هویت شرط لازم زندگی اجتماعی زنان است
شهرآرا آنلاين/ اگر بپذيريم آدمها با هويت مشخصي به دنيا نميآيند بلکه هويت آنان در طول زندگي و در جامعه ساخته ميشود، ميتوانيم گامي فراتر رويم و بينديشيم که اين هويتها چگونه و با کمک چه منابعي ساخته ميشوند و چگونه است که زن امروزي در عرصه هويت يابي، در مقايسه با زن ديروز، از هويت اجتماعي متفاوت تري برخوردار است. زن خانه دار يا شاغل امروز در مقايسه با زن نسلهاي گذشته، به مراتب اجتماعيتر و فعالتر است و از دنياي زندگي سنتي گذشته فاصله بيشتري گرفته است.
زن امروز با توجه به حفظ اتصالهاي عرف و سنت ايراني، در جريان زندگي همراه با فناوري، سبک متفاوتي از زيست اجتماعي را تجربه ميکند که اگرچه تماما مدرن نيست، در مرز بين سنتي و مدرن در رفت و آمد است.
چالش ايجادشده بين فرهنگ سنتي و زندگي مدرن امروزه هويت زنان را نيز متأثر کرده است. ممکن است حتي خود شما نيز با بحران هويت دست و پنجه نرم کرده باشيد و در تجارب زندگي روزمره تان، در تعامل با فرزندانتان که به نسل فناوري و زندگي مدرن تعلق دارند، يا با نسل والدينتان که به فرهنگ بيشتر سنتي و ناآشنا با فناوري متعلق اند، احساس ازخودبيگانگي يا شکاف عميق در درک متقابل را تجربه کرده باشيد.
بحران هويت و در مواردي، چالش بزرگ عدم تفاهم با نسل پيشين، نسل پسين يا حتي نداشتن تطابق به سبک زندگي همراه با فناوري و پيامدهاي آن به اين دليل است که هويت يابي در جامعه سنتي و نسل پيشيني ها، يعني مادران ميان سال و مادربزرگ ها، مبتني بر عوامل انتسابي نظير پايگاه خانوادگي، طبقه اجتماعي و همچنين جنسيت بود، اما امروزه علاوه بر معيارهاي سنتي و نهادهاي اجتماعي، ديني و سياسي پيشين که معناهاي مشخصي را براي جامعه پذير شدن و شکل دهي به هويت زنان توليد ميکردند، منابع بيشتري از سوي نهادهاي اجتماعي فرهنگي به جامعه عرضه ميشود که هويت آفرين هستند.
جامعه امروز به واسطه گسترش روابط اجتماعي و تقاضاي جامعه براي حضور بيشتر زنان در محيطهاي اجتماعي و فرهنگي، حتي زنان خانه دار را که به اشتغال رسمي بيرون از خانه نميپردازند به حضوري پررنگتر از گذشته در محيطهاي اجتماعي کشانده است. تبادل با جامعه و وسعت يافتن روابط اجتماعي زنان و تعلقات گروهي آنان، همچنين ارزشهاي جديدي که به واسطه تحصيلات زنان در خانوادهها ايجاد شده است، هويت جديدي براي زنان رقم زده است. در اين ميان، از تأثير دگرگونيهاي جهاني و ملي بر تغييرات به وجودآمده نبايد غافل ماند. زن امروز به ويژه زناني که در کلان شهرها زندگي ميکنند و با تغييرات هويتي سنتي به مدرن بيشتر درگير هستند، بيش از پيش به تفکر در موقعيتهاي سنتي و هويتهاي اجتماعي تازه شکل گرفته ميپردازند که افزايش آگاهي در اين زمينه و به دست آوردن فهم عميق تري از هويت جديد زن امروز، هم براي خود زنان و هم براي جامعه، ثمرات ارزشمندي در پي دارد.
از آنجا که هويت شرط لازم زندگي اجتماعي است و تعامل معنادار زنان با يکديگر و با جامعه بدون هويت ممکن نيست، امروزه تنها راه حل تعريف دوباره هويت و بازسازي هويت زنان فقط به دست خود آنان ممکن است. در جامعه کنوني، صرفا پرداختن به مسائل تبعيض جنسيتي و نابرابريهاي اجتماعي پذيرفته نيست، زيرا هويت زن امروز صرفا برآمده از استانداردهاي سنتي نيست و با دسترسي به فناوري و باز شدن فضاي کسب آگاهي براي زنان و حضور فعال آنان، انتظار ميرود با نگاهي جامع و عميق به توانمنديهاي خود، امکانات موجود در جامعه، و ارزشهاي پيشين و امروزي، از ظرفيت ذهن استفاده کنند و به سوي کسب فهم و درک عميق تري از هويت خود در جهان امروز پيش بروند و خود تازهاي مطابق با هويت زن امروز بيافرينند.
دکتر مهتاب علي نژاد - جامعه شناس