بيتوته/ مراحل مهم يادگيري تکلم کودک در سه سال اول زندگي اش اتفاق ميافتد
در سه ماهگي کودک به صداي شما گوش ميدهد، چهره شما را درحاليکه صحبت ميکنيد نگاه ميکند و به سمت صداها، موسيقي و اصوات ديگر که از اطراف شنيده ميشوند، برميگردد.
کودکان قبل از صحبت کردن کامل مراحلي را طي مي کنند که به نظر مي رسد در اکثر آن ها مشابه است. در اين مقاله با مراحل و روش هاي کمک براي سريع تر شدن اين فرآيند آشنا خواهيد شد. پيش از اين که کودکان بتوانند واقعاً صحبت کنند، با صداها بازي کرده و غان و غون ميکنند. اين گفتار کودکانه است و به نظر ميرسد اين شيوه صحبت در کودکان در همه جاي دنيا شبيه به هم است.
اما چه زماني اولين کلمات کودک را ميشنويد؟ مراحل مهم يادگيري تکلم در سه سال اول زندگي که مغز کودک به سرعت در حال رشد است، اتفاق ميافتد. در اين زمان توسعه تکلم کودک بستگي به مهارتهاي شما در گفتار کودکانه و نيز مهارتهاي کودک دارد.
چه زماني اولين کلمات کودک را ميشنويد؟
اولين گفتار کودکانه غيرکلامي است و بلافاصله پس از تولد اتفاق ميافتد. کودک چهره خود را در هم ميکشد، گريه ميکند و دست و پا ميزند تا انواع احساسات و نيازهاي فيزيکي خود از ترس و گرسنگي تا ناکامي و سيري را نشان دهد. والدين خوب ياد ميگيرند که انواع گريههاي کودک را گوشداده و تفسير کنند.
اين که دقيقاً چه زماني کودک اولين کلمات مشخص خود را ميگويد از کودکي تا کودک ديگر بسيار متفاوت است، اما اگر کودک شما در رشد تکلم خود، به هر يک از مراحل مهم زير دست پيدا نکرد، با پزشک درباره آن صحبت کنيد.
نقاط عطف تکلم کودک
• گفتار کودک در سه ماهگي:
در سه ماهگي کودک به صداي شما گوش ميدهد، چهره شما را درحاليکه صحبت ميکنيد نگاه ميکند و به سمت صداها، موسيقي و اصوات ديگر که از اطراف شنيده ميشوند، برميگردد. بسياري از نوزادان صداي زن را به مرد ترجيح ميدهند. بسياري از نوزادان نيز صداها و موسيقيهايي را که در دوران جنيني ميشنيدند را ترجيح ميدهند. در پايان سه ماهگي کودکان شروع به درآوردن اصوات تکراري و يکنواخت مصوت از خود ميکنند.
• گفتار کودک در شش ماهگي:
در شش ماهگي کودک با اصوات مختلف شروع به غان و غون ميکند. مثلاً ممکن است بگويد "با-با" يا "دا - دا". در پايان شش يا هفت ماهگي کودکان به اسم خود واکنش نشان ميدهند و زبان مادري خود را تشخيص ميدهند و از تن صدا براي بيان خوشحالي يا ناراحتي استفاده ميکنند. برخي از والدين مشتاق، "با – با" گفتن کودک را اولين کلمه کودک تفسير ميکنند (آن را به معني بابا ميگيرند) اما در اين سن اين صداها معمولاً هنوز به صورت تصادفي از هجاها ساخته ميشوند و معني يا مفهوم واقعي ندارند.
• گفتار کودک در نه ماهگي:
کودک پس از نه ماهگي ميتواند چند واژه معدود اصلي مانند "نه" و "باي باي" را درک کند. همچنين ميتواند از طيف گستردهاي از صامتها و تن صدا استفاده کند.
• گفتار کودک در دوازده ماهگي:
بيشتر کودکان چند کلمه ساده مانند مامان و بابا را در پايان دوازده ماهگي ميتوانند ادا کنند، در اين سن با شنيدن اين صداها ميتوانيد کلمه واقعي مامان و بابا را از صحبت او برداشت کنيد. در اين سن کودکان درخواستهاي کوتاهي مانند "آن را زمين بگذار" را درک کرده و اگر بخواهند واکنش نشان ميدهند.
