ستارههای کوچک سینما؛ کسانی که درخشیدند و آنها که زود خاموش شدند

خبرآنلاين/ فيلمهاي سينماي ايران که با موضوع و درباره زندگي کودکان و نوجوانان ساخته شدهاند، در چهار دهه گذشته، بخشي مهم از کارنامه هنر هفتم کشورمان را شکل دادهاند؛ «دونده» امير نادري، «خانه دوست کجاست» عباس کيارستمي، «باشو غريبه کوچک» بهرام بيضايي، «من ترانه ۱۵ سال دارم» رسول صدرعاملي، «بچههاي آسمان» مجيد مجيدي و ... مسيري سينمايي را شکل دادهاند که در ۴۰ سال گذشته، باعث درخشش فيلمهاي ايراني در جشنوارههاي جهاني شده است. بهتازگي، فيلم «خورشيد» مجيد مجيدي هم ادامه دهنده راه آثار مشابه خود شد و در جشنواره ونيز، جايزه مارچلو ماستروياني (بازيگر نوظهور) را به ارمغان آورد. اين جايزه به روحالله زماني تعلق گرفت که در کنار ديگر بازيگران کودک و نوجوان فيلم، نقشآفريني تاثيرگذاري داشت.
به همين مناسبت، نگاهي انداختهايم به مهمترين بازيگران کودک و نوجوان سينماي ايران که برخي از آنها تبديل به ستاره و تعداد بيشترشان، دچار خاموشي زودرس شدند. در اين گزارش، تنها به فيلمهاي سينمايي پرداختهايم و سريالهاي تلويزيوني را از دايره بررسي، بيرون گذاشتهايم. همچنين، بيشتر توجه را بر آن گروه از آثار سينمايي متمرکز کردهايم که يا خودشان فيلمهايي مهم و تاثيرگذار بودهاند يا بازيگران کودک و نوجواني را معرفي کردهاند که در آينده به شهرت رسيدهاند.
پس از فهرست کردن بازيگران کودک و نوجوان سينماي ايران در يک جدول، آنها را در سه گروه جدا مورد توجه قرار دادهايم؛ نخست کساني که در ادامه راه، بازيگر حرفهاي شدند، دوم آنهايي که در بزرگسالي، در شاخهاي بجز بازيگري، در سينماي ايران به کار پرداختند و سوم افرادي که خيلي زود فراموش شدند.
نام بازيگر | نام فيلم | کارگردان | داستان فيلم | نقش |
---|---|---|---|---|
محمدمهدي احمدي | اسپاگتي در هشت دقيقه | رامبد جوان | گلشيد ۳۰ ساله با پسرش ماني شش ساله به صورت موقت آپارتمان طبقهٔ بالاي پدرام را اجاره ميکنند. «گلشيد» قصد مهاجرت به آلمان را دارد. همسايگي اين دو خانواده ماجراهايي را براي آنها به وجود ميآورد. | ماني |
آلما اسکويي | اسپاگتي در هشت دقيقه | رامبد جوان | استان اين فيلم درباره وکيل پايه يک دادگستري است که با دختر شش سالهاش در يک برج ۲۱ طبقه زندگي ميکند. اين مرد بسيار شلخته، حواسپرت و نامنظم است و هميشه روزهاي دوشنبه و سهشنبه را اشتباه ميگيرد. | تکتا |
عدنان عفراويان | باشو، غريبه کوچک | بهرام بيضايي | در يکي از بمبارانهاي جنوب در جريان جنگ ايران و عراق پسرکي به نام باشو که ويراني خانه و خانواده خود را بهچشم ديده، خود را به پشتِ کاميوني مياندازد و در آن خوابش ميبرد و هنگامي که چشم ميگشايد کاميون به شمال کشور رسيدهاست و تمام داستان در محور اين موضوع رخ ميدهد. | باشو |
ترلان پروانه | باغ آلوچه | بهروز شعيبي | اين فيلم ماجراي يک دزد و کودک را در فضاي يک خانه روايت ميکند. | دختر صاحبخانه |
ميرفرخ هاشميان | بچههاي آسمان | مجيد مجيدي | او در نقش علي به شهرت جهاني رسيد. عکس او در نقش علي در کتاب درسي ادبيات فارسي مقطع دوم متوسطه به چاپ رسيدهاست هاشميان بعد از ناکامي اين در هفتاد و يکمين دوره جوايز اسکار از دنياي بازيگري دور شد | علي |
باران کوثري | بهترين باباي دنيا | داريوش فرهنگ | پسرکي بازيگوش و خيالاتي دائم از سوي پدرش سرزنش و تحقير ميشود. او در عالم خيال خود را زورو ميپندارد و با گروهي گنگستر که دزدان دوچرخه هستند، درگير ميشوند. روزي او همراه اعضاي خانواده به شهربازي ميرود و به دست گروه گنگسترها دستگير ميشود. | سارا |
