برگزیده

تاثیر سن والدین در تربیت فرزندان

حامي هنر زندگي

بروزرسانی 1399/09/01 - 20:00

حامي هنر زندگي/ موضوع تفاوت نسل‌ها و اختلاف سني والدين با فرزندان از مواردي است که در هر خانواده‌اي مطرح مي‌شود. از آنجا که تربيت فرزندان تقريبا در تمام خانواده‌ها دغدغه‌اي مشترک است، خيلي‌ها معتقدند که هر چه والدين جوان‌تر باشند انرژي و حوصلۀ بيشتري براي تربيت فرزندان دارند. از طرفي برخي ديگر معتقدند که والدين مسن‌تر از تجربه و امکانات بيشتري براي تربيت فرزندان بهره مندند و پخته‌تر عمل مي‌کنند. امروزه سن باروري بالا رفته و اختلاف سني با فرزندان بسيار زياد شده است. شايد اختلاف سن والدين و فرزندان موضوع مهمي به نظر نرسد اما اين شکاف زماني مي‌تواند فاصله زيادي با فرزندان ايجاد نمايد. با آگاهي از اين مشکلات و همچنين کمک گرفتن از روانشناس مي‌توانيد پيامدهاي ناشي از تفاوت نسل را به حداقل برسانيد.
اشکال مختلف تفاوت نسل ها
تفاوت نسل‌ها به تفاوت سبک زندگي و علاقه مندي‌هاي افراد در سنين مختلف گفته مي‌شود که ارتباطات و تعامل‌هاي آن‌ها را تحت تاثير قرار داده و مي‌تواند نوعي فاصله رواني را ميان آنان ايجاد نمايد. تفاوت‌هاي نسلي معمولا بر جنبه‌هاي خاصي از زندگي افراد تاثير مي‌گذارد که در ادامه به مهم ترين آن‌ها اشاره کرده‌ايم:

1- نحوه تعامل بزرگ ترها و کوچک ترها
در گذشته خانواده‌ها به مفهوم اطاعت کردن و تسليم شدن در برابر بزرگ ترها تاکيد بسيار زيادي مي‌کردند. در واقع نسل‌هاي قبلي ارزش بسياري براي احترام به والدين و ساير بزرگ‌ترها قائل مي‌شدند که اين مسئله در اکثر موارد به بهاي از دست رفتن آزادي بيان در خانواده تمام مي‌شد. در حالي که امروزه افراد بيشتر به آزادي‌هاي فردي اهميت مي‌دهند و اغلب کودکان نيز مي‌توانند خواسته‌ها و نيازهاي خود را بدون ترس و نگراني با والدين در ميان بگذارند. از سوي ديگر پدر و مادرها نيز به جاي تاکيد مفرط بر اطاعت، ارتباط بيشتري با فرزندان خود مي‌گيرند و کمتر از آن‌ها توقع دارند که همانند بچه‌هاي قديم تسليم گفته‌هاي پدر و مادر خود باشند.

2- تفاوت نسل | نازپروردگي در برابر مسئوليت پذيري مفرط
در گذشته افراد از همان سنين کودکي مجبور به تحمل وظايف مختلف مي‌شدند. براي مثال بسياري از پسران از سنين کم مشغول به کار گشته يا دختران در سنين بسيار کم ازدواج مي‌کردند. نسل‌هايي که به اين شيوه تربيت شدند اغلب مسئوليت پذيري مفرطي را در وجود خود پرورش دادند. با گذر زمان و تغيير سبک زندگي بسياري از افرادي که به اين شيوه تربيت شده بودند، براي پرورش فرزندان خود روش کاملا متضادي را در پيش گرفتند تا رنج‌هايي که خود کشيده بودند گريبان گير فرزندان آن‌ها نشود.
از همين رو بسياري از آن‌ها تلاش کردند هيچ گونه مسئوليتي را به فرزندان خود نسپارند. اين مسئله باعث شد که بسياري از بچه‌هاي نسل جديد سبک تربيتي نازپرورده‌اي را تجربه کنند و دائما براي انجام وظايف خود به والدينشان متکي باشند که اين مساله يکي از مهم‌ترين موارد تفاوت نسل‎‌ها مي‌باشد. اين مسئله نيز به نوبه خود توانمندي رواني جوانان نسل جديد را تحت تاثير قرار داده و باعث بروز مشکلات مختلفي براي آن‌ها شده است.

