هفت سال تحقیقات برای ساختن مستند "رودخانه لیان"

به گزارش خبرگزاري فارس، در نوزدهمين برنامه از «شب ستاره‌ها» که مروري بر آثار برگزيده ششمين جشنواره بين‌المللي فيلم مستند ايران (سينما حقيقت) است، جلسه نقد و بررسي مستند «رودخانه ليان» به کارگرداني رامتين بالف با حضور منصور ضابطيان و سعيد قطبي‌زاده (منتقدان سينما) و جمعي از علاقه‌مندان سينماي مستند، در سالن سينما حقيقت مرکز گسترش سينماي مستند و تجربي برگزار شد.رامتين بالف نيز در ابتداي صحبت‌هايش گفت: حدود بيست و سه چهار سالي مي‌شود که در زمينه ساخت آثار نمايشي و مستند مشغول فعاليت هستم و «رودخانه ليان» هم يازدهمين فيلم مستندي است که من ساخته‌ام. اين فيلم در جشنواره کانديد دريافت 4 جايزه بود که در نهايت، تنديس بهترين فيلم مستند بلند و بهترين فيلمبرداري و ديپلم افتخار بهترين پژوهش را به دست آورد.قطبي‌زاده منتقد اين جلسه نيز با اشاره به موضوع فيلم اظهار داشت: خوشحالم که امروز قرار است درباره فيلمي حرف بزنيم که نه تنها سوژه‌اش دستکاري نشده بلکه رياکارانه هم نيست و به نظرم يک مستند محض است. از اين بابت مي گويم «رودخانه ليان» مستندي محض است چون وقتي انسان سوژه يک مستند قرار مي‌گيرد، اين سوال به وجود مي‌آيد که اين حضور چقدر نمايشي است و چقدر از آن حضور محض است و فيلمساز آن را شکار کرده، اما زماني که سوژه انسان نيست مثل مستندهاي حيات وحش، اين مناقشه کمتر درباره آنها به وجود مي‌آيد.منصور ضابطيان هم با طرح پرسشي از بالف مبني بر نقش نويسنده در اين مستند اظهار داشت: نام رامتين بالف در تيتراژ علاوه بر کارگردان، تهيه‌کننده و محقق به عنوان نويسنده هم آمده و با توجه به موضوع مستند، نقش نويسنده خيلي روشن نيست و شايد اين موضوع براي مخاطب هم سوال برانگيز باشد.بالف نيز در پاسخ گفت: وقتي نام نويسنده در تيتراژ مي‌آيد حتما اين تعبير به وجود مي‌آيد که بايد فيلمنامه‌اي براي کار نوشته شده باشد. ما دراين فيلم به معناي کلاسيک فيلمنامه‌اي نداشتيم، اما زماني که طرح اين مستند را دنبال مي‌کردم، نقطه شروع و پاياني در ذهنم شکل گرفت و تصويرهايي هم که قرار بود در کار بگيريم براي من شکل فيلمنامه به خود گرفت. البته اين برنامه‌ريزي‌ها را روي کاغذ پياده مي‌کردم که به مرور زمان شکل فيلمنامه پيدا کرد و همين هم دستمايه کارمان قرار گرفت.بالف درباره تحقيقاتي که براي ساخت اين مستند انجام داده نيز اظهار داشت: ما از سال 84 تحقيقات ميداني براي اين کار داشتيم که در نهايت به فيلمنامه‌اي تبديل شد که هم در زمان فيلمبرداري و به خصوص بعد از آن تغييرات زيادي کرد. من قبل از ساخت اين مستند چند اثر با موضوع حيات وحش و حيواناتي که نسلشان رو به انقراض بود تهيه کردم؛ به همين دليل تا حدودي با فضاي کار اين چنيني آشنايي داشتم. ضمن اينکه براي ساخت مستند «رودخانه ليان» هم از سال 89 تا ارديبهشت سال 91 فيلمبرداري کرديم.