عباس اقباليزاده | بهخاطر هانيه | کيومرث پوراحمد | ناخدا علو با چهارده مرد ديگر براي صيد به دريا ميروند ولي همه به جز ناخدا صيد دريا ميشوند و مردم ناخدا را مسبب مرگ عزيزانشان ميدانند و به او و خانوادهاش حمله ميکنند و در اين بين دختر خردسال ناخدا هانيه فلج ميشود. ناخدا و خانوادهاش تنگک را ترک ميکنند و به بوشهر ميروند | بشيرو |
مهران ضيغمي | پشت ديوار شب | مهران تأييدي | پدر اسماعيل مديرعامل يک شرکت ساختماني است و درست زمانيکه اسماعيل قصد رفتن به ژاپن را دارد، پدر بيمار ميشود و اسماعيل ناچار از رفتن به ژاپن صرف نظر ميکند، چراکه با رفتن او شرکت منحل ميشود و نامزدش را هم از دست ميدهد | فرزند اسماعيل |
اميد آهنگر | تحفهها | ابراهيم وحيدزاده | حشمت که در شيراز به حرفه حمالي اشتغال دارد اندک اندک سرمايهاي جمع ميکند تا زندگي خود را تغيير دهد. | ...... |
ارسلان قاسمي | خاک سرد | رضا سبحاني | يک خانواده زلزله زده در دل برهوت کوير، شاهد فداکاريهاي کودک خانواده براي نجات آن هاست. | ابراهيم |
الهه و الهام عليياري | خواهران غريب | کيومرث پور احمد | نرگس و نسرين دو دختر دبستاني در جشن مدرسهها يکديگر را ميبينند و پي ميبرند که خواهران دوقلو هستند و پدر آهنگسازشان در گذشته از مادر آنها که خياطي ميکند، جدا شده بوده، اما اين ماجرا را هرگز به آنها نگفته بودند. يکي از آنان نزد مادرشان و ديگري نزد پدرشان زندگي ميکند و اين دو تصميم ميگيرند تا جايشان را با يکديگر عوض کنند. | نرگس و نسرين |
سپهر آزادي | درخت گلابي | داريوش مهرجويي | محمود نويسندهاي است که عاشق دختر عمهاش ميشود اما بخاطر نوشتن مطالب سياسي به زندان ميافتد. | فرزند محمود |
مهراوه شريفينيا | دزد عروسکها | محمدرضا هنرمند | مادر ليلا و بهرام قرار است با گرفتن وام مسکن و خريداري يک خانه بچههايش را از دردسرهاي صاحب خانهشان، خورخور، نجات دهد. اما عجوزه که بيرون از شهر زندگي ميکند و نميخواهد آنها روي آرامش به خود ببينند. | ليلا |
مجيد نيرومند | دونده | امير نادري | نرگس و نسرين دو دختر دبستاني در جشن مدرسهها يکديگر را ميبينند و پي ميبرند که خواهران دوقلو هستند و پدر آهنگسازشان در گذشته از مادر آنها که خياطي ميکند، جدا شده بوده، اما اين ماجرا را هرگز به آنها نگفته بودند. يکي از آنان نزد مادرشان و ديگري نزد پدرشان زندگي ميکردهاست | اميرو |
سعيد شيخزاده | سفر جادويي | ابوالحسن داودي | دکتر رضا کمالي با آزار و تنبيه فرزندش، سينا، ميخواهد از او دانش آموز ممتازي بسازد. روزي سينا از ترس پدر به درون ماشين لباسشويي مرموز خانه پناه ميبرد. کسي توضيح دکتر کمالي را که چه بر سر فرزندش آمده باور نميکند و او را در بيمارستان بستري ميکنند، اما او ميگريزد و در موقع فرار او نيز به درون ماشين لباسشويي بيمارستان ميافتد. | سينا |
بابک بادکوبه | سفر جادويي | ابوالحسن داودي | '''''''''''''''''''''''''''''''''' | کودکي پدر سينا |
حامد کلاهداري | شاخ گاو | کيانوش عياري | امير پسر نوجوان شهرستاني است که به قصد ديدار مادربزرگش براي اولين بار با قطار راهي تهران ميشود، اما در داخل کوپهٔ قطار مردي از خواب آلوده بودن امير استفاده ميکند و پولهاي او را به سرقت ميبرد. | امير |
ليلا حاتمي | کمالالملک | علي حاتمي | زندگي کمال الملک، هنرمند مشهور را روايت ميکند. | کودکي کمال الملک |
