آیا هورمونهای ضدبارداری سبب افزایش وزن میشوند؟
برترين ها/ يک باور عمومي در ميان مردُم اين است که روشهاي هورموني پيشگيري از بارداري سبب افزايش وزن ميشوند. عدهاي ممکن است با استفاده از شيوههاي هورموني پيشگيري از بارداري وزن اضافه کنند و برخي نيز ممکن است دچار نفخ يا تغييراتي در ساختار بدني (مقدار و توزيع چربي در بدن) شوند که ميتواند به آنها اين احساس را بدهد که وزن اضافه کردهاند. نگرانيها در مورد عوارض شيوههاي هورموني پيشگيري از بارداري مانند افزايش وزن باعث ميشود بعضي از افراد از اين روشها اجتناب کنند. طبق آمار، آنهايي که حين استفاده از روشهاي هورموني پيشگيري از بارداري (مانند قرص و آمپول) وزن اضافه ميکنند بيشتر احتمال دارد که کاربرد اين روشها را متوقف نمايند. متاسفانه در بعضي از فرهنگها، فشارهاي مضري براي همسو شدن با استانداردهايي وجود دارد که ممکن است واقع گرايانه نباشند. حتي شاخصهاي علمي مانند شاخص توده بدني (BMI) نيز نميتوانند دقيقا به درستي مشخص کنند چه کسي سالم يا ناسالم است. در ارتباط با پيشگيري از بارداري نيز، برخي از افراد ممکن است از افزايش وزن بترسند، برخي ممکن است آن را بپسندند و عدهاي نيز ممکن است اصلا به اين موضوع اهميتي ندهند! تغييرات در سطح هورمونها طي دوران بلوغ و يائسگي ميتواند بر ساختار بدني اثر بگذارد. در شروع بلوغ، استروژن سبب ميشود چربي در سينهها، رانها و باسن انباشته شود. تغييرات هورموني که حين و بعد از يائسگي روي ميدهد نيز سبب افزايش چربي بدن، خصوصا در ناحيهي شکم ميشود. برخي از افراد در يائسگي وزن اضافه ميکنند، اما گفته ميشود که اين افزايش وزن بيشتر به افزايش سن مربوط است تا تغييرات هورموني. هورمونها بر مصرف غذا طي سيکل قاعدگي نيز اثر ميگذارند. اشتها طي فاز فوليکولي (از روز آغاز خونريزي تا زمان تخمکگذاري) کاهش مييابد و سپس طي فاز لوتئال (نيمهي دوم سيکل قاعدگي که پروژسترون بالاست) افزايش مييابد. چيزي که پزشکتان ممکن است بگويد قرصهاي ترکيبي پيشگيري از بارداري قرصهايي هستند که حاوي دو هورمون استروژن و پروژستين ميباشند. قرصهايي که تنها داراي پروژستين هستند، فقط يک نوع هورمون پروژستين دارند. شواهد کافي وجود ندارد که نشان بدهد قرصهاي ترکيبي پيشگيري از بارداري سبب افزايش وزن ميشوند، اما اگر هم چنين باشد، بسيار کم خواهد بود. شيوههاي هورموني پيشگيري از بارداري علاوه بر محافظت در برابر بارداري ناخواسته، کاربردهاي ديگري نيز دارند. اين شيوهها براي درمان يا کاهش علائم سندرم تخمدان پلي کيستيک، اندومتريوز، پريودهاي سنگين و نامنظم و دردناک و کم خوني نيز به کار ميروند. ترس از افزايش وزن ممکن است باعث شود فرد سراغ شيوههاي هورموني پيشگيري از بارداري نرود يا اينکه به طور نادرست يا ناپيوسته از آنها استفاده کند و يا به طور کل آنها را کنار بگذارد. در نتيجه محافظت موثري در برابر بارداري وجود نخواهد داشت يا عارضهي مورد نظر درمان نخواهد شد. پزشک شما ميتواند کمکتان کند عوارض احتمالي کاربرد شيوههاي هورموني پيشگيري از بارداري را بررسي کنيد. مطالعات علمي در مورد هر يک از شيوههاي کنترل بارداري چه ميگويند روشهايي که فقط پروژستين دارند ايمپلنت و آمپول پروژستينِ تنها، ممکن است در برخي از افراد منجر به افزايش وزن شود، اما IUD هورموني سبب افزايش وزن نميشود. ايمپلنت (مانند نکس پلانون) معلوم نيست آيا ايمپلنت پيشگيري از بارداري موجب افزايش وزن ميشوند يا نه. يک تحقيق نشان داد افراد بعد از يک سال استفاده از ايمپلنت، ۰.۱ کيلوگرم وزن اضافه کرده بودند که مشابه افزايش وزن در افرادي بود که از IUD مسي استفاده کرده بودند. همين مطالعه نشان داد تفاوتي در مقدار چربي بدن در کاربران ايمپلنت در مقايسه با کاربران IUD مسي بعد از يک سال وجود نداشته است. مطالعهي ديگري نشان داد کاربران ايمپلت بعد از يک سال، ۲.