۹ آسیب و چالشی که حوزه زنان و خانواده را تهدید میکند
ابنا/ مسئول امور زنان و خانواده معاونت آموزشهاي عمومي و مهارتي دانشگاه آزاد اسلامي ۹ آسيب و چالش اساسي حوزه زنان و خانواده را تشريح و بر رفع تنگناهاي اقتصادي از طريق رونق توليد و بهبود کسب و کار در جامعه تأکيد کرد.
دانشگاه آزاد اسلامي دفتر امور زنان و خانواده را ۲۷ شهريور ۱۳۹۷ -که تا قبل از آن با عنوان «شوراي زنان فرهيخته» فعاليت داشت- تشکيل داد و نفيسه فياضبخش با حکم دکتر محمدمهدي طهرانچي رئيس دانشگاه بهعنوان مشاور رياست دانشگاه در امور زنان و خانواده و رئيس کارگروه ويژه اين امور منصوب شد تا دانشگاه با هدف تبيين جايگاه شايسته زن تراز اسلام در راستاي پيشبرد منويات مقام معظم رهبري مبني بر حفظ و تقويت بنيان خانواده براي هدايت و حمايت از سرمايههاي ارزشمند گامي مؤثر و سازنده بردارد.
دفتر امور زنان و خانواده دانشگاه آزاد اسلامي چهار هدف عمده؛ مسئلهشناسي زنان در جامعه ايران، پژوهش در حوزه زنان و خانواده، تربيت کادر بانوان متخصص و مورد نياز جامعه در راستاي تحقق دانشگاه اسلامي و توسعه و تعالي کشور و تبيين وضعيت زنان ايراني و تحولات آينده را دنبال ميکند و در چشماندازي ۵ ساله وظايف و اهداف خود را بر مبناي آموزههاي اسلامي و با توجه به راهبرد سند دانشگاه اسلامي پايهگذاري کرده و بر همين اساس بهدنبال بازيابي هويت و جايگاه اصلي يک زن تراز اسلام در ابعاد مختلف فردي، خانوادگي، معنوي، اجتماعي و علمي بوده و از طرف ديگر وظايف اصلي يک زن را بهعنوان کانون حياتبخش جامعه فراموش نکرده است.
نفيسه فياضبخش مشاور رئيس دانشگاه آزاد اسلامي در امور زنان و خانواده و رئيس کارگروه ويژه اين امور هم سال گذشته بهمنظور برداشتن گامهاي مؤثر در زمينه زن و خانواده، نمايندگان استانهاي دانشگاه آزاد اسلامي را بهعنوان مسئول دفتر امور زنان و خانواده در هر استان منصوب کرد.
نبود خودباوري و اعتمادبهنفس مقابل مسئوليتهاي اجتماعي در زنان
بهمنظور پيگيري اهداف دفاتر امور زنان و خانواده دانشگاه آزاد اسلامي در استانها و تشريح ظرفيتها و فعاليتهاي حوزه زنان و خانواده با مسئولان مربوط گفتوگو کرديم که در اين سلسله گفتوگوها و در اين شماره گفتوگو با زهرا بياتي مسئول امور زنان و خانواده در معاونت آموزشهاي عمومي و مهارتي دانشگاه آزاد اسلامي(سازمان سما) را ميخوانيم.
آنا: آسيبها و چالشهاي حوزه زنان و خانواده در جامعه کنوني را چگونه ارزيابي ميکنيد؟
بياتي: نخستين آسيب و چالش در حوزه زنان بالارفتن سن ازدواج است و اين به آن علت است که سبک زندگي در مقايسه با گذشته تغيير يافته است. نفوذ فرهنگي، بيتوفيقي نهادهاي آموزشي در ارائه و سبک مدل زندگي ايراني اسلامي، الگوهاي نامناسب اجتماعي مانند هنرمندان و ورزشکاران و بالارفتن توقع جوانان از زندگي در اين زمينه مؤثر بوده است، همچنان که تنگناهاي اقتصادي موجب شده است جوانان از ازدواج روگردان شوند.