پگاه آهنگراني | گربه آوازخوان | کامبوزيا پرتوي | روزي زن و شوهري براي انتخاب کودکي به پرورشگاه ميآيند و گلدونه مورد توجه آنها قرار ميگيرد، اما هنگامي که آنها با توافق مدير پرورشگاه قصد دارند او را با خود ببرند، حسني(برادر گلدونه) آنها را قانع ميکند که اين کار را انجام ندهند. | گلدونه |
غزل شاکري | گلنار | کامبوزيا پرتوي | گلنار که در يک روستا زندگي ميکند، دستمال آبي خود را گم ميکند و به دنبال آن وارد جنگل ميشود و با يک خرس سخنگو آشنا ميشود. | گلنار |
ماني نوري | مرباي شيرين | مرضيه برومند | جلال نوجوان، هر چه سعي ميکند نميتواند در شيشه مربا را باز کند، از مادر، همسايه، دوستان، معلمان و بقال محله کمک ميطلبد اما هيچکس قادر به بازکردن آن نيست و سرانجام مشخص ميشود تمام شيشههاي کارخانه مرباسازي همين شکل را دارند. | جلال |
ترانه عليدوستي | من ترانه ۱۵سال دارم | رسول صدر عاملي | ترانه دختر نوجواني است که مادرش را در کودکي از دست داده و پدرش به دلايلي در زندان به سر ميبرد. او عاشق پسري ميشود که او را رها ميکند و تمام اتفاقات بعد از اين ماجرا رخ ميدهد. | ترانه پرنيان |
گلشيد اقبالي | مهر مادري | کمال تبريزي | يکي از کودکان کانون | |
حسين سليماني | مهر مادري | کمال تبريزي | خانم مينا فهيمي (فاطمه معتمدآريا) به عنوان مددکار اجتماعي در کانون اصلاح و تربيت پسران مشغول به کار است. يکي از پسربچههاي بزهکار به نام مهدي که پدرش را که راننده کاميون بوده بر اثر تصادف از دست داده و مادرش نيز لحظه به دنيا آوردن فرزند دومش از دنيا رفته است. | مهدي |
عليرضا جعفري | مهمان مامان | داريوش مهرجويي | براي خانوادهاي فقير مهمان سرزده، تازه عروس و داماد، از راه مي رسد؛ ولي چون وضع مالي خانواده خوب نيست، همسايگان دست به دست هم ميدهند تا آبروي صاحبخانه را حفظ کنند | فرزند خانواده |
علي شادمان | ميم مثل مادر | رسول ملاقليپور | روايت زندگي کودکي است که مادرش در بمباران شيميايي سردشت تحت تاثير گازهاي شيميايي قرار گرفته است و اين آثار مخرب روي کودک آنها اثر ميگذارد. | سعيد |
روژان آريامنش | نصف ماله من نصف ماله تو | وحيد نيکخواهآزاد | داستان فيلم درباره دو دختر دبستاني است که پس از مدتي متوجه ميشوند خواهر هستند و پدرشان دو زن دارد و براي کمک به پدر همه سعي خود را ميکنند تا موضوع را از مادران خود پنهان کنند. همزمان مادران آنها بهطور اتفاقي باهم آشنا شده و دوست ميشوند. | مريم |
چهرههايي که به شهرت رسيدند
نام علي حاتمي و فيلم «کمال الملک» براي همه ما آشناست، فيلمي که ليلا حاتمي با آن براي اولين بار در سينما ظاهر شد و نقش کودکيهاي کمال الملک را بازي کرد. ليلا حاتمي که از همانجا مورد توجه واقع شد، کار حرفهاي خود را آغاز کرد و حالا به يکي از ستارههاي سينما تبديل شده است.
ترانه عليدوستي با اولين کار سينمايي خود يعني «من ترانه ۱۵ سال دارم» مهارت خود را به نماتيش گذاشت و کم کم وارد عرصه رقابت با ديگر هنرمندان شد. و بعد هم با نقشهاي متفاوتي که ايفا کرد تبديل به يکي از ستارگان به نام سينماي ايران شد. او بخشي از شهرت خود را با بازي در سريال«شهرزاد» ساخته حسن فتحي به دست آورد.
علي شادمان هرچند با «ميم مثل مادر» توانست استعداد خود را شکوفا کند، اما کارهاي بعدي او به قدر اولين فيلم سينمايياش سبب شهرت او نشد. جديدترين اثر او بازي در سينمايي «شناي پروانه» اثر محمد کارت بود که نسبت به ديگر کارهايش، کارکتر متفاوتي را از خود به نمايش گذاشت.
