چند ترفند برای جلوگیری از ترس در کودکان
باشگاه خبرنگاران/ ترس کودکان موجب ايجاد اختلالات فکري و اضطراب در آن ها مي شود و والدين بايد با رفتارهاي مناسب از ايجاد ترس در کودک خود جلوگيري کنند.
ترس واکنشي عاطفي، هيجاني و فيزيکي است که هر فردي هنگام روبرو شدن با خطر واقعي، از خود بروز مي دهد و احساس امنيت خود را از دست مي دهد. اين واکنش از بدو تولد ديده مي شود و پرهيز از خطر براي کودک زماني که خيلي شديد نباشد بسيار مفيد است.
کودکان هنگام مواجهه با ترس مضطرب ميشوند، پس بهتر است چگونه کنار آمدن با اين عواطف را به آنها بياموزيد تا در آينده بهتر بتوانند با چنين احساساتي مواجه شوند.
علل ايجاد ترس در کودکان
از علت هاي مهم ايجاد ترس در کودکان مشکلاتي مانند اضطراب، ترس از حيوانات، تاريکي،افراد غريبه و ترس از تنهايي باشد و ترس هاي شديد در کودکان سلامت جسمي و فکري آنها را تهديد مي کند و در صورت عدم درمان اين ترس ها سبب بروز اختلال هاي جسمي، فکري و تربيتي در کودک مي شود به طوري که ديگر نميتواند از فرصتها و توانايي هاي خود استفاده کند. براي درمان و کاهش ميزان ترس در کودکان بهتر است نشانه هاي ترس، علل ايجادکننده و منشاء آن را شناسايي کنيد.
ريشه ترس کودکان
منشاء ترس معقول يا نامعقول کودک را بايد در تجارب او جستجو نمود چرا که اغلب ترسهاي کودک از مراحل رشد تاثير مي پذيرد يعني والدين الگوهاي ويژهاي از ترس را به کودکان خود آموزش و منتقل مي کنند(والدين ترسو، کودک ترسو)، ترس کودک از مراکز بهداشتي و فرآيند درمان ، تهديد کردن کودک براي برقراري نظم و انضباط در خانه(بايد قرصت را بخوري وگرنه مي ميري يا اگر غذا نخوري، مي گم دکتر آمپولت بزنه و...) اشاره کرد.
علت ترس کودکان
عوامل ايجاد ترس در کودکان مي تواند رشد ناکافي عاطفي و مغزي بچه،داشتن والدين بيش از حد حمايت کننده، محافظه کار و محتاط، سخت گير بودن والدين و اعمال تنبيه هاي شديد،نداشتن برنامه ريزي قبلي و آماده کردن کودک بيمار براي انجام فرآيند درمان،مواجهه با افراد بيگانه، اشياي جديد، صداهاي غيرعادي ناگهاني و بلند، موقعيت ها و مکان هاي ناآشنا و... باشد.
نقش ترس در آينده کودک
هر علتي ممکن است سبب ترس دائمي کودک شود و اين ترس بر جسم و روان او اثر نامطلوب و مضر گذاشته و سبب غمگيني وي شود به طوري که کودک علائمي مانند گوشه گيري، خجول، فاقد قدرت تصميم گيري و وابستگي به سايرين را از خود بروز دهد.
در آينده نيز اين کودکان نمي توانند پست هاي حساس شغلي داشته باشند چرا که از آن ترس دارند و علائمي مانند فرار از موقعيت ترس آور، چنگ زدن بدن،جيغ کشيدن را از خود نشان مي دهند.
مسعود نويدي مقدم روانشناس اظهار کرد: ترس ذاتي و نوعي کهن الگو ميتواند باشد که در ناخودآگاه جمعي بشر اشباع شده و از گذشتگانمان به طريق ژنتيک و اکتساب محيطي در کنار هم قرار گرفتهاند و در نهايت ما حاصل يک ترکيب از اين دو موضوع هستيم.
وي افزود: پدر و مادري که فرزندي را به دنيا ميآورند، ژنتيکي را براي آن به ميراث گذاشته که اگر خودشان در مواقع مختلف از ترس بالقوهاي برخوردار باشند نميتوان انتظار آرامش در کودک را داشته باشيم. اين امر مهم است که والدين با تسلط، آرامش را بر رفتار خود حاکم کنند چرا که اين رفتار ميتواند به کودک انتقال پيدا کند.
اين روانشناس با اشاره به ترس در نوزادان، بيان کرد: اين ترسها معمولا در موقعيتهاي ناآشنا مانند: حضور غريبهها در کنار کودک،اضطرابهاي جدايي از والدين،صداهاي بلند،حرکات ناگهاني،تغيير در چيدمان وسايل خانه و... به وجود ميآيد که عدم توجه به اين ترسها سبب ميشود در بزرگسالي نيز شاهد هراسهاي شديد باشيم که افراد ممانعت ميکنند از انتخابهاي درست به جهت اينکه اين ترسها از دوره کودکي با وي همراه بوده است.
نويدي مقدم تصريح کرد: ترس در دوره پيشدبستاني را ميتوان از تاريکي،صداهاي شبانه،اينکه بزرگترها يک نقاب روي صورت گذاشته و با کودک بازي کنند،گفتن قصه ترسناک از ارواح يا حيوانات وحشي و... دانست، همچنين ترس دوره دبستان را ميتوان به تنها ماندن در خانه،داشتن معلم يا والدين خشن،آمپول،مرگ،صدمات جسمي و... دسته بندي کرد که اين ترسها ميتواند تا دوره نوجواني نيز توسعه پيدا کند.
وي مقوله ارتباط چشمي را مهم دانست و بيان کرد: والديني که نميتوانند ارتباط چشمي درستي با فرزند خود برقرار کنند متعاقبا اين ترس را در کودک توسعه داده و چه بسا خود والدين با افکار فاجعه آميز يا افکاري که يک ترس کوچک را بزرگ ميکند اين هراس را در کودک به وجود ميآورند.
اين روانشناس خاطرنشان کرد: زماني که کودک ميترسد بهتر است، دستمان را در دوطرف بازوهاي آن قرار دهيم، در چشمانش نگاه کنيم و بگويم ما هستيم، نگران نباش. بنابراين حتي اگر خودمان هم کمي ترسيديم بهتر است اندکي آن را نشان دهيم.
وي با اشاره به راهکارهاي مقابلهاي ترس در کودکان، افزود: مسائلي که کودک آن را تجربه نکرده ممکن است ميزاني ترس در آن ايجاد کند اما با نقاشي کشيدن از طريق تداعي آزاد به تواند احساسات و هيجانات خود را تخليه کند همچنين عروسک بازي،اجراي نقش،قصه درماني،روايت درماني، ميتواند موثر باشد.
نويدي مقدم گفت: آدمهاي بدون ترس افرادي خطرناک هستند. اين امر مهم است که هر انساني به ميزان لازم ترس را احساس کند چرا که سبب ميشود موتوري متحرک براي جلو رفتن و پرهيز از يک سري رفتارهاي مخاطره آميز باشد اما اگر مجموع اين مسائل در کنار هم به خوبي تعريف نشود ميتواند با اختلالات اضطرابي يا اختلالي که حاصل تعامل،تعارض يا احساس عمل شود يعني يک تعارض ناخوشايند تبديل به واکنش بد شود، را به وجود آورد.