3- قناعت در برابر کمال گرايي
در جامعه امروزي دائما بر مفاهيم پيشرفت و موفقيت تاکيد مي‌شود. اين مسئله باعث شده که بسياري از افراد در زندگي خود درگير رقابت شده و نوعي روحيه کمال گرايي را پرورش دهند. اين در حالي است که در نسل‌هاي گذشته افراد دائما بر قناعت تاکيد مي‌کردند. همين مسئله باعث مي‌شد افرادي که در برابر تقدير سر تعظيم فرود مي‌آوردند مورد احترام قرار بگيرند و رفتار آن‌ها ستايش شود.

ارتباط تفاوت نسل و تربيت فرزندان
تفاوت نسل‌ها بر تربيت فرزندان تاثير بسيار زيادي مي‌گذارد که به شرح زير مي‌باشد:

1. تاثيرات سن والدين
سن و سال اثرات احتمالي بر تربيت فرزندان داشته و تفاوت‌هاي فردي در اين زمينه اثرگذاري بيشتري دارند. گفته مي‌شود والديني که در سن بالاتري هستند (30 سال تا 40 سال) به دليل درآمد و تحصيلات بيشتر، اطلاعات بيشتري نيز در زمينه تربيت فرزندان دارند و در اين مسير از کنترل بالايي بر رفتار خود برخوردارند.
از تاثيرات مثبتي که فرزند آوري و تربيت فرزندان در سن بالا دارد، اين است که مادران در سنين بالاتر از لحاظ عاطفي ثبات و آمادگي بيشتري نسبت به سنين پايين‌تر دارند. افراد در سنين بالاتر اعتماد به نفس بيشتري داشته و به يک خوداگاهي نسبي رسيده‌اند. در نتيجه در ارتباط با تربيت فرزندانشان بهتر عمل مي‌کنند. پدران در سنين بالا مي‌دانند چگونه مشوق کودک خود باشند. البته در برخي مواقع، والديني که در سن بالا داراي فرزند مي‌شوند، مي ترسند که از دنيا بروند و فرزندشان در سن پايين تنها شود. در واقع اين مساله يکي از مشکلات تفاوت نسل‌هاست.

2. تفاوت نسل | تاثير سن پايين والدين
مادراني که در سن پايين (20 تا حدود 30 سالگي) باردار مي‌شوند و با چالش تربيت فرزندان مواجه هستند، احتمال بيشتري دارد که به افسردگي مبتلا شوند و واضح است که مادر افسرده رفتار کارآمدي در تربيت فرزندان ندارد. اما تربيت فرزندان در سنين پايين‌تر مزايايي نيز دارد؛ فرزند آوري در سن پايين باعث مي‌شود والدين به دليل اختلاف سني کمتر، درک بيشتري از فرزندان داشته باشند. مسلما والدين در سن پايين‌تر انرژي بيشتري براي همراهي با تحرکات و شيطنت‌هاي فرزندان دارند. علاوه بر اين معمولا والدين در سنين پايين‌تر از ثبات مالي و عاطفي بيشتري نيز برخوردارند.

3. نقش اختلاف سني در تربيت فرزندان
طبيعتا اختلاف سني بسيار کم يا بسيار زياد نقش مهمي در تربيت فرزندان دارد. مثلا کسي که در 15 سالگي مادر مي‌شود، شايد اختلاف سني کمي با فرزندش داشته باشد اما هيچ تجربه و اطلاعاتي در مورد تربيت او ندارد. از طرفي فاصله سني بسيار زياد به علت تفاوت نسل‌ها مشکلاتي را به همراه دارد. منشا مشکلات اختلاف سني آنجايي است که والدين انتظار دارند فرزندانشان از الگوي مد نظر آن‌ها پيروي کنند و در مقابل فرزندان با اين الگوها سازگاري ندارند و مي‌خواهند راه خود را بروند. عشق ورزيدن به فرزند، پيدا کردن علائق مشترک با فرزند، صبر و حوصله زياد و تعيين کردن قوانين خاص و بدون تعصب مي‌تواند مشکلات ناشي از اختلاف سني بسيار زياد يا بسيار کم را کاهش دهد.