• گفتار کودک در ۱۸ ماهگي:
کودکان در اين سن تا ده کلمه ساده را ميتوانند بگويند و ميتوانند به اشياء، مردم، و اعضاي بدن که از آنها نام ميبريد، اشاره کنند. آنها کلمات يا صداهايي را که از شما ميشنوند، مانند آخرين واژه در جملهاي که بيان کرديد، را تکرار ميکنند اما اغلب ابتدا يا انتهاي کلمات را ادا نميکنند. مثلاً ممکن است به جاي "مامان" بگويند "ماما" يا به جاي "ميخوام" بگويند "اِخام".
دير به حرف افتادن کودکان
کودکان سعي ميکنند صداي والدينشان را تقليد کنند و همان تن صدا را ايجاد کنند
• گفتار کودک در دو سالگي:
در اين سن کودک چند کلمه را در کنار هم ميگذارد و جملات دو تا چهار کلمهاي درست ميکند مانند "باي باي ماما" يا "شير ميخوام". کودک در اين سن ياد ميگيرد که کلمات فقط به معني اشيا نيستند و مفاهيم انتزاعي مانند "مال من" را نيز درک ميکنند.
• گفتار کودک در سه سالگي:
در اين سن دايره لغات کودک به سرعت گسترده شده است. بازيهايي مانند نقش بازي کردن، درک زبان انتزاعي و نماديني مانند "اکنون"، احساساتي مانند "ناراحتي"، و مفاهيم سه بعدي مانند "داخل و خارج" را بهبود ميبخشد.
آيا ميتوانيد به کودک صحبت کردن را ياد دهيد؟
کودکان مدتها پيش از اين که بتوانند به وضوح صحبت کنند، چيزهايي را که ميگوييد متوجه ميشوند. بسياري از کودکان ابتدا تنها يک تا دو کلمه را ميتوانند بيان کنند در صورتي که ۲۵ کلمه (يا بيشتر) را ممکن است درک کنند.
با اقدامات زير ميتوانيد به کودک کمک کنيد صحبت کردن را ياد بگيرد:
• توجه کنيد: کودک ممکن است با بلند کردن دستان خود به سمت شما، بخواهد شما را متوجه کند که دوست دارد او را بغل کنيد، يا اسباببازي در دست شما بگذارد به اين منظور که با او بازي کنيد يا بشقاب غذا را از خود دور کند تا متوجه شويد که سير شده است. به اين تلاش در برقراري ارتباط غيرکلامي واکنش نشان دهيد، لبخند بزنيد و توجه کنيد تا به تلاش براي صحبت کردن تشويق شود.
• گوش دهيد: به غان و غون و اصواتي که کودک ادا ميکند دقت کنيد و با درآوردن اصوات مشابه به او پاسخ دهيد. کودکان سعي ميکنند صداي والدينشان را تقليد کنند و همان تن صدا را ايجاد کنند تا شبيه چيزي که شنيدهاند باشد. بنابراين صبور باشيد و به او فرصت زيادي بدهيد.
• تشويق کنيد: حتي در مقابل کمترين تلاشي که کودک براي صحبت کردن انجام داده، با لبخند و تحسين و تشويق به او واکنش نشان دهيد. کودکان با واکنش بزرگسالان اطراف خود، قدرت تکلم را ياد ميگيرد.
• تقليد: کودکان عاشق شنيدن صداي والدين هستند. صحبت کردن والدين با کودک به افزايش توانايي در صحبت کردن کودک کمک ميکند. هرقدر بيشتر با کودک صحبت کنيد و از کلمات کوتاه، ساده، اما صحيح استفاده کنيد (مثلاً وقتي کودک ميگويد "گُبه" شما بگوييد "گربه") بيشتر کودک تلاش ميکند صحبت کند.