آسيب و چالش بعدي افزايش آمار طلاق است، تضعيف نقش تربيتي زنان و ضعف بنيانهاي پرورشي و تربيتي و بيتوجهي به شأن مادري و همسري هم سومين آسيب و بهرهبرداري از زنان در راستاي مطامع سياسي و حزبي هم آسيب چهارم در حوزه زنان و خانواده است.
جلب مشارکت زنان در عرصههاي فرهنگي سياسي و اجتماعي نبايد بهگونهاي باشد که خانواده متزلزل شود، بهطور مثال برخي نامزدهاي رياست جمهوري در راستاي رسيدن به قدرت، زن را وجهالمصالحه قرار دادند.
آسيب بعدي کمتوجهي به جايگاه خانواده در حل معضلات اجتماعي است، نظام آموزشي ما موفق به نهادينهکردن نظام و منزلت زن نشده و رسانهها نتوانستهاند به مسئوليت خود در اين زمينه عمل کنند؛ بنابراين در بنيانهاي پرورشي و تربيتي دچار ضعف هستيم و اصول و سياستهاي حاکم بر نظام آموزشي مبتنيبر الگوي ايراني اسلامي نبوده و نياز به اصلاح تربيت رسمي کشور داريم که لازمه اين موضوع ارائه لايحه از طرف دولت يا طرح از طرف مجلس است.
کاهش امنيت اجتماعي زنان از ديگر آسيبها و چالشها در حوزه زنان و خانواده است، زنان در عرصههاي اجتماعي آسيبپذير شدهاند که موجبات تجاوز به عنف را فراهم کرده است. معضلات اقتصادي موجب شده زنان در معرض آسيبهاي ناشي از دزدي و خشونت اجتماعي قرار بگيرند.از ديگر آسيبها و چالشها در حوزه زنان و خانواده ميتوان بحران اشتغال را نام برد؛ ضروري است که مهارتافزايي در نظام آموزشي ما سرلوحه امور قرار گيرد تا زنان بتوانند علاوهبر پاسداشت مقام مادري و همسري، درآمد هم داشته باشند. در اين زمينه ايجاد نظامي که براي زنان خانهدار حقوقي در نظر گيرد از الزامات است.
آسيب ديگر موضوع حجاب و پوشش است، تهاجم فرهنگي و نفوذ موجب شده زنان ارزش واقعي خود را ندانند و به کالاهاي تزئيني تبديل شوند، اين موضوع موجب ازهمگسستگي بنيان خانواده شده است.
بحران نسلها از ديگر آسيبها و چالشها در حوزه زنان و خانواده است که متأسفانه از آفتهاي آن ترک تحصيل، فرار از خانه، اعتياد، انزوا، افسردگي، خودکشي و ... است.
آنا: راهکارها و پيشنهادهاي شما براي حل مشکلات و معضلات حوزه زنان و خانواده چيست؟
بياتي: ايجاد تسهيلات اوليه زندگي مانند شغل و مسکن به استناد مواد ۲۰ و ۳۱ قانون اساسي براي جوانان از راهکارها و پيشنهادها براي حل مشکلات و معضلات حوزه زنان و خانواده است و بسترسازي فرهنگي در راستاي ترغيب جوانان به ازدواج آسان در سن مناسب پيشنهاد ميشود.
از ديگر راهکارها و پيشنهادها ميتوان رفع تنگناهاي اقتصادي از طريق رونق توليد و بهبود کسب و کار در جامعه را ذکر کرد. اصلاح اصول و سياستهاي حاکم بر نظام آموزشي و رفع ضعفهاي پرورشي و تربيتي در زمينه مهارتهاي زندگي، ارائه لايحه و طرح از سوي قوه قضائيه و مجلس براساس نمونه آمار طلاق در جامعه، کارکرد مناسب رسانههاي اجتماعي در آموزش مهارتهاي زندگي و الگوسازي مناسب، مبارزه با تهاجم فرهنگي از طريق تقويت پيامرسانهاي داخلي و شبکه ملي اطلاعات، تقويت باورهاي ديني از طريق اصلاح تربيت رسمي مبتنيبر آموزههاي اسلامي و ايراني، کاهش ابتلا به مواد صنعتي و سنتي از طريق نهادهاي رسمي و غيررسمي اجتماعي و اجراي لايحه «منع خشونت عليه زنان» پس از تصويب در مجلس شوراي اسلامي پيشنهاد ميشود.