تاثير تفاوت نسل ها بر شکل گيري رفتار فرزندان
سن والدين تاثير بسيار زيادي بر فراگيري مهارت‌ها و توسعۀ ادراک فرزندان دارد. تحقيقات نشان داده پدراني که زير 25 سال بچه دار شده‌اند در آموزش مهارت‌هاي اجتماعي به فرزندان خود موفق‌تر بوده‌اند. اما نوجواناني که پدرانشان بالاي 50 سال است، در کسب اين مهارت‌ها با مشکل مواجه شده‌اند. کودکاني که والدين آن‌ها بسيار پير يا خيلي جوان هستند موقعيت‌هاي اجتماعي را چالش برانگيزتر از ديگران ادراک مي‌کنند و در حل مسائل پيچيده با دشواري و مشکل مواجه مي‌شوند. اين مساله حتي در بروز مشکلات خانوادگي نيز تاثير مي‌گذارد. براي کسب اطلاع در زمينه مشکلات خانوادگي کليک کنيد.

جلوگيري از تفاوت نسل ها
براي پيشگيري از بروز اختلافات مرتبط با تفاوت نسل‌ها توجه به برخي نکات مي‌تواند کمک کننده باشد که از جمله آن‌ها مي‌توان به موارد زير اشاره کرد:
به جاي تحميل کردن ارزش‌ها و عقايد شخصي خود به فرزندان در مورد آن‌ها گفت و گو کرده و تلاش کنيد تفاوت‌هاي بين فردي را بپذيريد.
با توجه به سبک شخصيتي فرزندتان با او ارتباط برقرار کنيد. هيچ چيز به اندازه يک ارتباط سالم و امن نمي‌تواند فاصله‌هاي بين نسلي را کم رنگ کند.
مرزهاي مشخصي را در ارتباط با فرزندان بزرگ‌تر براي خود تعيين کنيد و به حريم شخصي يکديگر وارد نشويد.
تلاش کنيد ارتباط بيشتري با افراد نسل جديد برقرار کنيد و دنيا را از دريچه ديد آن‌ها بنگريد.
از مقايسه کردن فرزندتان با افراد نسل‌هاي گذشته بپرهيزيد. فرزندتان را تنها با خودش مقايسه کنيد و او را متناسب با بافت فرهنگي کنوني در نظر بگيريد.
سعي کنيد تفاوت نسل‌ها را کاهش دهيد؛ خود را به روز نگه داريد و با علايق و سرگرمي‌هاي افراد نسل جديد آشنا شويد.
نگراني‌ها و مشکلات فرزندان نسل حاضر را درک کنيد و به جاي تمرکز بر مسائل گذشته از دغدغه‌هاي روز آن‌ها باخبر شويد.
در خانواده جبهه بندي ايجاد نکنيد و به جاي قهر يا دعوا بر گفت و گو تمرکز کنيد.
سخن آخر
تربيت فرزندان در سنين مختلف مزايا و معايب زيادي را دارد که در بالا به قسمتي از آن‌ها اشاره کرديم. بهتر است زوج‌ها برنامه‌ ريزي براي بچه‌دار شدن داشته باشند تا فرصت مناسب را از دست ندهند. نمي‌توان با اطمينان گفت که چه سني در والدين براي تربيت موثر فرزندان بهتر است؛ بنابراين بستگي به خودتان دارد. فرقي نمي‌کند که در چه سني باشيد، با خود بيانديشيد که به چه ميزان از انرژي، وقت و آگاهي جهت تربيت فرزند برخورداريد. درواقع بايد به شناخت درست و دقيقي در مورد وضعيت خود برسيد تا بتوانيد نهايت استفاده را از مزاياي موجود در جهت تربيت فرزنداني سالم از لحاظ رواني و جسماني ببريد. همچنين در هر سني که باشيد دريافت مشاوره در زمينه فرزند پروري کمک زيادي در تربيت فرزندانتان و کاهش مشکلات ناشي از تفاوت نسل به شما مي‌کند.