شرط‌بندي حرام است.» به نظر مي‌رسد آنچه اين روزها در صداوسيما شاهد آن هستيم، مشمول بخش دوم فتواي مقام معظم رهبري باشد زيرا معمولا درگاه پرداختي خاصي براي شرکت در اين پيش‌بيني‌ها از سوي برنامه‌هاي تلويزيوني اعلام مي‌شود و اگر ارسال پيش‌بيني از نظر مادي، سودي براي اين درگاه‌ها نظير «آپ» يا «۷۸۰» نداشته باشد، اساسا چرا بايد همين درگاه‌هاي خاص فقط اعلام شوند و نتوان به طرق ديگر پيش‌بيني خود را به برنامه ارسال کنند؟ آيت‌الله مکارم شيرازي هم در پاسخ به اين پرسش که «ارسال پيامک به برنامه‌هايي از قبيل ۹۰ جهت شرکت در مسابقه تلويزيوني چه حکمي دارد؟»، گفته‌ است: «در صورتي که براي شرکت در مسابقه، وجهي نپردازند و مسابقه مربوط به کار مشروعي باشد، اشکال ندارد.» وي همچنين در پاسخ به اين پرسش که «آيا اينکه در يک بازي به طرف مقابل بگوييم اگر برنده شوي فلان کالا را براي تو مي‌گيرم اما او در صورت بازنده شدن چيزي به ما بدهکار نباشد اشکالي دارد؟»، گفته‌ است: «قمار مطلقا حرام است و شرط‌بندي نيز جايز نيست حتّي براي اعضاي خانواده، مگر در مسابقات اسب‌سواري و تيراندازي آن هم در بين مسابقه‌دهندگان، نه تماشاچيان يا ديگر افراد.» آيت‌الله سيستاني هم در پاسخ به اين پرسش که اگر در راستاي يک بازي ورزشي (فوتبال، فوتبال دستي، شطرنج و ...) هر يک از شرکت‌کنندگان در بازي به مقدار مشخصي (برابر) پول بگذارند تا برنده به جايزه برسد، آيا جايزه آن مسابقه حلال است؟ گفته‌اند: «در فرض سوال، قمار و حرام است.» همراهان عزيز، آخرين خبر را بر روي بسترهاي زير دنبال کنيد: آخرين خبر در سروش http://sapp.ir/akharinkhabar آخرين خبر در ايتا https://eitaa.com/joinchat/88211456C878f9966e5 آخرين خبر در بله https://bale.ai/invite/#/join/MTIwZmMyZT آخرين خبر در گپ https://gap.im/akharinkhabar