قطبي زاده درباره استفاده نکردن نريشن براي اين فيلم مستند گفت: فيلم‌هايي که من با اين موضوع ديده‌ام، فيلم‌هايي بودند که نريشن به آنها کمک مي‌کند تا در کنار تصاوير، اطلاعات شفاهي هم به مخاطب ارائه کند. وقتي اين فيلم را ديدم از آنجايي هم که ابتدايش با صداي خود کارگردان شروع مي‌شود، من احساس کردم نريشن دارد ولي هرچه جلوتر رفتيم ديدم فرمت و ساختار آن شبيه کليپ تصويري است، در واقع فيلم من را متقاعد کرد که نريشن لازم ندارد.وي در ادامه تصريح کرد: من فيلم‌هاي قبلي آقاي بالف را هم ديده‌ام و به نظرم مستند «رودخانه ليان» نسبت به کارهاي قبلي شان چند پله جهش داشته؛ اما با اين وجود يکي از نقصان‌هاي اصلي مستند اين است که به لحاظ جغرافيايي آن منطقه را معرفي نمي‌کند و از همان اول به دل ماجرا مي‌زند. براي مخاطب قطعا اين سوال پيش مي‌آيد که اين رودخانه کجاي ايران است.قطبي زاده افزود: به نظرم کار تيتراژ شلوغي دارد و اين موضوع آسيبي است که کارگردان بايد مراقبش باشد و از اين دست تيتراژهاي مغرورانه دوري کند.اين منتقد با تاييد نظر ضابطيان کارشناس نشست درباره مشخص نبودن نقش نويسنده تصريح کرد: به نظر من هم نويسنده دراين کار جايگاهي نداشته و توضيحاتي هم کارگردان داد، من را قانع نکرد. حتي در تيتراژ جايي تدارکات و حمل و نقل هم آمده بود که باز هم اسم براداران بالف به چشم مي‌خورد. لزوم اين اسامي در تيتراژ مشخص نيست و به نظر به کليت کار هم ضربه مي‌زند.کارگردان اين مستند در پاسخ به انتقاد قطبي‌زاده درباره منطقه جغرافيايي فيلم گفت: من احساس کردم فيلم‌هايي از اين دست معمولا آنقدر اطلاعات درباره منطقه‌اي که مي‌خواهند به آن بپردازند به مخاطب مي‌دهند که ديگر آن سوژه اصلي کمرنگ مي‌شود، به همين دليل تصميم گرفتم در اين کار نوعي ساختار‌شکني کنم و مخاطب را هم با فيلمي متفاوت روبه رو کنم.قطبي‌زاده در بخش ديگري از صحبت‌هايش اظهار داشت: يکي از نکات ديگري که در اين فيلم براي من جاي سوال دارد موسيقي آن است، در واقع اين نکته من را اذيت کرد. همه ما مي‌دانيم که هزينه اجاره هلي‌کوپتر چقدر بالاست و اين فيلم هم با زحمت زيادي ساخته شده و تصاويري که گرفته شده واقعا چشم‌نواز است و من نمونه ايراني‌اش را کمتر ديده‌ام، به همين دليل احساس مي‌کنم موسيقي‌اش هم بايد ايراني باشد.بالف در ادامه توضيحاتي درباره موسيقي فيلم داد و گفت: ما هنوز هم به دنبال آهنگسازي هستيم که بتواند براي کارمان موسيقي بسازد. چون ما مي‌خواهيم آهنگسازي براي اين کار موسيقي بسازد که در نهايت روي کار بنشيند و کامل کننده کار ما باشد.جلسه پرسش و پاسخ اين فيلم با کارگردان مستند «رودخانه ليان»، کارشناس و منتقد برنامه برگزار شد و علاقه‌مندان نظراتشان را درباره اين فيلم بيان کردند. در پايان نيز هديه‌اي به رسم ياد بود از طرف مرکز گسترش سينماي مستند و تجربي به کارگردان و منتقدان حاضر در نشست اهدا شد.