توجه به سبک زندگي ايراني اسلامي و نهادينهکردن آن از طريق رسانههاي اجتماعي و مراکز رسمي آموزش، عمل به منشور حقوق و مسئوليتهاي زنان در نظام جمهوري اسلامي مصوب سال ۱۳۸۳ شوراي عالي انقلاب فرهنگي، ارائه لايحه يا طرح در اجراي اصل ۱۰ و ۲۱ قانون اساسي، ايجاد شبکه ملي اطلاعات و تقويت پيامرسانهاي داخلي براي مبارزه با نفوذ فرهنگي و ايجاد رونق اقتصادي و تسهيل ازدواج و ايجاد مهارتهاي شغلي خانگي، ايجاد نظام حقوقي و مالي و پيشبيني بازنشستگي براي زنان خانهدار از راهکارها و پيشنهادها براي حل مشکلات و معضلات حوزه زنان و خانواده است.
از ديگر راهکارها و پيشنهادها ميتوان پرورش فضائل اخلاقي و رعايت حجاب شرعي و قانوني از طريق آگاهيبخشي به نسل جوان را نام برد که در اين راستا تبيين پيامدهاي مثبت فرهنگي اجتماعي رواني و اخلاقي عفاف و حجاب با شيوههاي جذاب متناسب با شرايط سني جوانان، اهتمام جدي نهاد خانواده در شکلگيري هويت ديني و اجتماعي، الگوسازي و ايجاد گرايشهاي عميق و پايدار به امر حجاب و عفاف و تشويق و ترغيب نمادها و الگوهاي لباس ايراني پيشنهاد ميشود. نسل امروز بهدليل سرعت پيشرفت رسانهاي مانند نسل گذشته نميانديشد و ضروري است همگام با نسل جديد پيش برويم.
آنا: برنامههاي دفتر امور زنان و خانواده در معاونت آموزشهاي عمومي و مهارتي دانشگاه را برشماريد.
بياتي: برگزاري کارگاه سبک زندگي در سطح دانشآموزي و کارکنان و فرهنگيان، برگزاري نشست عملياتيکردن اصل ۳ بند ۴، اصل ۱۴ بندهاي ۱۰ و ۱۲ و ۲۰ و ۲۱ و ۳۱ و اصل ۴۳ بند يک قانون اساسي از طريق ارائه پيشنهاد به مراجع ذيصلاح براي ارائه لايحه يا طرح و ايجاد کارگروه مشورتي تدوين برنامه هفتم توسعه در راستاي تحکيم بنيان خانواده و استيفاي حقوق زنان بهمنظور ارائه به دولت و مجلس از برنامههاي دفتر امور زنان و خانواده در معاونت آموزشهاي عمومي و مهارتي دانشگاه آزاد اسلامي است.
آنا: استفاده از فضاي مجازي تا چه اندازه در حيطه فعاليت زنان و خانواده مؤثر بوده است؟
بياتي: استفاده از رسانههاي ديداري، شنيداري و نوشتاري در عرصه اجتماعي امري اجتنابناپذير شده است. در دوره کرونا و پساکرونا بسياري از امور بهويژه آموزش متفاوت با قبل خواهد بود و استفاده از فضاي مجازي امري الزامي است. در حوزه زنان و خانواده نيز فضاي مجازي تأثيرات مثبت خود را داشته و هدفمندکردن استفاده از اين فضا براي جلوگيري از آسيبها امري ضروري است.