دیابت بارداری؛ عوارض، پیشگیری و درمان
برترين ها/ عدم تحمل گلوکز خوراکي در دورههاي سهماههي دوم و سوم بارداري را ديابت بارداري ميگويند. در اين شرايط، سطح گلوکز خون در طي بارداري بالا رفته و باعث بروز علايم ديابت در خانمهاي بارداري که قبلاً مبتلا به اين بيماري نبودهاند، ميشود.
اگر در دوران بارداري به ديابت بارداري مبتلا شويد، به اين معني نيست که شما قبل از بارداري ديابت داشتهايد يا پس از بارداري به آن مبتلا خواهيد شد. اما، ديابت بارداري خطر ابتلا به ديابت نوع ۲ را در آينده افزايش ميدهد.
اگر کنترل ضعيفي روي ديابت بارداري داشته باشيد، اين امر ميتواند ريسک ابتلا به ديابت را در کودک افزايش داده و ريسک عوارض آن را نيز براي شما و کودک در دوران بارداري و زايمان افزايش دهد.
علائم ديابت بارداري
به ندرت پيش ميآيد که ديابت حاملگي علائم ايجاد کند. اگر علائمي را تجربه کنيد، احتمالاً خفيف خواهند بود. آنها ممکن است شامل موارد زير باشد:
- خستگي
- تاري ديد
- تشنگي بيش از حد
- نياز بيش از حد به ادرار کردن
- خرناس
علت بروز ديابت بارداري
ديابت بارداري تغييرات هورموني و افزايش وزن مسئلهاي است که در حاملگيهاي سالم رخ ميدهد، ولي همين تغييرات، ساخت هورمون انسولين را، که وظيفه آن انتقال قند موجود در خون به درون سلول است، در بدن مختل ميکند. وقتي اين اتفاق روي ميدهد، بدن شما انرژي لازم را از غذايي که مصرف ميکنيد، بدست نميآورد.
براي اينکه از احتمال ابتلاي خود آگاه شويد، هر کدام يک از موارد زير را که در مورد شما صدق ميکند، يادداشت کرده و در ملاقات بعدي با پزشکتان در مورد آنها مشورت کنيد:
- پدر، مادر، خواهر و يا برادر من مبتلا به ديابت است.
- ۲۵ سال يا بيشتر، سن دارم.
- اضافه وزن دارم.
- قبلاً دچار ديابت حاملگي شده ام و يا نوزادي با وزن بيشتر از ۴ کيلو به دنيا آورده ام.
- به من گفته شده که ديابت پنهان دارم (وضعيتي که در آن قند خون فرد بالا است، ولي نه به حدي که به عنوان ديابت تشخيص داده شود.)
اگر يکي از موارد بالا در مورد شما صادق است، حتما از پزشک خود بخواهيد که آزمايش ديابت حاملگي را برايتان انجام دهد.
اگر اضافه وزن، سابقه ديابت حاملگي قبلي، سابقه ديابت فاميلي داريد و يا در ادرار خود گلوکز دفع ميکنيد، احتمال ابتلا به ديابت در شما زياد خواهد بود.
اگر يک يا چند مورد از موارد بالا را داشته باشيد، احتمال ابتلا به ديابت در شما در حد متوسط است.
اگر هيچ کدام از موارد بالا را نداشته باشيد، احتمال ابتلا به ديابت در شما پايين است.
افراد در معرض ابتلا
خطرناکترين عامل ابتلا به بيماري ديابت، اضافه وزن است؛ اما همه چربيهاي بدن به طور يکساني توزيع نشدهاند. ريسک ابتلا به ديابت هنگامي که چربي بدن در اطراف شکم ذخيره شده باشد، بالا است. افرادي که دور شکمشان بيشتر از ۸۸ يا ۹۰ سانتي متر است مادران بالاي ۳۵ سال، خانمهايي که نوزاد قبلي آنها بيش از ۴ کيلوگرم وزن داشتهاند، خانوادههايي که سابقه معلوليت در وابستگان درجه يک دارند و افرادي که سابقه ابتلا به ديابت بارداري در تجربيات قبليشان داشتهاند، بيشتر در معرض خطر ابتلا به ديابت بارداري هستند. افراد با نشانههاي زير بيشتر در معرض ابتلا به اين بيماري قرار دارند:
بالاي ۲۵ سال هستند.
سابقه ديابت خانوادگي دارند.
قبل از بارداري اضافه وزن داشتند.
در دوره بارداري بيشتر از حالت عادي اضافه وزن پيدا کردهاند.
چند قلو باردار هستيد.
قبلا بچهاي با وزن بالاي ۴ کيلوگرم به دنيا آوردهاند.
سابقه ابتلا به قند بارداري.
سابقه سقط جنين يا زايمان کودک نابالغ.
دچار سندروم تخمدان پلي کيستيک و اختلال اکانتوسيس نيگريکانس يا بيماريهاي ديگري هستند که با مقاومت انسولين در ارتباط است.