۱ کيلوگرم وزن اضافه کرده بودند که بيشتر از افزايش وزن کاربران IUD مسي در همين مطالعه بوده است. براي تعيين اينکه آيا افزايش وزن با استفاده از ايمپلنت ارتباط دارد يا نه، به مطالعات گستردهتري نياز است. IUD هورموني (مانند ميرنا، ليلتا) ظاهرا IUD هورموني سبب افزايش وزن نميشود، اما اين احتمال وجود دارد که چربي بدن را مقداري بيشتر کند. مطالعات گوناگوني نشان دادهاند افرادي که به مدت يک سال از IUD هورموني استفاده کرده بودند، بين ۰.۵ تا ۲.۹ کيلوگرم وزن اضافه کرده بودند که مشابه افزايش وزن در کاربران IUD مسي بوده است. آمپول (مانند دپوپروورا) برخي مطالعات نشان دادهاند تعدادي از افرادي که از آمپول استفاده کرده بودند، وزن اضافه کرده و عدهاي ديگر، تغييري در وزن خود که مرتبط با آمپول باشد نداشتند. بعد از استفاده از آمپول به مدت يک سال، کاربران بين ۱.۳ تا ۲.۲ کيلوگرم وزن اضافه کرده بودند که بيشتر از افزايش وزن در افراد در برخي از پژوهشهايي بود که از IUD مسي استفاده کرده بودند، اما مشابه افزايش وزني بود که کاربران IUD مسي در ديگر مطالعات داشتند. حتي مطالعاتي که تغييرات وزني در افرادي که به مدت طولانيتري از آمپول استفاده کرده بودند را مورد سنجش قرار داد نيز، نتايج ضد و نقيضي داشت. در يک مطالعه، کاربران آمپول بعد از ده سال ۶.۵ کيلوگرم وزن اضافه کرده بودند، که بيشتر از افزايش وزن در کاربران IUD مسي بوده است، اما در مطالعهاي ديگر، کاربران آمپول طي ده سال ۹.۵ کيلوگرم وزن اضافه کرده بودند که مشابه افزايش وزن در کاربران IUD مسي بوده است. مطالعهاي دريافت بعد از ۱۲ ماه استفاده از آمپول، چربي کلي بدن خصوصا در ناحيه اطراف شکم بيشتر شده بود، اما مطالعهاي ديگر نشان داد تفاوتي در چربي بدن کاربران آمپول و کاربران IUD مسي وجود نداشته است. روشهاي ترکيبي هورموني تحقيقات نشان ميدهد قرصها، چسبها و حلقههاي هورموني ترکيبي، سبب افزايش وزن نميشوند. قرص (برندهاي گوناگون) افراد شرکت کننده در دو مطالعه، بعد از استفاده از قرص به مدت شش ماه نسبت به افرادي که از هيچ نوع روش پيشگيري از بارداري استفاده نميکردند (گروه کنترل)، بيشتر وزن اضافه نکرده بودند (هر دو گروه به طور متوسط ۰.۸۸ کيلوگرم وزن اضافه کرده بودند). ضمنا کاربران قرص بعد از شش ماه يا يک سال، تغييري در چربي بدن خود نداشتند. در ميان مصرف کنندههاي قرص، از صد نفر ده نفر بيشتر از ۷ درصد از وزن بدن خود وزن اضافه کرده بودند و از صد نفر پنج نفرشان بيش از ۷ درصد از وزن بدن خود را از دست داده بودند. چسب (مانند Xulane) در يک مطالعه، افراد بعد از يک سال استفاده از چسب ضد بارداري به طور متوسط ۰.۴ کيلوگرم وزن اضافه کرده بودند که همين اندازه افزايش وزن در کاربران قرص نيز ديده شده بود. حلقه (مانند Nuvaring) افرادي که از حلقههاي هورموني استفاده کرده بودند بعد از يک سال، ۰.۴ کيلوگرم وزن اضافه کرده بودند که همين اندازه افزايش وزن در افرادي که از قرص استفاده کرده بودند نيز ديده شد. فراموش نکنيد که اين عددها، ميانگين هستند. در واقع برخي از افراد در اين مطالعات وزن اضافه کردند و عدهاي نيز وزن کم کردند و وزن ِ اضافه شده يا کم شده براي هر کسي متفاوت است. ضمنا برخي از افراد ممکن است نسبت به بقيه، بيشتر مستعد افزايش وزن باشند. مناسبترين شيوه پيشگيري از بارداري براي شما چيست؟ همه چيز بستگي به خودتان دارد! بررسي کنيد هدف و سبک زندگيتان چيست، تعداد دفعات روابط جنسيتان چقدر است، شما و همسرتان با چه شيوهاي راحتتريد و چه برنامهاي براي آينده داريد. هر زني متفاوت است و شيوهاي که براي ديگران بهترين است لزوما براي شما موثرترين نيست.