• جزئيات بيشتر: اگر کودک به ظرف ماکاروني اشاره ميکند و صداهايي در ميآورد فقط به او ماکاروني بيشتر ندهيد. به جاي اين کار بگوييد: بازم ماکاروني ميخواي؟ غذا خوشمزه شده، نه؟ (بيشتر و جزئي تر با او صحبت کنيد)
• توضيح دهيد: درباره کاري که انجام ميدهيد مثلاً در حين ظرف شستن، غذا خوردن، لباس پوشاندن و ... براي او توضيح دهيد. مثلاً بگوييد "حالا اين جوراب آبي رو پات ميکنم" يا "حالا اين گوشت رو برات ميبرم". به اين صورت کودک حرفهاي شما را با اين اشياء و تجربهها مرتبط ميکند.
• بازي: کودک را به بازي و نقش بازي کردن با صداي بلند تشويق کنيد تا هنگامي که بزرگتر ميشود مهارتهاي کلامي او بيشتر شود.
• بلند بخوانيد: وقتي والدين با صداي بلند براي کودک کتاب ميخوانند، به واسطه اين احساس آرامش و لذت، او به مطالعه علاقهمند ميشود و در تمام طول زندگي علاقه او به کتاب حفظ ميشود.
• صبور باشيد: حتي اگر متوجه نميشويد کودک چه ميگويد، تلاشتان را ادامه دهيد. به آرامي و شمرده چيزي را که فکر ميکنيد کودک گفته است براي او تکرار کنيد و بپرسيد درست فهميدهايد يا نه. وقتي با اين کار به کودک توجه و علاقه نشان ميدهيد کودک احساس ميکند براي ادامه صحبت کردن تشويق شده است.
• بگذاريد کودک گفتگو را هدايت کند: در حين بازي از علايق و توجه کودک پيروي کنيد تا نشان دهيد که ارتباط برقرار کردن دو طرفه است و شامل صحبت کردن و گوش دادن، و رهبري و پيروي ميشود.
به اولين کلماتي که کودک به زبان ميآورد، واکنش دهيد و نشان دهيد که به او توجه ميکنيد
اگر نگران تأخير در تکلم کودک هستيد
به دنبال علائم تأخير قابلتوجه در تکلم کودک خود باشيد و اگر احساس ميکنيد مشکلي وجود دارد با پزشک صحبت کنيد. تأخير در تکلم به دلايل گوناگون ممکن است اتفاق بيفتد اما هرچه زودتر مشکل تکلم کودک تشخيص داده شود، زمان بيشتري براي حل مشکل و کمک به کسب کامل اين مهارت پيش از سن مدرسه وجود دارد. پس از مشاوره با متخصص برخي از اقداماتي که ميتوانيد براي کمک به کودک در اين زمينه انجام دهيد در زير آمده است:
• تست شنوايي انجام دهيد: از هر هزار نوزاد سه نفر مشکل کم شنوايي دارند که ميتواند به تأخير در توانايي تکلم منجر شود. در برخي بيمارستانها بلافاصله پس از زايمان تست شنوايي کودک انجام ميشود. در صورتي که تست شنوايي در مورد کودک شما انجام نشده است در سه ماهگي او را براي معاينه کامل شنوايي نزد پزشک ببريد.
• غربالگري رشدي را در نظر داشته باشيد: به طور مثال ۱۷% کودکان در آمريکا ناتواني رفتاري يا رشدي مانند اوتيسم، ناتواني ذهني (که عقبماندگي ذهني نيز خوانده ميشود) يا اختلال کمبود توجه و بيش فعالي دارند. از پزشک خود درباره غربالگري اين مشکلات رشدي که موجب تأخير در تکلم ميشوند سؤال کنيد.
اولين قدم براي يادگيري تکلم در کودک چيست؟ اولين کلماتي که کودک به زبان ميآورد را با صحبت کردن، آواز خواندن و اداي اصوات تشويق کنيد. واکنش مثبت نشان دهيد و نشان دهيد که به او توجه ميکنيد. اين بهترين کاري است که براي حرف زدن کودک ميتوانيد انجام دهيد.
• به متخصص گفتار درماني مراجعه کنيد: گفتار درمانگر ميتواند اختلالات گفتاري، زبان و صدا را تشخيص داده و درمان کند. درمان ممکن است شامل ارائه توصيههايي به والدين و بازيهايي براي بهبود مشکلات کودک و بهبود مهارتهاي زباني کودک باشد.
با کانال تلگرامي آخرين خبر همراه شويد telegram.me/akharinkhabar