عوارض ديابت بارداري
افزايش وزن نوزاد هنگام تولد، زايمان زودرس و سندرم زجر تنفس نوزاد، پايين بودن قند نوزاد هنگام تولد و احتمال تشنج از عوارض جانبي ديابت بارداري است که بر جنين تاثير ميگذارد. فرزندان اين مادران بيش از نوزادان ديگر در معرض ابتلا به چاقي و ديابت نوع ۲ در آينده هستند. بالا بودن قند خون در مادران باردار غيرديابتي احتمال بروز نارسايي قلبي را در نوزادان آنها افزايش ميدهد.
متخصصان دريافتهاند در زناني که قبل يا در دوران بارداري ديابت ندارند، با افزايش قند خون در مراحل اوليه بارداري خطر به دنيا آوردن نوزاد مبتلا به نارسايي قلبي هشت درصد بيشتر ميشود. هم چنين در صورتي که ديابت در مرحله قبل از حاملگي درمان نشود، خطر سقط، ناهنجاريها و معلوليتهاي جنين، مرده زايي و احتمال ابتلاي کودک به ديابت و چاقي در کودکي و بزرگسالي تقويت ميشود. ديابت بارداري خطر عفونت ادراري، زايمان زودرس، ابتلا به فشارخون، زايمان سخت و عفونتهاي رحمي را افزايش ميدهد.
تشخيص ديابت بارداري
تشخيص اينکه شما چه موقع احتياج به انجام آزمايش داريد، بر پزشکتان عهده است که البته بستگي به ميزان احتمال ابتلاي شما دارد.
اگر احتمال ابتلا به ديابت در شما زياد باشد، پزشکتان با اولين ويزيت، شما را براي انجام آزمايش خون ميفرستد و اگر جواب طبيعي باشد مجدداً شما را، در هفته ۲۴ تا ۲۸، براي آزمايش بعدي خواهد فرستاد.
اگر احتمال ابتلا به ديابت در شما در حد متوسط باشد، پزشکتان شما را درهفته ۲۴ تا ۲۸ براي آزمايش خواهد فرستاد.
اگر احتمال ابتلا به ديابت در شما پايين باشد، شايد پزشکتان اصلا” شمارا براي آزمايش نفرستد.
دکتر نتيجه آزمايش قند خون شمارا بررسي کرده و بنا به ميزان خطر ابتلاي شما، انجام يک يا چند آزمايش ديگر را برايتان تعيين ميکند. اندازه گيري قند خون ناشتا و يا به صورت تصادفي در ساعات نامشخصي از روز:
پزشکتان از شما ميخواهد که به مدت ۸ ساعت هيچ چيز به جز آب نخوريد و قند خون ناشتاي شما را آزمايش ميکند و يا در طول روز، يک يا چند بار قند خون شما را اندازه گيري ميکند. اين نوع آزمايش خون ميتواند ديابت حاملگي را در بعضي از خانمها نشان دهد. ولي آزمايشهاي ديگري هم احتياج است که ديابت بارداري را تائيد نمايد.
پيشگيري از ديابت بارداري
با تغيير سبک زندگي، انجام فعاليت فيزيکي و رژيم غذايي صحيح ميتوانيم از بروز بيماري ديابت پيشگيري کنيم يا آن را به تعويق بيندازيم.
سبک زندگي تان را تغيير دهيد.
وعدههاي غذايي را در ساعات مقرر مصرف کنيد.
تحرک روزانه داشته باشيد و از بيتحرکي خود داري کنيد.
استرس و اضطراب خودرا کاهش دهيد و روحيهاي شاد داشته باشيد.
از يک رژيم غذايي درست پيروي کنيد.
پياده روي تند روزانه به مدت ۳۰ دقيقه
درمان ديابت بارداري
درمان ديابت حاملگي يعني گام برداشتن در مسير حفظ قند خون در حد نرمال و به کمک برنامه غذايي، با متخصص تغذيه و يا پزشکِ ديابت خود مشورت کنيد تا برنامه غذايي درست و سالمي را براي شما و جنين تان پيشنهاد کند. داشتن يک برنامه غذايي صحيح ميتواند قند خون شما را در حد نرمال کنترل کند. اين برنامه غذايي به شما کمک ميکند که چه موقع و به چه ميزان مواد غذايي را در هر وعده مصرف کنيد.
در ميان ورزش ها، شنا وپياده روي به کنترل قند خون شما کمک شاياني مينمايد. با پزشک خود تماس بگيريد و از او بخواهيد که بهترين نوع ورزشي را که برايتان مناسب است به شما معرفي کند. چنانچه در حال حاضر ورزش ميکنيد، بپرسيد چه ورزشهاي ديگري را نيز ميتوانيد انجام دهيد.
بعضي از خانمهايي که مبتلا به ديابت حاملگي هستند، احتياج به تزريق انسولين پيدا ميکنند؛ بنابراين با داشتن يک برنامه غذايي درست و سالم و انجام تمرينات ورزشي در کنار آن، ميتوانيد به نگهداري قند خود در حد نرمال کمک کنيد. پزشکتان نحوه تزريق انسولين را به شما خواهد آموخت. تزريق انسولين هيچ ضرري براي شما و جنين تان ندارد، زيرا نميتواند از طريق رگهاي خوني به او انتقال يابد.