سيب سبز/ عدهاي از متخصصان نيز تغذيه بر اين باورند که با مصرف گلوکزامين و کندرايتين از بروز آرتروز در مفاصل و غضروفهاي بدن جلوگيري ميشود و با خوردن پنجه مرغ اين مشکل به وجود نميآيد. چرا؟ چون پنجه مرغ حاوي کلاژن است.
اينکهگفته شده از پنجه مرغ (پاي مرغ) ميتوان در درمان راشيتيسم يا نرمي استخوان استفاده کرد، اساس و پايه علمي ندارد.
ميگن پاي مرغ به خاطر خاصيت ژلاتينيکه داره، خيلي براي استخوانهاي بدن و زانو خوبه و غضروفسازي ميکنه. تو که غضروف زانوت مشکل داره بپز و بخور معجزه ميکنه. ديگه لازم نيست کلي پول دکتر بدي.»
شايد شما هم که از درد زانو يا ساير استخوانهاي بدنتان رنج ميبريد، اين توصيه عاميانه را شنيده باشيد و براي يکبار هم که شده پاي مرغ را طبخ و نوشجان کرده باشيد. اگر باز هم قصد داريد اين روند را ادامه دهيد تا شايد غضروف از دست رفتهتان بازسازي شود، به شما توصيه ميکنيم دست نگه داريد چراکه به گفته کارشناسان مصرف پاي مرغ براي عدهاي از افراد ميتواند مفيد باشد و برعکس براي عدهاي ديگر مضر و حتي ممکن است زندگيشان را به خطر بيندازد.
دو متخصص تغذيه در مورد فوايد و مضرات مصرف پاي مرغ توضيح ميدهند. دکتر کوروش جعفريان، متخصص تغذيه ميگويد خوردن پاي مرغ، ضرر يا فايده چنداني به شما نميرساند اما دکتر محمدرضا وفا، يکي ا ز مخالفان مصرف آن است.
اگر ميخواهيد کمتر خرج کنيد...
دکتر کوروش جعفريان، متخصص تغذيه و عضو هيات علمي دانشگاه علومپزشکي تهران معتقد است:
پنجه مرغ در کشور ما مصرف زيادي ندارد اما اين عضو از بدن مرغ در حال حاضر در کشورهاي آسياي جنوب شرقي همچون چين و هند طرفداران زيادي داشته و مصرف بالايي دارد. در ميان مردم اروپا نيز مصرف آن در حال بالا رفتن است. البته درخصوص تاثيرات درمانيکه مصرف آن ميتواند همراه داشته باشد، مطالعاتي انجام شده است. اين تحقيقات نشاندهنده اين نکته هستند که پنجه مرغ منبع خوبي از يکسري املاح و پروتئينهاست و جدا از بحث تغذيهاي از نظر اقتصادي نيز پاسخگوي بخشي از مردم جامعه است که قدرت خريد گوشت را ندارند و مصرف آن ميتواند تامينکننده بخشي از مواد مغذي بدنشان باشد. با اين وجود ميزان اين مواد در حد چشمگيري نيست.
همه اينها حرف است
وي اضافه ميکند: «فکر ميکنيد مصرف 100 گرم پنجه مرغ تا چه ميزان ميتواند کلسيم مورد نياز بدنتان را تامين کند؟ تنها شش درصد که آن هم رقم چشمگيري نيست. در مورد آهن هم همينطور است و پنجه مرغ تنها بين پنج تا شش درصد از آهن بدن را فراهم ميکند. در مورد ويتامين A و D هم باز روال به همين شکل است و روي پنجه مرغ به عنوان يک ماده مغذي تامينکننده ويتامينها نميتوان حسابي باز کرد. عدهاي تصور ميکنند با مصرف آن ميتوانند ويتامينD مورد نيازشان را تامين و جلوي پوکي استخوانشان را بگيرند.
در پاسخ بايد بگوييم اينطور نيست. از سوي ديگر عدهاي از متخصصان تغذيه بر اين باورند که با مصرف گلوکزامين و کندرايتين از بروز آرتروز در مفاصل و غضروفهاي بدن جلوگيري ميشود و با خوردن پنجه مرغ اين مشکل به وجود نميآيد. چرا؟ چون پنجه مرغ حاوي کلاژن است.