پگاه آهنگراني که فرزند منيژه حکمت و جمشيد آهنگراني است، يکي ديگر از هنرمندان نام آشنايي است که از کودکي کار خود را آغاز کرده است و به مرور زمان تبديل به يکي از ستارههايي شد که جوايز متعددي را کسب کرد. يکي از همين جوايز، سيمرغ بلورين بهترين نقش مکمل زن در سي و يکمين جشنواره فيلم فجر بود.
مهرآوره شريفينيا هم مانند پگاه آهنگراني در يک خانواده هنرمند متولد شد و هرچند که نميتوان مهارت او در بازيگري را ناديده گرفت اما همبازي شدن با آزيتا حاجيان، مادر خودش در «دزد عروسکها» يکي از دلايلي بود که باعث شد بازياش در ذهن مخاطبان ماندگار شود.
باران کوثري از سال ۱۳۷۰ فعاليت خودش را در عرصه تصوير آغاز کرده است و علاوه بر بازيگري، کارهاي متفاوتي از قبيل طراحي صحنه، طراحي لباس و منشي صحنه را نيز انجام ميدهد.
او مانند والدينش، جهانگير کوثري و رخشان بنياعتماد، مسير بازيگري را دنبال کرده است و تا کنون برنده جوايز متعددي از جشنوارههاي گوناگون شده است.
غزل شاکري نيز يکي از نامهايي است که کمتر کسي پيدا ميشو د که نام او را نشنيده باشد و يا اثري از اين هنرمند نديده باشد.
علي شادمان، غزل شاکري و مهراوه شريفينيا در ژانر درام، ليلا حاتمي، ترانه عليدوستي، باران کوثري و پگاه آهنگراني نيز در ژانر اجتماعي تبديل به استثتاهايي شدند که توانستند گليم خودشان را از آب بيرون بکشند.
در اين ميان هم کودکاني بودند که کارشان را ادامه دادند و با گذشت زمان هنوز هم ما آنها را در عرصه تصوير ميبينيم اما آنطور که بايد و شايد مشهور نشدند اما همچنان کار در تصوير را دنبال ميکنند.
ارسلان قاسمي يکي از هنرمنداني بود که بيشتر در تلويزون درخشيد اما کم کاري او در عرصه تصوير او را به شهرت چنداني نرساند.
ترلان پروانه نيز در بزرگسالي نتوانست نقشهايي را بازي کند که به قدر کودکياش باعث شهرت او شود اما توانست براي بازي در «آهوي پيشوني سفيد» جايزه دريافت کند.
زهرا اويسي، مهران ضيغمي و حسين سليماني همان هنرمنداني هستند که کارهاي اخيرشان هرچند که خوب بوده است اما به قدر دوران کودکيشان ندرخشيدند.
بازيگراني که به ديگر بخشهاي سينما پيوستند
تعدادي از آنها هم وارد حوزههاي مرتبط با سينما مانند نويسندگي، تهيه کنندگي و کارگرداني شدند. سعيد شيخزاده يکي از اين افرادي است که هرچند حضورش در بازيگري کمرنگتر شد اما مسير دوبله، گويندگي و مجريگري را بيش از پيش دنبال کرد. يکي ديگر از همين افراد بابک بادکوبه است که هرچند با سفر جادويي درخشيد، اما ترجيح داد تا زمينه فعاليت خود را در حوزه مجريگري، تهيه کنندگي و کارگرداني ادامه دهد و تازهترين اثر او با نام «لحظه و ديگر هيچ» ساخته شده است که اين هنرمند به عنوان سرمايه گذار در آن حضور دارد. اميد آهنگر يا همان علي کوچولو که در حال حاضر در لندن زندگي ميکند تا سال ۱۳۸۹ که حدود ۳۲ سال داشت کار بازيگري را رها نکرد و آن را ادامه داد و در کنار آن نيز کارگرداني، نويسندگي و تدوينگري را نيز دنبال کرد. حامد کلاهداري هم حالا نويسنده، کارگردان و تهيه کنندهاي است که معروفترين اثر او «شکلات داغ» است. ماني نوري، همان پسر کوچک بامزه در «قصههاي تا به تا» حالا به يکي از کارگردانان سينما تبديل شده است که آثارش هم مخاطبان خاص خود را دارد.
ستارههاي کوچکي که زود خاموش شدند
از ميان تمام کودکاني که حالا بزرگ شدند، تعدادي بعد از بازي در چند فيلم سينمايي ديگر در اين عرصه نماندند و از آن دور شدند، کساني مانند گلشيد اقبالي، آلما اسکويي، سپهر آزادي، مير فرخ هاشميان، عدنان عفراويان، روژان آريامنش، عباس اقباليزاده و الهه و الهام عليياري که پس از بازي در چند فيلم و سريال ديگر خبري از آنها نشد و هرکدامشان شغل متفاوتي را انتخاب کردند و از اين عرصه جدا شدند.