چرا «پایتخت» جذاب است؟
فرهيختگان/ در اين گزارش ميخواهيم از تولد خانواده معمولي و همچنين اتفاقهايي که براي اين خانواده در طول اين سالها افتاد بگوييم. از همان زماني که وسايلشان را بار کاميون کردند و به تهران آمدند و حتي عيدشان را هم پشت همان کاميون گذراندند، همهمان خانوادهاي را در قاب تلويزيون ديديم که مثل خودمان بودند. همانطور ساده و معمولي غذا ميخوردند، دعوا ميکردند. ساده بودند، نماز ميخواندند. به خدا گلايه ميکردند. همان کارهايي که هر کدام از ما در زندگيمان انجام ميدهيم. همان کارهاي معمولي که از هر آدم معمولي سر ميزند. خانواده معمولي با همين ساده بودنها جايشان را در خانه ايرانيها بهراحتي باز کردند و هميشه بودنشان جذاب است. مردم نگرانشان ميشوند و از بعضي کارهايشان حرص ميخورند اما نکته اينجاست که دوستشان دارند و آنها را مثل خانواده خودشان پذيرفتهاند. به بهانه پايتخت 6 که در ايام نوروز مهمان خانههاي ما بود به سراغ اين سريال رفتيم تا نگاهي بيندازيم به افتوخيزهاي اين سريال. قصدمان گفتوگو با عوامل اين سريال بود اما بهعلت اينکه هنوز فيلمبرداري کار به پايان نرسيده است، امکان اين کار فراهم نشد اما بهزودي اين مصاحبه را انجام خواهيم داد. در اين گزارش ميخواهيم از تولد خانواده معمولي و همچنين اتفاقهايي که براي اين خانواده در طول اين سالها افتاد بگوييم. تولد خانوادهاي معمولي اول فروردين ماه 1390 براي اولينبار مخاطب ايراني، خانواده معمولي را در تلويزيون ديد. خانوادهاي که برخلاف دوره جديد زندگيهاي مدرن اهميت خانواده مخصوصا بزرگترها در آن بسيار جدي گرفته ميشد و يکي از دلايل دوستداشتن مخاطب هم اين موضوع بود. محسن تنابنده که خودش هم نويسنده اين کار است و هم شخصيت نقي معمولي را بازي ميکند درباره خلق اين شخصيت ميگويد: «شخصيت نقي معمولي را با برداشت از خلقوخوي و شخصيت پسرخالهام نوشتيم و بازي کردم. خانواده خالهام اهل بندر گز استان گلستان بودند و چون با گويش آنها آشنايي داشتم اين شخصيت خلق شد.» سيروس مقدم کارگردان پايتخت است، کسي که به گفته خودش فکر نميکرد مردم با خانواده معمولي در سال 1390 آنقدر گرم بگيرند که او تا فصل ششم اين سريال را ادامه دهد. زماني که پايتخت 2 را ساخت درباره علت ادامه دادن اين سريال گفت: «نطفه اوليه اين سريال در دل سريال پايتخت يک بسته شد و به ياد دارم هنگام ساخت و پخش اين سريال بحثهاي زيادي مطرح شد و با مخاطبان زيادي روبهرو بوديم که هنوز اشباع نشده بودند و با يک خانواده جديد به نام تلويزيون به تازگي آشنا شده بودند اما بهخاطر محدوديت 13روزه در ايام نوروز احساس کرديم قصههاي زيادي هنوز در پس ذهن خود داريم و حرفهاي زيادي ميتوان با خانواده نقي زد اما فرصتش فراهم نشده بود.» چرا پايتخت جذاب است؟ رسانه ملي هميشه از سريالهايي که ميسازد دفاع ميکند و معتقد است مردم اين سريالها را دوست دارند و ميبينند. البته همه ما ميدانيم که نگاه کردن دليل بر دوست داشتن يک مجموعه نيست اما خب بايد اعتراف کنيم که سريال پايتخت از اين قاعده مستثني است، سريالي که در هر زماني که پخش شد و حتي تکرار بارهاي آن از شبکههاي مختلف تلويزيوني باعث شد تا اين سريال هميشه پرطرفدار باشد اما راز اين جذابيت در چه چيزي است؟ به نظر ميرسد مهمترين علت برتري و مزيت نسبي سريال پايتخت نسبت به ساير مجموعههاي تلويزيوني، نزديکي آن به «زندگي عامه» مردم ايران و دور شدن از مسائلي است که باعث ميشود مردم حس کنند خودشان را در سريال ميبينند، نه اينکه مثل اکثر سريالهاي تلويزيوني که تقريبا فقط متعلق به يک قشر مرفه و خاص است باعث جذابيت اين سريال شد. در سريال پايتخت آدمها و کاراکترها، همين آدمهاي معمولي هستند که همه ما هر روز در کوچه و خيابان مشاهده ميکنيم. معموليِ معمولي. مثل «نقي معمولي» و «ارسطو عامل». خوشيها و ناخوشيهاي آنان مانند اکثر مردم ايران معمولي است. مشکلات آنان از جنس مشکلات مردم ايران است. حتي نحوه برطرف کردن مشکلاتشان نيز مانند اکثر قريب به اتفاق مردم ايران است. به رئيسجمهور نامه مينويسند. همه داخل يک خانه جمع ميشوند، با نماينده شهرشان حرف ميزنند و خيلي مسائل ديگر که نشان ميدهد اين خانواده معمولي است مثل اکثريت مردم ايران. نظر رهبر انقلاب درباره سريال پايتخت از زمان شروع پايتخت در سال 1390، خيليها درمورد اين سريال صحبت کردند و موافقان و البته مخالفان اندک که بيشتر در همان مازندران بودند هم داشت. رهبر معظم انقلاب در ديداري که در سال 1393 با کارگردانان و تهيهکنندگان داشتند از اين سريال تجليل کردند و گفتند: «يک تکههايي از اين کار شما را ديدم. … «پايتخت». خيلي خوب بود. يک فيلم ايراني. من هميشه اعتراضم به هنرمندان اين است که حتي ديالوگها را از روي کپيهاي فرنگي انتخاب ميکنيد. اين، خب خيلي غلط و بد است. اين نه، يک فيلم ايرانيِ کامل و درست است.» سيروس مقدم درباره اين ديدار ميگويد: «ايشان در اين ديدار از يکي از سريالهايي که خيلي تعريف کردند و بنده استفاده کردم، همين سريال پايتخت بود. اول اينکه بنده را که شناختند و برايم جاي خوشحالي زيادي دارد و تعريف کردند و گفتند سريالهاي شما را پيگير هستم که سريالهاي بسيار ايراني است و به فرهنگ ما مردم و زندگي ايراني بسيار نزديک است. من هم از ايشان پرسيدم که کدام سريالهايم را ميفرمايند و ايشان گفتند که پايتختها را پيگيري کردهام و روابط سالم بين خانوادههاي ايراني و شئون يک خانواده ايراني در اين سريالها رعايت شده است. به مسئولان صداوسيما هم گفتهام که اين سريالها الگوي خوبي براي سريالسازي است. از مردمي بودن سريال هم تعريف کردند که من خيلي خوشحال شدم.» پايتخت 6 و تغييرها زماني که خشايار الوند فوت کرد، خيلي ها معتقد بودند که پايتخت ديگر ساخته نخواهد شد و يا اگر ساخته شود جذابيت لازم را نخواهد داشت. حالا پايتخت 6 ساخته شده و پربينندهترين سريال نوروز 99 شد، تا جايي که زمان پخش اين سريال استفاده از اينترنت به کمترين حد خود ميرسيد. اما خب نبايد اين نکته را از نظر دور نگه داريم که تغييرات پايتخت و خانواده معمولي در فصل ششم کاملا مشهود است. از دروغ گفتنها خانواده به هم، احترام بزرگتر را نگه نداشتن و خيلي از مسائل ديگر که جزء نقاط ضعف اين سريال عنوان ميکنند اما اين نکته را نبايد از ذهن دور کنيم که سيروس مقدم در حال نشان دادن اين خانواده در سال 1399 است؛ خانوادهاي که تقريبا 10 سال از تولدشان ميگذرد و روزگار ميتواند آنها را عوض کند. مثل همه ما که ممکن است تغيير کرده باشيم. * نويسنده: عاطفه جعفري، روزنامهنگار