هر چند اين قضيه تاييد شده نيست اما ميتواند کمککننده باشد يا در مثال ديگر ادعاهاي جالب ديگري مطرح و گفته شدهکه پنجه مرغ در درمان راشيتيسم، پيشگيري و درمان صداي مفاصل در حال فرسايش، ترميم شکستگي استخوان، بهبود کمردرد يا ديسک کمر، جلوگيري از پوسيدگي مفاصل و غضروفها، درمان سرماخوردگي شديد و ضعف بدن موثر است.
تمام اينها در حد ادعاست و در مورد آنها بسيار افراطي اظهارنظر شده است و چون خاصيت درماني پنجه مرغ اثبات شده نيست بنابراين نميتوانيم با قطعيت بگوييم اگر غضروف پاي کسي مشکل داشت يا مبتلا به کمردرد بود يا مفاصلش در حال پوسيدن بود، با خوردن اين عضو از بدن مرغ ميتواند آن را درمان کند. هرگاه مطالعه جامع، کامل و اثبات شدهاي در اينباره انجام شد و گفتند که 10 يا 20 مقاله در اينباره چاپ شده است، آنگاه ميتوانيم بگوييم پنجه مرغ تا چه حد مفيد است.»
چه کساني بخورند
با اينکه هيچ مطالعهاي درخصوص تاثيرات درماني، فوايد و مضرات پنجه مرغ انجام نشده است اما ميتوانيم بگوييمکه چون کلسترول آن در حد مطلوب است و از نظر ترکيبات چربي در حد بالايي قرار ندارد، دو دسته از افراد جامعه، يعني بچههاي در حال رشد و افراديکه از سلامت جسمانيکامل برخوردار هستند، ميتوانند پنجه مرغ مصرف کنند.
براي شما ممنوع است اگر...
دکتر جعفريان توصيه ميکند: «به دليل کلستروليکه دارد، بهتر است بيماران قلبي و عروقي که کلسترول خونشان بالاست در مصرف پنجه مرغ احتياط به خرج دهند. البته ممکن است سوال عدهاي اين باشد که اگر کسي مشکل قلبي داشت، در هفته چند بار ميتواند پنجه مرغ مصرف کند؟
پاسخ ما اين است کهچون شرايط بيماران قلبي با يکديگر متفاوت است بنابراين نميتوان توصيهاي براي مصرف متعادل پنجه مرغ به افراد داشته باشيم. اما بهتر است که در مصرف آن افراط و تفريط نکنند تا دچار مشکل نشوند.
هرچند هنوز بحث در مورد فوايد و مضرات احتمالي مصرف پنجه مرغ در ميان کارشناسان وجود دارد و عدهاي مصرف آن را توصيه و عدهاي ديگر نفي ميکنند و از طرف ديگر جذابيت کمي براي ايرانيان دارد اما بد نيست بدانيد همين استان اردبيل در کشور خودمان يکي از مهمترين صادرکنندههاي پنجه مرغ به کشورهاي آسياي جنوبشرقي محسوب ميشود و صادرات آن براي کشور ابتدا اشتغالزايي و سپس ارزآوري را همراه داشته است.
طبق آنچه صادق صالحي، مديرکل دامپزشکي استان اردبيل گفته، پنجه مرغ از جمله گرانترين و مهمترين مواد غذاي در کشورهاي جنوب شرق آسيا مثل چين و ويتنام است و مردم براي خريد آن بهاي فراواني را ميپردازند.
به اين علت که قشر کارگر چون درآمد چنداني براي مصرف گوشت ندارند، براي تامين مواد مورد نياز بدنشان به مصرف اين عضو از بدن مرغ روي آوردهاند. البته آوازه خوشمزگي پنجه مرغ از مرزهاي چين و ويتنام هم فرارفته و اين قسمت مرغ در کشورهاي ديگر همچونترينيداد، جامائيکا، آفريقاي جنوبي، پرو، دومينيکن، مکزيک و فيليپين نيز خورده ميشود. خوب است بدانيد در ميان کشورهاي طالب مصرف پنجه مرغ، چين رده اول را به خود اختصاص داده است.»
خودتان را فريب ندهيد!
به هيچ عنوان استفاده از پنجه مرغ را به مردم توصيه نميکنم. دکتر محمدرضاوفا، متخصص تغذيه اين جمله را ميگويد و اضافه ميکند: اينکه گفته شده از پنجه مرغ ميتوان در درمان راشيتيسم يا نرمي استخوان استفاده کرد، اساس و پايه علمي ندارد.
يک علت بروز بيماري نرمياستخوان در افراد ناشي از تغذيه نادرست و کمبود ويتامين D در بدن به عنوان مهمترين عامل آن است. مساله ديگري که بايد به آن توجه داشت، نقش ويتامينD در جذب کلسيم است؛ کسانيکه با کمبود ويتامينDدر بدنشان مواجه هستند حتي اگر به ميزان کافيکلسيم مصرف کنند، چون اين ويتامين در برنامه غذايي آنان نيست، دچار مشکلات استخواني و از جمله راشيتيسم ميشوند.
براساس مطالعاتي که وزارت بهداشت و درمان انجام داده، کمبود ويتامينDيکي از مهمترين و شايعترين مشکلاتي استکه هم در دختران و هم در پسران مشاهده ميشود بنابراين اگر کسي دچار کمبود ويتامينDباشد و براساس ادعاهاي مطرح شده درخصوص پنجه مرغ از آن براي تامين ويتامينD مورد نيازش استفاده کند، در اشتباه است.
علاوه بر اينها عدهاي از متخصصان تغذيه برخلاف کسانيکه چنين ادعايي را مطرح کردهاند، گفتهاند پنجه مرغ جزء قسمتهاي خوراکي آن محسوب نميشود اما متاسفانه برخي افراد بدون هيچ دليل موجهي فوايد اين قسمت از مرغ را بزرگنمايي کرده و تاثيرات درماني متعددي براي آن قائل شدهاند. درست است که مفاصل و غضروفها ژلاتين و کلسيم داشته و براي بدن ضروري هستند اما چيزي مثل پنجه مرغ کمکي به روند غضروفسازي در بدن نميکند.
ادعاي ديگريکه در آنگفته ميشود استفاده از پنجه مرغ پوکي استخوان را بهبود بخشيده يا برطرف ميکند، باز هم صحت ندارد. بايد به اين نکته توجه داشته باشيم که دو مقوله پوکي استخوان و راشيتيسم کاملا با يکديگر متفاوت هستند.
ممکن است علت ابتلاي فردي به پوکي استخوان اصلا تغذيهاي نبوده و علت ديگري داشته باشد که در مراجعه به پزشک متخصص و معاينات مشخص ميشود. در بروز پوکي استخوان در افراد و در خانمهايي که در دوران يائسگي هستند، عامل اصلي دگرگوني هورموني و به وجود آمدن تغييراتي در دو هورمون استروژن و پروژسترون است.
زمانيکه خانمي يائسه ميشود، برداشت کلسيم از بافتهاي استخوانياش صورت ميگيرد. اين اتفاق به صورت طبيعي در هر خانمي مشاهده ميشود با اين حال با داشتن يک تغذيه مناسب ميتواند روند پيشروي آن را کند کند.
علاوه براين توضيحات استفاده از پنجه مرغ را به کودکان و نوجوانان در حال رشد، افراد ميانسال، خانمهاي باردار و افراد بيمار به هيچ عنوان توصيه نميکنم چرا که پوست پنجه مرغ ممکن است حاوي ترکيبات آلوده باشد يا احتمال دارد صاحب مرغداري براي پيشگيري از بروز انواع بيماريها در مرغها به آنها آنتيبيوتيک تزريق کرده باشد يا به آنها هورموني داده باشد که همه اينها وارد پوست و تمام امعا و احشاي مرغ ميشود.
در اين ميان اگر يکي از گروههايي که به آنها اشاره کردم از پنجه مرغ استفاده کند، ممکن است دچار مشکلات جدي شود. به همين دليل ما حتي توصيه ميکنيم که افراد از گوشتهاي سالم و حتي ارگانيک که هيچ نوع آلايندهاي ندارند، در سبد تغذيهاي خود استفاده کنند و به جاي آنها يادآوري ميکنيم که سراغ مواد غذايي که غني بودنشان اثبات شده بروند.